Мубаракрай! Дагъустандин Кьил Сергей Меликован 2022-йисан 28-мартдиз акъуднавай Указадалди, А.А.Тахо-Годидин тIварунихъ галай педагогикадин илимдинни ахтармишунрин институтдин илимдин кьилин къуллугъчи, Урусатдин­ писателрин Союздин член  Къурбан  Халикьович  Акимоваз  Дагъустан Республикадин халкьдин писатель лагьай гьуьрметдин тIвар ганва. Гьаким  Къурбан. Лезги халкьдин машгьур писатель, алим, тарихчи, пуб­­лицист… Лезги литературада ам, асул гьисабдай, гьикаятчи яз маш­гьур я. Гьаким Къурбанан къелемдикай...

Девран, гьей!1   Чархи Фелек, ваз лугьур са чIал ава: Дуьз пайнач на халкьдиз бахтар, девран2, гьей!3  Вав4 факъиррин куьтягь тежер къал ава, Зегьметчийриз гана вуна гьижран5, гьей!   Вуч жедай ваз бахт элдиз дуьз пайнайтIа, Фаркь6 авачиз гада7 бегдив тайнайтIа, Гьуьлеркайни къагьве8, шуьрбет, чайнайтIа, Виридаз сад хьиз ганайтIа майдан, гьей!?   Са-садбуруз ихтиярар гана...

Яратмишзавай инсанрихъ хсуси архивар хьун адетдин кар я. Гзаф вахтара чаз уьмуьр гьа са чкадал акъвазнавайди хьиз жеда. Амма им тапан гьисс я. Уьмуьрди, яргъа балкIанди хьиз, чамарарзава. Гьавиляй чун адав агакь тийизвайвиляй бязи крар пакадал вегьиниз мажбурни жезва. Гьикьван гьайиф къведай кар ятIани, ихьтин мисалар чи гьар йикъан уьмуьрда тикрар жезва. Пакадал вегьей карни,...

Стха халкьарин эдебиятдай Вилик йисара Дагъустандин эдебиятда жуьреба-жуьре халкьарин шаиррин, гьикаятчийрин эсерар милли чIалариз таржума­ ийидай хъсан адет авай. Исят­да и кIвалах лап зайиф хьанва, таржумачийрин мектеб саки кардикай хкатнава. Чи фикирдалди, и кар къайдадиз хкунихъ Да­гъус­тандин эдебият еримлу хьунин карда еке метлеб ава. “Лезги газетда” ара-ара стха халкьарин векилри акъудзавай ктабрикай малуматар гузва, лезги...

“ЛГ”-дин 11-нумрадиз акъатай сканворддин жавабар: Дуьз цIарара: Лагълагь. Ришвет. Метлеб. Талвар. Хъурт. Ингуш. ЧIере. Велед. Агьвал. Тик цIарара: Гъаят. Гъурбат. Девдев. Муьрхъ. Ашкъилувал. Рахшанд. Тике. Ранда.

“Чна Дагъустанда авай гьар са халкьдал, гьар са чIалал дамахун герек я. Тайин халкьдин чIал адан медениятдин ирс хуьзвай, ам акьалтзавай несилрал агакьарзавай алат я. Савадлудаказ тешкилнавай чIалан сиясатди­ лезги халкьдин милли медениятдин дибар мягькем хьуниз таъсирда”, — лагьана ДГПУ-дин ректор Нариман Асварова, 21-мартдиз Махачкъа­лада “Лезги чIал: хуьнин ва вилик финин рекьер” лишандик кваз кьиле...

20-мартдиз СтIал Сулейманан райондин Эминхуьруьн юкьван мектебда лезги чIа-лай­ни эдебиятдай кьиле фейи олимпиадада республикадин 7 райондай 11-класс­ра кIелзавай 47 аялди иштиракна. Абурун арада СтIал Сулейманан  (22),  Кьурагь, Мегьа­рамдхуьруьн,  Хив  (гьар санай —  6),  Докъузпара (3) ва  Дербент,  Хасавюрт  (гьар  са-  най —  2) районар авай. Мя­рекатда иштиракун патал Ахцегь, Рутул районрин, Дербент, Дагъустандин Огни шегьеррин...

Дагъларин уьлкведин гамарикай сифте делилар “тарихдин буба” Геродотан кхьинра дуьшуьш жезва. Ада вичин кIвалахра Каспий гьуьлуьн къерехрив яшамиш жезвай халкьарикай тешпигь авачир халичаяр хразвай магьир устадрикай хьиз кхьенва. Гьа­къи­къатдани, Дагъустандин гамар храдай сенятдин дувулар виш йисарин тарихдин къатара гьатнава. Устадвилин сирер несилрилай несилрал руьгьдин багьа ивирар яз агакьарзавай. Гъилелди хранвай халичади, пешекарри гьисабзавайвал, инсанрин ута­гъар­...

Виликдай гьар са лезгидиз гьеле аял чIа­валай чи халкьдин надир милли се­нят­кар­ви­лер —  кIарасдал нехишар атIун, яракьар, халичаяр, парчаяр гьазурун  ва ма­са крар таниш тир. А вахтунда лезги хуь­­­ре­ра кIвале­рин цлар ва чил милли нехишар алай халичайралди безетмишдай. КIвалин вири аваданлух, гьакI инсанрин пек-партал, кIвачин  къапар, безекар, гапу­рар ва чукIу­лар, гъаларалди ягъай нехишралди чIугун­вай шейэр...

Гафарин алемдай Якъин тирвал, гафарганра, гьакI илимдин маса ктабра “гьакь тавунвай” аламатар чи чIалахъ тIимил авач. Ил­лаки лексикадин, диалектологиядин жигьетдай а кьил авачир кьван ахтармишунар, гекъигунар, цIийи­ви­лер дуьздал акъудиз жедай мумкинвал ава. Са шак­ни­ алачиз, ибур чи чIалан девлетлувални къадимлувал, кьетIенвални надирлувал успатзавай делилрикай я.   Инал заз чи чIалан бязи нугъатра авай эрте, куьз, кIуькI...