ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Ахцегь Магьарам-эфенди: уьмуьр, ирс, кьисмет

ИЛИМДИННИ МАРИФАТДИН НУРАР ЧУКIУРАЙ ЧИРАГЪ Магьарам-эфендидикай сифте яз Алкьвадар Гьасан-эфендиди вичин “Асари-Дагъустан” ктабда малумат ганай. Авторди кхьизва: “Кьвед лагьай Сурхай-хандин девирда чIе­хи алимрин жергедик прозадин эсерар ва араб чIалал гуь­зел шиирар кхьенвай къумухви Мегьамед-эфенди Зарир ва ахцегьви Магьарам-эфенди акатзава. Магьарам-эфендиди физикадай ва философиядай тарсар гузвайди тир…”. Алкьвадар Гьасан-эфендидилай гуьгъуьниз Ахцегь Магьа­рам­-эфендидикай кхьейди къумукьрин алим Назир...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Демирбег Эмирбегов

Демирбег Эмирбегов асул пешедин рекьяй эколог, биолог, тIебиат хуьнин къаравулчи я. Ам Хив райондин къадим ва гьакьван гуьрчег пипIерикай сад тир Хъукьварин хуьре дидедиз хьана, чIехи хьана. Агрономвилин пеше къачурдалай кьулухъ хтана, мад гьа хайи хуьре  ва районда кIвалахзава. ТIебиатдин гуьрчегвилерал хьиз, ам чIалан гуьрчегвилелни ашукь я. Гагь-гагь шиирарни кхьида. Виридалайни артух фикир ада хайи...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Ш.Шабатов Ф.Нагъиеван “ЧIалан месэлаяр гьялун квелай гатIунда” макъаладикай

За “Лезги газетдин” 37-40 нумрайриз акъатай лезги чIалал алахънавай алим Фейзудин Нагъиеван “ЧIалан месэлаяр гьялун квелай гатIунда” макъала са шумуд сеферда мукьуфдивди кIелна. Дуьз лагьайтIа, зун а макъаладикай жуван фикирарни кхьида лугьуз са шумудра гьазурни хьана, амма гьар гьикI ятIани, гежел аватна. ЧIалакай рахун гьамиша кутугнава. 28-декабрдиз хтай “ЛГ”-да чIалан гьакъиндай чпин фикирар Агъали Закирова,...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

ГЬАКИМ КЪУРБАН: «ЧIалан девлет квадар тийин…»

2017-йисан эхирда Махачкъаладин “Мавел” чапханадай лезги халкьдин тарихда сифте яз 27500 гаф авай, абур урус чIалаз элкъуьрнавай “Гафарган” акъатайла (ихьтин “Гафарган” Дагъустандин мад са халкьдихъни гьеле авач) гзаф инсанриз рикIивай шад хьана. Заз садбуру, гъил кьуна, садбуру мукьвал-яргъал шегьеррайни хуьрерай зенгер авуна, тебрикна, чпин фикирар лагьана. Абурун арада хайи чIа­лал рикI алай гьуьрметлу инсанар —...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Къ.Х. Акимован «Лезги-урус гафарган»-дикай са бязи фикирар

Мукьварал чи гъиле профессор Къ.Х. Акимован ООО «Мавел» издательствода акъуднавай «Лезги-урус гафарган» ктаб гьатнава. Ам басма ийидалди газетрай, чкадин телевиденидай датIана малуматарни рекламаяр физвай – подписка авун тIалабзавай. Къ.Х. Акимов алай девирда чIехи алим яз, 11 романдин, лезги учебникрин, программайрин ва вишералди илимдин макъалайринни публицистикадин эсеррин автор яз вирибуруз сейли я. Адаз халкьдин патай авай...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Лезгийрин драматургия: тарих ва алай аям

Драма вуч я? Литературадин (чIалан яратмишунрин) са хел яз, и жуьредин эсерри чи уьмуьрда кьетIен чка кьазва. Литературадин терминрин словарда «драма» эсеррин игитрин рахунрикай ибарат, вичихъ са тайин сюжет (гьерекатар кьиле фин) авай эсер тирди къейднава. Драматургия, драмадин эсерар ахтармишзавай илим хьунихъ галаз сад хьиз, санлай драмадин вири эсерризни (яратмишунризни)  лугьузва. Чахъ, лезгийрихъни, жуван милли...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Ш.Саидалиеван «Хъартасар» ктабдикай

Квез и шикилдай аквазвайди хъартасви (Мегьарамдхуьруьн район) полковник  Саидалиев  Шагьвелед  Шагьэмировичан  мукьвара чапдай акъатнавай вад лагьай ктаб я. И ктабдиз ада вичин хайи хуьруьн “Хъартасар” тIвар ганва. Автор гьа ихьтин кьил алай поэ­мада, дяведин четин йисарилай башламишна, къенин йи­къалди хъартасвийри чIугур  зегьметдикай, абурун агалкьунрикай, мублагьвилерикай ра­хазва. Аяларни рикIелай алуднавач. Са жерге эсерра Ш.Саидалиева икьван чIавалди...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Ватандин гум. А.Къардашан «Хкягъай» ктабдикай

И йикъара кIелдайбурув Да­гъус­тандин халкьдин шаир  Арбен  Къардашан  нубатдин ктаб агакьнава. Ам шаирдин хкянавай эсеррикай (шииррикай, поэмайрикай, сонетрикай, гъезелрикай…) туькIуьр­нава, чебни урус чIалан таржумаяр я. Дугъриданни, Дагъустандин халкьдин шаирвилин арш къачунвай хцин яратмишунри фадлай чи республикадилай яргъарани кIелза­вайбурун патай еке итиж арадал гъанвай. Гьеле М.Горькийдин тIва­ру­нихъ галай литинститутда кIел­дай йисара Урусатдин машгьур шаирар  тир Лев...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Гуьлмегьамед Шугаеван-70 йис. Макъала ва шиирар

Вич чи арада амайтIа, чна адан 70 йисан юбилей санал къейддай. Амма, гьайиф, яратмишунрин чагъинда амаз, ам чавай къакъатна. ЯтIани шаир Гуьлмегьамед чахъ галама, адан илгьамлу цIарарин ктабар (лезги ва урус чIаларал) чи гъилера ама… Шаир 1948-йисан февралдин вацра дидедиз хьана. До­къузпара райондин Миграгърин хуьре. Гьа дагъдин мишекъат шартIара, Шалбуз дагъдин сваларин уьфтерикни ЧIехи вацIун...

ЛЕЗГИ ЭДЕБИЯТ

Ислеман Ризаев. «Залум рекьер» шиир

Залум рекьер ЦIемуьжуьд йис — гзаф вахт я гуьзетиз, “Диде, сагърай!” — физва къе зун Ватан хуьз. Пак тир буржи кьиле тухуз гьазур я, — Зун хьтинбур къе са шумуд агъзур я.   Самаркандда, — йифен цIикьвед, — секин тир, “Рота, подъем!” — галукьна ван япарихъ. Къарагъна чун — фикирарни дерин тир, Машинрини гуьзетзавай ракIарихъ....