Бахт вуч ятIа?..
* * *
Зун педагогикадин илимрин кандидат, “Ленинграддин областдин йисан муаллим”, “Виридалайни хъсан, лап хъсан муаллим” конкурсрин лауреат, РФ-дин Президентдин грантдин, Ленинграддин областдин образованидин министерстводин, областдин губернатордин гьуьрметдин грамотайрин сагьиб, областдин ЕГЭ-дин комиссиядин член я.
* * *
Литературадал гъвечIи чIавалай рикI алай. Жува сифте кхьей шиирар шаир-муаллимдиз къалурайла, ада «икьван гъвечIи яшдавай аялдивай ихьтин шиирар теснифиз жедач» лагьанай. А вахтар алатна, гила мад шиирар кхьинив эгечI хъувунва.
* * *
Инсан гьикьван гагьда къариблухда яшамиш хьайитIани, гьихьтин къулай шартIар ана аватIани, ам къариблух яз амукьзавайди я, адакай садрани хайи кIвал жедач. Ам анжах жув хайи, аял вахтар акъудай чкада ава.
* * *
Зун Урусатда уьмуьрзавай, ватандихъ цIигел инсанрикай сад я. Интернетда (Лезгинетда) жуван дидед чIалал кхьизвайбур, шиирриз баянар гузвайбур акурла, зун цавук хкIада, зи рикIи цуьк ахъайда, вучиз лагьайтIа шииратдал зи гъвечIи чIавалай рикI ала. И кар себеб яз заз Интернетда шииратдал рикI алай гзаф дустар хьанва.
* * *
Руьгьдин мукьвавал, за фикир гайивал, ивидин мукьвавилелайни кьакьан я. Зи руьгьдин вахаризни стхайриз Аллагьди лувар-илгьам ганва, абурун виридалайни мукьва дустни къелем я.
* * *
Гъурбатдавай атир галай цуькверлай,
Валлагь, багьа я ватандин къалгъанар.
Ухшар я чун алатайдаз рекьелай —
Хайи чилихъ цIигел хьанвай инсанар…
Ватандин тIал ава лугьуз зи чанда,
Ялда вичихъ Лезгистандин эверди.
Гьар иер гаф заз шиирда тваз кIанда,
Нур гуй лугьуз зи илгьамдин бегьерди.
РикI цIразва, зи вил хьанва дидедихъ,
Хайи хуьруьхъ — рикIиз чими дигедихъ.
Шуршурдин ван япарава булахдин,
Заз махпурдал къекъвез кIан я яйлахдин…
* * *
Дидед чIалал шиирар кхьизвайбуру чIалан рехъ шегьре ийида. Са гафуналди, хайи чIал хуьн патал санал хьун чи къуват я. Бубайри лугьудайвал, типIих санал хаз — четин, са-са тIвал хаз регьят я.
* * *
Шаирдин рехъ са акьван регьятди туш. Халкьдин тIал акваз, шаирдин рикIни тIар жеда; лезгияр кьве патал пайнавай сенгерар акурла, ишеда; жуван дидед чIал тийижир аял акурла, хъел къведа, рикIиз пис жеда. Гъурбатдиз акъудай кьисметдикайни бейкеф жеда… Им залан пар я, четин, жува хкя тийизвай кьисмет…
* * *
Зун инанмиш тирвал, уьмуьр хважамжамдиз ухшар, адан рангарни гьар жуьре я, уьмуьрдин йикъар хьиз. Виридалайни шад йикъар: рухваяр хьайи вахт, чIехи хцин мехъерин югъ, гъвечIи гадади, вуз акьалтIарна, диплом гваз хтай вахт, жуван хтулар сифте сеферда къужахда кьур чIав… Гьелбетда, яратмишдай ксарин «Булах» кIватIал арадал атунни зи шад вакъиайрикай сад я.
* * *
Сабур къени инсанриз женнетдай ганвай аманат я лагьана, буба-дидедивай ван хьана. Зун вири уьмуьрда жуваз сабур гуз алахънава. Чандиз азаб хьайитIани, жуванбурун виляй аватдач. Я кутугни авунвач. РикI тIар авун виридалайни регьят кар я.
* * *
Заз чиз, и дуьньядал гьар са инсанди вичи вуч ийиз хьайитIани, масадан рикI тIар тежедайвал авуна, вегьезвай гьар са камуниз килигна, фагьумна кIанда.
* * *
Итимрив гекъигайла, дишегьли кьве сеферда сабурлуди хьун лазим я. Вучиз лагьайтIа, аялриз ам — диде, вахариз, стхайриз — вах, жуван итимдиз уьмуьрдин юлдаш я. ГьакI хьайила зи везифаярни чIехи я, кьил-кьилел хьана кIанда. Кар, кIвал чIуриз кIанзаватIа, ажугъдик цIай кутун бес я.
* * *
Дишегьлияр патал кIвал, хизан кутун эвелимжи мурад я. Дишегьлидин сад лагьай везифани кIвалин чимивал (и гафунин вири манайра) хуьн, вафалу диде хьун я. И кар себеб яз ада, сифте нубатда, хизандикай, кIваликай, аялрикай фикирзава.
* * *
Хизандикай, балайрикай рикI динж дишегьлидин бажарагъни вини дережада жеда, кIвалахални ам алахъда, и рекье адаз агалкьунарни жеда.
* * *
Бахтуникай рахайтIа, завай вири дишегьлийрин патахъай бахт вуч затI ятIа лугьуз жедач. Зи фикирдалди, дишегьлидин бахт сифтени-сифте жуван багърияр сагъдиз акун, кIвал къени хьун, уьмуьрдин юлдашдихъ галаз, кьведан фикирарни сад хьана, хъсан чешнелу хизан кутун, аялриз дуьз тербия гун, балайрикай экв акун, хтулар метIел атун я.
* * *
Заз ихьтин ибара мукьва я: “Эгер рекье аватIа, кьулухъ элкъвен тийиз, анжах виликди алад. Тарих туькIуьр хъийиз, инсандин къилих дегишариз хъжедач. Вун герек кас хьайитIа, ада вав ахгакьарда”.
* * *
ГъалатIар ахъай тавуна, уьмуьр кьиле тухун пара четин кар я. Амма са кар ава, къе за гъалатI яз гьисабзавай кар а чIавуз гъалатI тушир жеди. Гьавиляй ам туькIуьр хъувунин лазимвални герек къведач.
* * *
Чи дишегьлияр викIегьбур, гъиляй гьар са кар къведайбур, устадар ятIани, дишегьлидин уьмуьрда итимди кьетIен чка кьазва. Иллаки Кавказдин дишегьлидиз далудихъ итим хьун важиблу кар я. ТахьайтIа, сивел пад алачирбур жагъида. Итим, уьмуьрдин юлдаш гьакъикъатда жуван кьвед лагьай жув хьун чIехи бахт я. Къуй чи гьар са вахаз, рушаз абурукай бахтлу ханумар ийидай итимар кьисмет хьурай!
* * *
Дурнайрин цIиргъ-фикирар
Ви къелемдал элкъуьрай,
Кьуна рикIин жигъирар,
Шииратда къекъуьрай…
Гаф гафунин гуьгъуьна —
Шиирдиз экв акурай,
РикIи, шемер куькIуьнна —
Илгьамдин дад къачурай…
И кар, и шартI акурла,
РикI къелемдал рахурай…
«Лезги газетдин» 2018-йисан 40-нумрадай
_____________________________________________________________________________________________________
Мад са гатфар кьабулин…
Къацу хьанва кьуд пад хуьруьн -
Мад са гатфар, ша, кьабулин.
Лацу, хъипи гъетер чилин
Акваз, жуван рикl ацlурин.
Ичин тарцин чIаганва хел,
Адаз цавай рагъ хъуьрезва.
Махпурдин гам вегьез чилел,
Багъда мад гатфар къекъвезва.
Экуьн кьиляй билбилди заз
Мад илгьамдин лувар гана.
Дерин гьиссер хура къугъваз,
РикIиз шад са хабар гъана.
ЦIар илитIиз ва мад хквез,
Уьзягъ я вун, азиз гатфар.
Амма, гьайиф, элкъвез тежез,
Катзава, вацI хьиз, зи йисар…
Кутун хъия лувар на чак…
Умудар гваз атанатIа
Яраб чаз и гад?
Ада рикIер ийидатIа
Гила кьванни шад?
Гатфари цIи гъана тIегъуьн
Лезги хуьрериз.
Тахьурай зи гафар къехуьн
Иер цуьквериз.
Четин хьанва, дарих хьанва,
Ацукьна кIвале.
Я кас текъвез, салам гана,
Физвачни зегьле?
Вилик ква зун атай гатун,
КIевиз гъил кьуна.
— Шадар хъия вуна, гад, чун,
Рекьер кутуна.
Хкваш вуна яргъаравай
Зи рикIин дустар.
Чи “Булахдал” ятаривай
Гъваш цIийи хабар.
Гад, кутазва умуд за вак —
Мурадар ава…
Кутун хъия лувар на чак! —
Зи тIалабун я…
КIватI хъжеда…
— Жува-жув хуьх! — ван къвезва чаз.
Мердимазар хьаначни цаз!
Мукъаят хьухь, гъил вугумир!
Мензил авач, гаф лугьумир…
Варцаралди мугьман къведач.
Гьайиф, вавайни физ жедач…
Им вуч кар я кьунвайди чаз,
Корона (а) лай вирусди чаз?
Ирид гьуьлуьн кIаниз фирай!
Къе аматIа, пака кьирай!
Чиляй чилериз аватуй,
Начагъдакай фад хкатуй!
Дарих тежен чун, чан дустар,
Тахьуй саданни рикI гьич тIар.
Ша булахдал мукьвал-мукьвал,
Са хабар це, гьикI ятIа гьал…
Сагъвал гурай квез виридаз —
Жегьилдазни ва кьуьзуьдаз.
Фад и йикъар алатрай,
Коронавирус хкатрай!
Гьахъ атIана ша, мад лугьун:
ИкI гьамиша жедач хьи чун,
Рак агална, кьуд цал акваз…
КIватI хъжеда чун, хуш рахаз…
Вуч инсан я чир жедани?
Килигналди ваз винелай,
Сел физвайди ви рикIелай,
Фу гуналди на гъилелай,
Вуч инсан я чир жедани?
Алуд тийиз вил вилелай,
Килигналди вун синелай,
Ширин гафарни — мецелай,
Вуч инсан я чир жедани?
Салам гана, вун кимелай,
Гьекь авахьиз ви пелелай,
ЦIар илитIналди хуьрелай,
Вуч инсан я чир жедани?
Къене селлер авахьналди,
Дерин гьуьлуьк акахьналди,
Гьижрандин цIук акатналди,
Вуч инсан я чир жедани?
Накъвад стIал — кьекьемдал экв,
РикIяй фейла, акъудиз тIекв,
ТIал чир тийиз, давамиз рехъ,
Вуч инсан я чир жедани?
Гъиляй текъвез са кIвалахни,
РикIел алаз Сад Аллагьни,
Инсандиз хас я гунагьни,
Вуч инсан я чир жедани?
Алудмир рикIелай
Экуьнин салам ракъурна,
ЭкъечIда лагьай,
Къелем гъиле кьуниз мажбурна
Хиялри атай….
— — — — — — — — — — — — — — — — — — —
Михьи ният аваз кам вегь
Чарадан гъенел,
Фу кяна на тIуьртIани цIвегь,
Хуьх жуван рикIел.
Са суфрадихъ ацукьай вахт
Къвемир ваз гьайиф.
Ам Аллагьди гайи я бахт
Гьуьрметдиз лайих.
Анлай кьулухъ вуч арада
Куь хьайитIани,
Футфа туна са чарада,
Къай хьайитIани,
Хкваш рикIел гьикI амукьнай
Са суфрадихъ куьн,
Шадвал ийиз гьикI ацукьнай,
Туна къуьне къуьн…
Бубайрилай амай адет
Квадармир куьне!
Фан къадир хуьх, ая гьуьрмет
Гьар садан кIвале.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 37-нумрадай
