Эминхуьр Эминан хуьр — шегьре рекьин чапла пад, Илиф чахъди, уьзуьмрикай аку дад. Дуьз куьчеяр акурла, рикI жеда шад, Зи эрзиман ватан я вун, Эминхуьр. Авач мад хуьр ваз ухшар тир, яхъ чIалахъ, Уьзуьм багълар экIя хьанва гьар патахъ. ЯркIивийрихъ хьанва и хуьр аранда, Эй чи макан, вун чаз гьикьван масанда. Дагъустанда са...
КIелед хивез экъечIда чун Лезгистандин дамах я вун, Шарвили, Чи несилрин даях я вун, Шарвили. Ваз гаф авач, гьакьван чIехи Шарвили, Дагъларни кваз хьана рехи, Шарвили. Къад йис я ваз суварар ийиз чна, Лезгистандал адлувилер гъиз чна. Авач валай викIегь пагьливан ина, Са касни жеч ви тариф тийир чина. Гьар са халкьдихъ вичин...
Мешреблу дуст Азиз Къурбан, я чан масан, Садрани вун тахьуй пашман! Чил тирвалди къекъвейтIани, Жагъидач вун хьтин инсан! ГъвечIибурухъ вун аял хьиз я, ЧIехибур ваз ала я лап. Дидед некIедихъ галаз на Акьуларни хъвана гзаф. Секин хьана дуьньяд гьалар, Тахьуй бахтсуз чи веледар. Галаз вири ярар-дустар, Ваз Аллагьди гурай бахтар… Кьулан СтIал «Лезги...
Сифте бала Чан дидедин сифте бала, Ви сес рикIин я хьи гъала. Хурун нефес, руьгьдин гьевес, Чан дидедин сифте бала. Амма вучда, масан бала Фад къакъатна, хьана яргъа. Ягъайди хьиз бахча цIара, Къайи хьана кьведан ара. Чан дидедин сифте бала, Бубади вун хвена вилив. Бадедин вун тир хьи билиг, Вахъ гилани вил гала…...
Новеллаяр Чурчул Зун агроном Севзидихъ галаз чуьллериз экъечIна. Адаз хуьруьн уьруьшар хуралай чизвай, гьатта гьинал гьихьтин къелем кьуранватIани чидай ва, бегьем вахтар алатнаватIани, аник цIийи къелемар кутун хъувунвач. “Къуй директорди къайгъу чIугурай, иеси гьам я. Зун са гъвечIи кас я”, — лугьузвай ада. Яд тагуникди никIе авай къаз хъипи хьанвай. Аквадай гьаларай, иесийриз чпиз ина...
“Мад ама!..” Югъ ачух жедалди, Рачабан варцел ван кьилеллаз “Тади куьмекдин” машин атана акъатна. Адай лацу халатар алай са итимни дишегьли тади кваз гьаятдиз гьахьна. Малар нехирдиз акъудзавай къуншияр, къуьнер чуькьвез, вуч хьанатIа лугьуз, суалдин ишарадалди сад-садаз килигиз амай. Рачабан гъвечIи гададин руш гьаятда шезвай. — Я бала, Перизат, ни ви кефи чIурна, вуч хьанва?...
Алхиш Имам Яралиеваз Хъсан ийиз алахъзавай Чи пис тир гьалар! Ава чахъ чи Лезги чилел Пара кьегьалар! Даим чпихъ рикIер авай Дагъдин лекьерин! Иесияр хайи чилин, Экуь рекьерин! Абурукай — Яралиев Имам, вун я сад! Йисалай — суз чун — хайи эл, Ийизвайди шад! На кутунвай уьзуьм багълар КIварчагърин чилел, Гъана бегьер, авадан я Къуччагърин...
Руьгьдин сувар Къе зи хайи халкьдин руьгьдин сувар я, Дидед чIалан сифте диктант кхьизва. Квезни, белки, зи рикIикай хабар я, Гагь къайи мурк, гагь рагъ хьана ифизва. Чархи-фелек, вилерин нур къакъудай, Агъур тирни зани диктант кхьин ваз? Им тирни ви мурад кьилиз акъудай? КIусни гьайиф атаначни рикIин ваз? За дидедин чIалазни, гьам лай-лайдиз...
(1855-1934) Чи патав редакциядиз и йикъара илимрин кандидат, ДГУ-дин профессор, литературовед, чи рикI алай муаллим Гьажи Гьуьсейнович Гашаров атанвай. Адав вичин гъиле алатай асирдин 60-йисара гьат хъувур ахцегьви жерягь, шаир ва Советрин девирда Ахцегьа халкьдин образованидин кар гуьнгуьна тунал машгъул хьайи просветитель Малла Эглеран са хейлин эсерарни гвай. И шаирдикай бязи делилар ва адан са...
ГьикI хьурай?.. Вуч лугьуда къе аквазвай гьалариз, Бязибуру акъудзавай къалариз, Дарман жезвач чи дердериз — тIалариз, — Бес гьикI хьурай чи эхират, инсанар? Герек чIавуз кIвале куьмек авачиз, Кандуда гъуьр, целце къафун амачиз, Жибиндикни ерли кепек кумачиз, — Бес гьикI хьурай чи эхират, инсанар? Жегьилриз чи тади гузва чуруди, Гаф лагьайла, ягъиз кIанда...
