Руьгьдин сувар Къе зи хайи халкьдин руьгьдин сувар я, Дидед чIалан сифте диктант кхьизва. Квезни, белки, зи рикIикай хабар я, Гагь къайи мурк, гагь рагъ хьана ифизва. Чархи-фелек, вилерин нур къакъудай, Агъур тирни зани диктант кхьин ваз? Им тирни ви мурад кьилиз акъудай? КIусни гьайиф атаначни рикIин ваз? За дидедин чIалазни, гьам лай-лайдиз...
Хуьруьз сиягьат «Гъуьгъвез-наме» ктабдин 97-118-чинра ганвай и кьиле, очеркда авторди, А.Шихсаидован гафаралди лагьайтIа, “хуьруьн тарихдихъ галаз алакъалу чан алачир вири объектар рахуниз мажбурнава”. Агъадихъ чна адай куьрелди бязи цIарар гъизва. …2007-йисан 28-сентябрдиз чун, чими партал ва пуд юкъуз бес жедай кьван суьрсетни гваз, КьакIарин хуьряй Гъуьгъвезиз яхдиз рекье гьатна… Агрономдин никIелай башламишна, чун элкъвена тIебиатдин...
Балададашни адан къари Хуьруьнбуруз Балададашан кьезил къилих сейли тир. Вичин къаридиз ам кIандачир — адан амалдарвиляй. Мехъер авур варзни зуралай гъуьл дяведиз фейила, сифте яз вич алдатмишайди гьисснай къариди. Дяведилай кьулухъ, пуд йис алатайла, хтана ахкъатнай Балададаш хуьруьз. Фад алатай йисарин а агьвалат ихьтин шикилда тестикь хьанва хуьруьнбурун бейнида. Поездда аваз хквезвай Балададаш и кьиляй...
Я Май! Йиса садра къведай, я Май, Вал вил алаз гьикьван хьурай? Къацу-лацу гатфар-нагъма, ХинкIал, афар-вилик, амма ЦIигел я ман: билбил кьилел, Вучиз алач тарцин хилел? Майдин гьевес-билбилдин сес, Везин, мани хупI я серес, На лугьуди, вич я велед, Майдин вацран эвел белед. Вуч Май хьурай, билбил алач, Вуч сувар хьуй, кьавал авач. Хъуьрез-хъуьрез фад...
Атанва апрель Ваз хабар тушни, атанва апрель! Куьз серин я чин, атIугънава пел? Я вич кьуьд тушир, я тамам гатфар, Хъфенва мартни — чIуруни чIимел. Кьве чин алайди, гвачирди са гаф, ТIебиатдин наз авурди энгел. Акъатзава къаз, лаз, каф жез, цIраз, Кьурай пеш — винел, авахьзава хвел… Тади квай вичик чумал тарци цуьк Акъуднава фад, кьулухъна пеш-хел. Сусан булахни...
РикIелай тефидай… И агьвалат заз зи дустуни ахъаяйди я. — Махачкъалада кIелна хтайла, экверин рекьяй пешекар яз, зун Табасаран райондиз кIвалахал рекье туна. Са экуьнахъ, жуван мотоциклдал алаз, зун са яргъал хуьруьз рекье гьатна, — суьгьбетзава дустуни. — Зи тIуртIурдаллаз са кьадар мензилдиз фейила, садлагьана са шумуд кицIи кьулухъай зал гьужумзава. Мад заз чидач, абур...
Дишегьли ДИШЕГЬЛИ… Пагь, гьикьван сирлу, гужлу манаяр ава и гафунихъ?! Дишегьли… Гьикьван сирер, аламатар аваз халкьнава ам Худади… Гагь ам “къайи муркIадин” къаябдиз элкъведа, гагь “ифенвай ракъинин” нурариз, гагь адан хъуьрезвай чинал садлагьана маргъузар акьалтда, гагь, кефияр куькда авайла, сивел мили хъвер жеда. Ам хъсан меслятчини я, суьгьбетчини, насигьатчини я, кьенятчини… Адалай сирер хуьз алакьда....
Яран сувар лезгийрин виридалайни чIехи сувар я. Чи халкьди гатфарин сад лагьай югъ мартдин 22 яз гьисабзава, суварин мярекат лагьайтIа, 21-мартдин нянихъ башламишзава. Сувариз гьазурвилер. И сувариз неинки тIебиат, гьакI инсанарни цIийи хъхьун герек я. Суварин вилик квай йикъар инсанрин арада авай татугайвилер арадай акъуддай, къайивилер чими хъийидай, рикIера авай хъилер миливилиз элкъуьрдай чIав я....
Какадин иеси Са сеферда пачагьди кIватIда вичин магьалда авай итимар ва жузада: — Гьуьрметлубур, заз квевай са кар хабар кьаз кIанзава, акван нивай дуьз жаваб гуз жедатIа. Вуж квекай папан чIалаз килигзавач? Ахьтинди аватIа, са кам виликди экъечI. Са кьадар вахтунда садавайни виликди экъечIиз хьанач. Эхирни са итимди, вилик экъечIна, зун папан чIалаз килигзавайди туш,...
Тади къачумир Сифте жив къванваз акур дагъдин ценерив гвай чIехи хуьруьн аялрин шадвилин тум-кьил авачир. Нисинлай кьулухъ мектебдай хтайла, са бязи аялри, фуни тIуьн тавуна, дидейрай гьараяр физ, алерарни гваз авахьиз тади къачузвай. Амма 10-классда хъсандиз кIелзавай Абилан рикI маса карди гьевеслу авунвай. Ада фу тIуьрдалай гуьгъуьниз дахдивай хабар кьада: — Я дах, шаз вуна...
