Новеллаяр Чурчул Зун агроном Севзидихъ галаз чуьллериз экъечIна. Адаз хуьруьн уьруьшар хуралай чизвай, гьатта гьинал гьихьтин къелем кьуранватIани чидай ва, бегьем вахтар алатнаватIани, аник цIийи къелемар кутун хъувунвач. “Къуй директорди къайгъу чIугурай, иеси гьам я. Зун са гъвечIи кас я”, — лугьузвай ада. Яд тагуникди никIе авай къаз хъипи хьанвай. Аквадай гьаларай, иесийриз чпиз ина...
Алхиш Имам Яралиеваз Хъсан ийиз алахъзавай Чи пис тир гьалар! Ава чахъ чи Лезги чилел Пара кьегьалар! Даим чпихъ рикIер авай Дагъдин лекьерин! Иесияр хайи чилин, Экуь рекьерин! Абурукай — Яралиев Имам, вун я сад! Йисалай — суз чун — хайи эл, Ийизвайди шад! На кутунвай уьзуьм багълар КIварчагърин чилел, Гъана бегьер, авадан я Къуччагърин...
Руьгьдин сувар Къе зи хайи халкьдин руьгьдин сувар я, Дидед чIалан сифте диктант кхьизва. Квезни, белки, зи рикIикай хабар я, Гагь къайи мурк, гагь рагъ хьана ифизва. Чархи-фелек, вилерин нур къакъудай, Агъур тирни зани диктант кхьин ваз? Им тирни ви мурад кьилиз акъудай? КIусни гьайиф атаначни рикIин ваз? За дидедин чIалазни, гьам лай-лайдиз...
(1855-1934) Чи патав редакциядиз и йикъара илимрин кандидат, ДГУ-дин профессор, литературовед, чи рикI алай муаллим Гьажи Гьуьсейнович Гашаров атанвай. Адав вичин гъиле алатай асирдин 60-йисара гьат хъувур ахцегьви жерягь, шаир ва Советрин девирда Ахцегьа халкьдин образованидин кар гуьнгуьна тунал машгъул хьайи просветитель Малла Эглеран са хейлин эсерарни гвай. И шаирдикай бязи делилар ва адан са...
ГьикI хьурай?.. Вуч лугьуда къе аквазвай гьалариз, Бязибуру акъудзавай къалариз, Дарман жезвач чи дердериз — тIалариз, — Бес гьикI хьурай чи эхират, инсанар? Герек чIавуз кIвале куьмек авачиз, Кандуда гъуьр, целце къафун амачиз, Жибиндикни ерли кепек кумачиз, — Бес гьикI хьурай чи эхират, инсанар? Жегьилриз чи тади гузва чуруди, Гаф лагьайла, ягъиз кIанда...
Инсан (Шииррин цикл) * * * Дин, Иман, Чпиз гьар сада Тагузвай фикир, Экв я инсандиз, Чарасуз герек. Сифте са жигъир… * * * Инсан — Камал… ТуькIуьра кIвал, Къулайвал хьуй уьмуьрлух, Гьар са касдиз аквадайвал, Ви дуьня ви демирлух*… ___________ * Демирлух — кеспи ргазвай чад, бажарагъ, алакьун. * * * Вун дуьньядиз гъанва,...
Ишезава дагъдин хуьрер ИчIи жезва дагъдин хуьрер, Кьуру хьанва кIамар, вирер, Кимер кьунва мирги гъерер, Сагъ жедатIа ихьтин хирер? Къвезмач хуьре зенгинин ван, Авахьиз физ мектебдин къван, Хабар кьадай касни аван?.. Бес гьикI жедач рикIер пашман? Гарун нефес ава хуьре, ДакIарни рак амач кIвале. Низ эверда, устIар, фяле? Фикир физва жуьрба-жуьре. Ялгъуз ама хуьруьн сурар,...
Къадим къеле Агъа Къекъре, Вини Къекъре — Юкьвал дестек — къадим къеле! Хайи ватан, чан зи диге, Гьамиша вун ава рикIе! Аскеррин я къеле шагьид, Чапхунчийриз жаваб гайи. Азадвал, чаз ада хвейи, Чахъ галама даим цIийиз. ЦIар илитIна, кьуьзуь, жегьил Къелед цлав, шад яз гуьгьуьл. Ширин суьгьбет, къизгъин негъил, Ала анал камалдин гьуьл....
Алимрин макан Район тешкил хьайивилин Къе Ахцегьа сувар ава. Кьудкъанни цIуд йис я тамам, Хьана лугьуз халкьар ава. Къе Ахцегьрихъ гьар са рекьяй Вилик фидай къастар ава. Кьуд патахъай алтIушна эл, Мубаракдай дустар ава. Кьуд пад нурлу, гурлу хьана, Безетмишна цуькверивди. Вилик физва мад Ахцегьар, Кар алакьдай гъилеривди. Булдиз ава квехъ алимар...
Чан чи дидеяр! (Поэмадай чIукар) Шаирдин и эсер Ватандин ЧIехи дяведин йисара кашар, гужар, ялгъузвилер эхна, хизанар, хуьр хвейи къурушви дидейрин руьгьдиз бахшнава. Адай бязи чIукар чна инлай виликни ганай. Вичин аялвал а залан йисарал ацалтай авторди, къенин чIехи муаллимди гьар садан рикIиз таъсирдай шикилрал, къаматрал, кьисметрал чан гъанва. Эсер кьилдин ктаб яз акъудай вахтни,...
