Мегьамед Ярагъидин весияр Къадакьар буш хьайила чи Куьредин, Малум хьана гъалатIар чи къилихдай. Насигьатар гуз чаз са виш жуьредин, Мегьамедан руьгь хтанва тарихдай. Эхиз хьанач адавай чи гунагьар, ГьикI ятIани, вичин багъри Ватан я. Вишералди хьуй лугьузва пачагьар, Адалат, гьахъ квахьун рикIиз такIан я. Гьикьван кьиляй дегишвилер хьайитIан, Лугьузва чаз куьн сад-садвай къакъатмир....
1941-йис ЯхцIурни сад лагьай йис: Гад алукьна гуьлуьшан. Са хьел хьиз зи япарихъ Ван галукьна перишан. А чIавуз чун колхоздин ЭчIел эчIез никIевай. Рушарикай са паяр Булахдал физ рекьевай… ЧIуру хабар галукьна, Квар аватна къуьневай. Фенай вири Ватан хуьз — ГъвечIи-чIехи хуьревай. А чIавуз чал душманди Кьве югъ хьанвай вегьена. Самолетрин сесери...
Гьажи Шерифали Шерифалиев чи газетдихъ галаз яргъал йисара сих алакъа хвейи зегьметчи инсан тир. Гьа са вахтунда ам хайи хуьре, районда, уьмуьрдин эхирдай Махачкъалада эл-жемятдин къени гзаф крарик рикIин захавилелди акахьай кас я. Уьмуьрдин эхирдай ам гьаждални фена. Вичин патай ядигар яз, “Мавлид” тIвар алай ктабни кхьена, чапдай акъудна. Чи арада вич амачиз гила цIуд...
Алискер я хъукьвави Гьич са жуьре квачир вичик нукьсанар, Халкь авунва анжах тек-туьк инсанар. Вич рази ва вичел рази хизанар, Сад чида заз — Алискер я хъукьвави. Садра акун, дерди гьалтун бес жедай, Дарих чIавуз, рикI аладриз къвез жедай, Лугьун-хъуьруьн, япара хуш сес жедай, Сад чида заз — Алискер я хъукьвави. Хъукьва хуьрни...
Нехирбан Гьафтеда садра дидеди, чунни къвалав ацукьарна, нубатдивди чи дневникар ахтармишдай. Зи дневникдал нубат атайла, зун дидедин патавай къарагъна, кIвалин виридалайни яргъа пипIе ацукьдай. И сефердани, зун къарагъайди акуна, дидеди хабар кьада: — Вун завай яргъа хьана хьи, тахсир квани? — Зак тахсир квач, анал ацукьиз къулайзавачир, — жаваб гуда за. Зи дневникдин эхиримжи гьафтедин...
Муаллимни тир, шаирни (Автордин 90 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз) Эмирбег Лачинов (Чепиви) 1928-йисан 10-апрелдиз Ахцегь райондин Чеперин хуьре дидедиз хьана. Гьеле аял яз, ам Азербайжан Республикадин Хачмаз райондиз, анайни Бакудиз акъатна. Ада медучилище, армияда авайла танкиствилин курсар, гуьгъуьнлай Бакуда М.Ф.Ахундован тIварунихъ галай урус чIаланни литературадин институт акьалтIарна. Ахпа пенсиядиз экъечIдалди муаллимвиле кIвалахна. Ада...
* * * Муьгьуьббатдин пелел яна чIулав къан, Ви дидеди амледин руш хкянай. Далдам гатаз, мехъер суфра экIянай, Дидедин гаф эцигначир чилерал. На зун тунай, нагъв кьурана вилера, Диде кьейла, вун акъатна зи патав, Ви хуруда ама лугьуз а ялав… Герен -герен вучиз къвезва чукуриз, КичIе тушни дидедин сур къарсуриз? * * * Вуж...
АХЦЕГЬ МАГЬАРАМ-ЭФЕНДИ Я рагьман (Мустазад ) Начагъвили тунва къе зун есирда, Гьелекзава тIалари зи ширин чан, Я Рабби, Рагьман1! Йифиз-юкъуз гьатнава зун фикирда, Вуна ая зи дердиниз са дарман, Я Азимушан2! Чидач гьинай атанатIа и азар, Азардикай хьанва михьиз зун бизар, Гьикьван чIугван адакай за агьузар?! Ракъура зи патав, Худа, На Лукьман3! Ая заз...
Вич чи арада амайтIа, чна адан 70 йисан юбилей санал къейддай. Амма, гьайиф, яратмишунрин чагъинда амаз, ам чавай къакъатна. ЯтIани шаир Гуьлмегьамед чахъ галама, адан илгьамлу цIарарин ктабар (лезги ва урус чIаларал) чи гъилера ама… Шаир 1948-йисан февралдин вацра дидедиз хьана. Докъузпара райондин Миграгърин хуьре. Гьа дагъдин мишекъат шартIара, Шалбуз дагъдин сваларин уьфтерикни ЧIехи вацIун...
Залум рекьер ЦIемуьжуьд йис — гзаф вахт я гуьзетиз, “Диде, сагърай!” — физва къе зун Ватан хуьз. Пак тир буржи кьиле тухуз гьазур я, — Зун хьтинбур къе са шумуд агъзур я. Самаркандда, — йифен цIикьвед, — секин тир, “Рота, подъем!” — галукьна ван япарихъ. Къарагъна чун — фикирарни дерин тир, Машинрини гуьзетзавай ракIарихъ....
