Фашистрин Германиядин винел ЧIехи Гъалибвал къачуник вичин лайихлу пай кутурбурукай сад кьурагьви  Мусаев  Багьаудин  Мусаевични  я. 22 йиса авай дагъвидиз 1939-йисан сентябрдиз армиядин жергейриз эвер ганай. Ада 8-армиядин 125-дивизиядин 657-стрелковый полкуна Литвадинни Поль­шадин сергьятдал алай Баганяй лугьудай чкада къуллугъзавай. Фашистрин геллегьри садла­гьа­на гьужумуни Кефердинни Рагъ­акIидай патан фронтдин частариз къуватар вахтунда ва менфятлудаказ фронтдин цIар тирвал...

1920-йисар. Гзаф ити­мар кьил хуьз Бакудиз физвай. КIиридайни гзафбуру Бакудин нафтIадин мяденра кIвалахзавай. Абурукай сад  Къурбанов  Азиз  Къурбанович  тир. Зегьметдал рикI алай ва хци зигъин авай Азизакай буругъдин мастер-неф­тяник хьана. Касди вичин веледрин гележегдикайни фи­кир­завай­. Хва Мегьамед гимназиядик ва руш Мафизат дишегьлийрин гимназиядик кутуна. Абуру гимназияр куьтягьна. Мегьамеда гуьгъуьнлай Азербайжандин сводный военный школада  ва ахпа ...

Ватандин ЧIехи дяведа Гитлеран чапхунчийрин винел гъалибвал къазанмишуник дербентвийрини лайихлу пай кутуна. Тамам тушир делилралди, къадим шегьердай фронтдиз 14 агъзурдалайни гзаф рухваяр ва рушар, гьа жергедай яз чпин яшар гьеле 18 йисав агакь тавунвай 500 касни гуьгьуьллудаказ фена. Абурукай 6 агъзур кас элкъвена хтанач, абур дяведин цIаяра игитвилелди телеф хьана. Фашистриз барбатI ийидай ягъунар кьунин...

Дербент районда Дагъустандин дишегьлийрин Советдин теклифдалди тешкилнавай “Дидедин гъилерин чимивал” акциядин сергьятра аваз Ватандин Чlехи дяведин иштиракчийрин сурарихъ, памятникрихъ гелкъведай ва патарив гвай чкайра михьивилердай субботник кьиле фена. Субботникда Белиж поселокдин Э.Салигьован, Г.Лезгинцеван тlварарихъ галай  сад ва кьвед лагьай школайри, Сабнова, Рубас, Зидьян-Къазмаяр, Митаги, Геджух, Мичурино хуьрерин дишегьлийрин советрин векилри ва аялри иштиракна. Райондин дишегьлийрин...

ЦIи 1-Майдин сувар уьлкведин вири регионра гурлудаказ къейдна. Чи республикани и жигьетдай кьулухъ галамукьнач. Махачкъалада, Урус госдрамтеатрдин вилик квай майдандал зегьметчийрин суварриз талукь митинг кьиле фена. Пайдахар, жуьреба-жуьре рангарин шарар гъилера авай инсанрив “Ислягьвал, зегьмет, май!”, “Зегьметчийриз — лайихлу мажиб!”, “Жегьилриз — кутугай кIвалах!”, “Дагъустанвийриз — лап хъсан яшайиш!” гафар кхьенвай транспарантарни гвай. Ана Да­гъустан...

За Ватандин ЧIехи дяведин, зегьметдин фронтдин ветеранриз, вири дагъус­танвийриз чIехи сувар — Гъалибвилин югъ мубаракзава! Чи гзаф миллетрин векилрикай ибарат уьлкведин армиядинни флотдин, далу патан зегьметчийрин игитвилин чалишмишвилерин нетижада фашистрин Германия тамамвилелди кукIварайдалай, Ватандин ЧIехи дяве гъалибвилелди  акьалтIарайдалай инихъ 72 йис алатнава. Гъалибвилихъ фейи рехъ четинди хьана, инсаниятдиз малум дявейрикай виридалайни гзаф ивияр экъичайди хьайи...

7-майдиз Махачкъалада Имам Шамилан тIварунихъ галай проспектдин (виликан Калининан тIварунихъ галай куьче) 70-нумрадин кIвалера – «Интех-софт» фирмадин дараматда сятдин экуьнин 11-даз лез­ги чIала авай месэлаяр гьялунал машгъул хьун патал 20-мартдиз ДГПУ-да кьиле тухвай форумдин оргкомитетди арадал гъайи комиссиядин сад лагьай заседание кьиле фида. Анал жуьреба-жуьре хилерай кIвалахдайбурун дестеяр арадал гъунин ва лезги чIалан гафарган цIийи...

Дагъустандин яргъал мензилдиз залан парар дашмишдай машинар авайбурун наразивилер эхиримжи вахтара неинки са республикадин, гьакIни федеральный дережадин СМИ-ринни кьилин темадиз элкъвенва. Россиядин жуьреба-жуьре регионра хьиз, Дагъларин уьлкведани залан парар дашмишдай машинрин сагьибри хейлин митингар кьиле тухвана. Абуру 12 тонндилай гзаф парар дашмишдай ихтияр ганвай машинрилай гьакъи къачунихъ галаз алакъалу Россиядин “Платон” система къуватдай вегьин истемишзава....

1996-йисан 9-январдин аязди къув язавай экуьнин сегьер чавай къвердавай яргъаз къакъатзаватIани, къизлярвийрин рикIелай ам алатзавач. И экуьнахъ гьеле ахварик кумай шегьердал боевикри гьужумнай. И чIавуз инсанриз акур мусибатдин гьерекатар фикирдай акъудиз жедайбур туш. Я абур рикIелай­ни­ ракъурун дуьзни жедач. Къе чна, вичин, хи­зандин ва аялрин уьмуьрни хаталувилик кутуна, милиционерар къутармишай викIегь, къагьриман дагъви дишегьлидикай ихтилатда....

ЧIехи Гъалибвилин суварин вилик «Лезги газетдин» редакцияда рикIелай алат тийидай хьтин шад гуьруьш кьиле фена. Иниз республикада тIвар-ван авай хва, юрист ва тербиячи, Махачкъаладин ополченидин кьиле аваз 1999-йисан зулуз инай Ботлихдиз кьван фена, Хаттабанни Басаеван чапхунчи кIеретIриз кутугай ягъунар кьур полковник, гила генерал-майор Шамил Загьрабович Асланов ва адахъ галаз санал къурушви муаллимар, хъсан тешкилатчияр тир Несруллагь...