Вич чи арада амайтIа, чна адан 70 йисан юбилей санал къейддай. Амма, гьайиф, яратмишунрин чагъинда амаз, ам чавай къакъатна.
ЯтIани шаир Гуьлмегьамед чахъ галама, адан илгьамлу цIарарин ктабар (лезги ва урус чIаларал) чи гъилера ама…
Шаир 1948-йисан февралдин вацра дидедиз хьана. Докъузпара райондин Миграгърин хуьре. Гьа дагъдин мишекъат шартIара, Шалбуз дагъдин сваларин уьфтерикни ЧIехи вацIун чарчаррин гурлу сесерик кваз, генг яйлахрин къужахда кIвачи чил кьур гадади, са кьадар яшариз акъатайла, вич шаирринни заргаррин, музыкадин устадрин, чатухъанринни чубанрин маканда авайди гьиссна, ада гъиле вичин буба, Ватандин ЧIехи дяведин ветеран Къазимегьамедан чуьнгуьр кьуна, халкьдин са манини лагьана:
Дагъдин кIане са яд ава,
Са яд ава, рагъул тежер.
Рушан рикIе мурад ава,
Рекьидалди лугьуз тежер…
Бубани диде и гафарал тажуб хьана. Амма Гуьлмегьамедан муаллим Шихнесир Къафланова кьатIана: идахъ маса кьатIунар ава, чIалан алемдал, манидин аваздал ашукь я…
Эхь, Гуьлмегьамеда кIелдайбуруз “Ирид булахар”, “Милайим вилер”, “Бубадин чуьнгуьр”, “Ашкъидин вир”, “Рекьин тийир муьгьуьббат” (лезги ва урус чIаларал чапнавай) ктабар, цIудралди шиирар, публицистикадин макъалаяр, фельетонар тунва. Эхиримжи йисара ада райондин “Эренлардин сес” газетдин хсуси корреспондентвиле, кьилин редактордин заместителвиле кIвалахзавай, районда ва республикада кьиле физвай важиблу крарикай халкь хабардар ийизвай…
“Лезги газетдихъ” галазни Г.Шугаева сих алакъаяр хуьзвай.
Гьа кар себеб яз, ам чна, чи коллективда, РФ-дин журналистрин Союздин членвиле, гуьгъуьнлай РФ-дин писателрин Союздин членвилени кьабулдай герек тир вири шартIар яратмишнай.
Ам вичин багъри чилел кIевелай ашукь тир. Жегьил йисарин гарарини цифери ам хейлин яргъариз (Саратов, Москва, Алма-Ата, Баку…) акъуднатIани, хизан ада Миграгъа кутуна, вичин лап хъсан эсерарни хайи хуьруьз ва анин инсанриз бахшна. “Багъри Миграгъ — зи муг, зи рагъ” ктаб гьа кардин шагьидвал я.
Дагъустандин халкьдин шаир Арбен Къардаша вичин са макъалада кхьенва: «Шаирвал адаз (Г.Шугаеваз — М.Ж.) сифтени-сифте тIебиатди гана, бажарагъ уьмуьрди ва кьисметди чпин саягъда лигимарна».
Чна ам дагъдин шартIари лигимарнавайди яз гьисабдай. Амма уьмуьрдин гъал фад гъиляй фена. Вичин гьалдикай адаз вичизни чизвай. Эхиримжи сеферда ам чи газетдин редакциядиз мугьманвиле атайла, ада Докъузпара райондин са шумуд векилдин (А.Гьабибов, Ш.Багъиров ва мсб.) РФ-дин журналистрин Союздиз кьабулун патал гьазурнавай чарар-цIарар ва эхиримжи акъуднавай “Багъри Миграгъ…” ктабни гъанвай.
За адавай цIийи шиирар тун тIалабнай. “Шиирар за рекье твада”, хиве кьунай ада… Зун умудлу я, шаирдин ирссагьибри а кар кьилиз акъуд хъийида. Агъадихъ чна шаирдин чи гъиле амай са шумуд эсер чапзава.
Мердали Жалилов
Зи хуьр — зи мани
Зи дидедин кьеб, зи бубадин сур,
Зи мани, сефер вун я хьи, зи хуьр.
На инсанвилив ацIурна зи хур,
Зи къаст ви рекье хьун я хьи, зи хуьр.
Лекьрен сес авай дагълар, синер ви,
Ачух вили цав, гъетер хуш я заз.
Бегьерлу багълар, гегьенш чуьллер ви,
Сан авачир кьван цуьквер хуш я заз.
Къацу яйлахри тухуда ви вил,
Гьамга булахрал ала шад луькIуьн.
Акурла инин гьар са къизилгуьл,
Муьгьуьббатдин цIай вуч я кьван куькIуьн!?
Зи хуьруьнвийрин викIегь камарин
Крари вичел чIугвада ина,
Ина рушариз гуьрчег гамарин
Сир чида, гьеле амаз кьепIина.
ГьикI тахьуй заз хуш, гьикI тийин дамах,
Ина хана зун, хвена за намус.
ЧIехи гьунарар авачтIани захъ,
Зунни я инин рагарин са кIус.
КьатIанач вуна
На лугьуда: “Заз вун цуьк хьиз аквада,
Вири махлукь ашукь хьанвай атирдал!”
Са ви гъиляй ажуз хьана дуьньяда,
Завай гьеле гел таз хьанвач девирдал!
На лугьуда: “Вучиз кIанда лагьанач,
Зун руш тирла, тефенамаз чарадаз?”
За вилера кхьенвай — на кьатIанач,
Садрани заз акунач вун чарад яз!
На лугьуда: “Вун гьар юкъуз патав зи
Къвез хьухь, вилер акIурин ви вилера.
Къуй къати хьуй муьгьуьббатдин ялав зи,
Маса мурад жедачир захъ чилерал”.
Жагъай нисид кIус суфрадал эцигиз
(Фикир це кван, зи азизди, къарибди!),
Гьар сеферда гьа кIусуниз килигиз,
Яван фу тIуьр мисал я ам кесибди!
Больницада
Ажал пехъи хьана йифди,
Заз кафанар цвана йифди.
Атанач вун — куз гьайифди,
Сахарадин чуьл хьана зун.
Атана къе — сагърай гена!
Зи рикIелай дуьнья фена,
ЦIуд йисар кьулухъ элкъвена,
Легьзеда жегьил хьана зун.
Зун — койкадал, вун — зи къвалав,
Кьадачни бес чанди ялав!
Фикир экуь, кьисмет чIулав,
Ашкъидин векил хьана зун.
Рахана зун вав шад хъвериз,
ТIал чуьнуьхиз, рикIел хериз.
Хъфена вун звериз-звериз,
Ахпа мад сефил хьана зун.
Нурар гуда зарди хурал,
Ажеб ванда тарди хурал.
Гьич садрани ярди хурал
Хкаж тавур гуьл хьана зун.
* * *
“Яр къакъатна къе завай”, —
ВацIу мани лугьузва.
“Яр къакъатна захъ авай”, —
Гару мани лугьузва.
“Яр къакъатна къвалавай”, —
Тарци мани лугьузва.
“Яр къакъатна яргъава”, —
Харци мани лугьузва.
Мани ава булахда,
Чарчардини кьазва зил.
Мани лугьуз яйлахда,
Ажеб кIубан я кфил…
ТIебиатдин манийрин
Сесер вири уьмуьрдин
Чи япара авазва,
Анжах чара жедайла,
А манийрин манадин
Гъавурда чун акьазва…
Залан хер
Вердишди я хквез зун
КIвализ сивел хъвер алаз,
Амма къе зун хтанва
Хурал залан хер алаз.
Жув михьи яз гьамга хьиз,
Дустуни зун тахсирна.
Адан гьахъсуз гафуни
Гапурди хьиз таъсирна.
Регьят тир заз, сергьятдал
ЯнайтIа зун душманди.
Ядалди няс гафунив
Гьуьрмет багьа инсанди.
Гуьлмегьамед Шугаев
