Сифте бала Чан дидедин сифте бала, Ви сес рикIин я хьи гъала. Хурун нефес, руьгьдин гьевес, Чан дидедин сифте бала. Амма вучда, масан бала Фад къакъатна, хьана яргъа. Ягъайди хьиз бахча цIара, Къайи хьана кьведан ара. Чан дидедин сифте бала, Бубади вун хвена вилив. Бадедин вун тир хьи билиг, Вахъ гилани вил гала…...
Новеллаяр Чурчул Зун агроном Севзидихъ галаз чуьллериз экъечIна. Адаз хуьруьн уьруьшар хуралай чизвай, гьатта гьинал гьихьтин къелем кьуранватIани чидай ва, бегьем вахтар алатнаватIани, аник цIийи къелемар кутун хъувунвач. “Къуй директорди къайгъу чIугурай, иеси гьам я. Зун са гъвечIи кас я”, — лугьузвай ада. Яд тагуникди никIе авай къаз хъипи хьанвай. Аквадай гьаларай, иесийриз чпиз ина...
“Мад ама!..” Югъ ачух жедалди, Рачабан варцел ван кьилеллаз “Тади куьмекдин” машин атана акъатна. Адай лацу халатар алай са итимни дишегьли тади кваз гьаятдиз гьахьна. Малар нехирдиз акъудзавай къуншияр, къуьнер чуькьвез, вуч хьанатIа лугьуз, суалдин ишарадалди сад-садаз килигиз амай. Рачабан гъвечIи гададин руш гьаятда шезвай. — Я бала, Перизат, ни ви кефи чIурна, вуч хьанва?...
Алхиш Имам Яралиеваз Хъсан ийиз алахъзавай Чи пис тир гьалар! Ава чахъ чи Лезги чилел Пара кьегьалар! Даим чпихъ рикIер авай Дагъдин лекьерин! Иесияр хайи чилин, Экуь рекьерин! Абурукай — Яралиев Имам, вун я сад! Йисалай — суз чун — хайи эл, Ийизвайди шад! На кутунвай уьзуьм багълар КIварчагърин чилел, Гъана бегьер, авадан я Къуччагърин...
Руьгьдин сувар Къе зи хайи халкьдин руьгьдин сувар я, Дидед чIалан сифте диктант кхьизва. Квезни, белки, зи рикIикай хабар я, Гагь къайи мурк, гагь рагъ хьана ифизва. Чархи-фелек, вилерин нур къакъудай, Агъур тирни зани диктант кхьин ваз? Им тирни ви мурад кьилиз акъудай? КIусни гьайиф атаначни рикIин ваз? За дидедин чIалазни, гьам лай-лайдиз...
(1855-1934) Чи патав редакциядиз и йикъара илимрин кандидат, ДГУ-дин профессор, литературовед, чи рикI алай муаллим Гьажи Гьуьсейнович Гашаров атанвай. Адав вичин гъиле алатай асирдин 60-йисара гьат хъувур ахцегьви жерягь, шаир ва Советрин девирда Ахцегьа халкьдин образованидин кар гуьнгуьна тунал машгъул хьайи просветитель Малла Эглеран са хейлин эсерарни гвай. И шаирдикай бязи делилар ва адан са...
ГьикI хьурай?.. Вуч лугьуда къе аквазвай гьалариз, Бязибуру акъудзавай къалариз, Дарман жезвач чи дердериз — тIалариз, — Бес гьикI хьурай чи эхират, инсанар? Герек чIавуз кIвале куьмек авачиз, Кандуда гъуьр, целце къафун амачиз, Жибиндикни ерли кепек кумачиз, — Бес гьикI хьурай чи эхират, инсанар? Жегьилриз чи тади гузва чуруди, Гаф лагьайла, ягъиз кIанда...
Инсан (Шииррин цикл) * * * Дин, Иман, Чпиз гьар сада Тагузвай фикир, Экв я инсандиз, Чарасуз герек. Сифте са жигъир… * * * Инсан — Камал… ТуькIуьра кIвал, Къулайвал хьуй уьмуьрлух, Гьар са касдиз аквадайвал, Ви дуьня ви демирлух*… ___________ * Демирлух — кеспи ргазвай чад, бажарагъ, алакьун. * * * Вун дуьньядиз гъанва,...
Ишезава дагъдин хуьрер ИчIи жезва дагъдин хуьрер, Кьуру хьанва кIамар, вирер, Кимер кьунва мирги гъерер, Сагъ жедатIа ихьтин хирер? Къвезмач хуьре зенгинин ван, Авахьиз физ мектебдин къван, Хабар кьадай касни аван?.. Бес гьикI жедач рикIер пашман? Гарун нефес ава хуьре, ДакIарни рак амач кIвале. Низ эверда, устIар, фяле? Фикир физва жуьрба-жуьре. Ялгъуз ама хуьруьн сурар,...
Хуьруьз сиягьат «Гъуьгъвез-наме» ктабдин 97-118-чинра ганвай и кьиле, очеркда авторди, А.Шихсаидован гафаралди лагьайтIа, “хуьруьн тарихдихъ галаз алакъалу чан алачир вири объектар рахуниз мажбурнава”. Агъадихъ чна адай куьрелди бязи цIарар гъизва. …2007-йисан 28-сентябрдиз чун, чими партал ва пуд юкъуз бес жедай кьван суьрсетни гваз, КьакIарин хуьряй Гъуьгъвезиз яхдиз рекье гьатна… Агрономдин никIелай башламишна, чун элкъвена тIебиатдин...
