И йикъара кIелдайбурув Дагъустандин халкьдин шаир Арбен Къардашан нубатдин ктаб агакьнава. Ам шаирдин хкянавай эсеррикай (шииррикай, поэмайрикай, сонетрикай, гъезелрикай…) туькIуьрнава, чебни урус чIалан таржумаяр я. Дугъриданни, Дагъустандин халкьдин шаирвилин арш къачунвай хцин яратмишунри фадлай чи республикадилай яргъарани кIелзавайбурун патай еке итиж арадал гъанвай. Гьеле М.Горькийдин тIварунихъ галай литинститутда кIелдай йисара Урусатдин машгьур шаирар тир Лев...
Вич чи арада амайтIа, чна адан 70 йисан юбилей санал къейддай. Амма, гьайиф, яратмишунрин чагъинда амаз, ам чавай къакъатна. ЯтIани шаир Гуьлмегьамед чахъ галама, адан илгьамлу цIарарин ктабар (лезги ва урус чIаларал) чи гъилера ама… Шаир 1948-йисан февралдин вацра дидедиз хьана. Докъузпара райондин Миграгърин хуьре. Гьа дагъдин мишекъат шартIара, Шалбуз дагъдин сваларин уьфтерикни ЧIехи вацIун...
Залум рекьер ЦIемуьжуьд йис — гзаф вахт я гуьзетиз, “Диде, сагърай!” — физва къе зун Ватан хуьз. Пак тир буржи кьиле тухуз гьазур я, — Зун хьтинбур къе са шумуд агъзур я. Самаркандда, — йифен цIикьвед, — секин тир, “Рота, подъем!” — галукьна ван япарихъ. Къарагъна чун — фикирарни дерин тир, Машинрини гуьзетзавай ракIарихъ....
Чинебан кIвал (Романдай чIук) 15-февраль — аскерар-интернационалистар рикIел хкидай югъ Йисар алатунивай, ХХ асирдин гъалатI яз гьисабзавай, чи кьушунри Афгъанистандин чилел Ватандин тапшуругъдалди “интернациональный буржи” тамамарай йикъар, ана кьиле фейи залан вакъиаяр рикIел хкун адетдиз элкъвенва. ГьикI хьи, чи аскерри, командирри, полководецрини а чIавуз гзаф магьрумвилериз таб гана. Игитвилин чешнеярни тIимил къалурнач. Чи ватанэгьли Советрин...
Луиза Агьмедова 1993-йисуз Сулейман-Стальский райондин Герейханован хуьре дидедиз хьана. 2010-йисуз Раидин Османован тIварунихъ галай школа, 2016-йисуз хъсан къиметралди ДГУ-дин филологиядин факультет акьалтIарна. 4-классдилай башламишна кхьизвай адан эсерар “Сулейман”, “Булахдин чешмедал” ктабра гьатнава. Жегьил шаирди Бакуда акъатзавай “Алам” журналдихъ ва маса изданийрихъ галаз алакъа хуьзва. Чи манидарри адан чIалариз кхьенвай хейлин манияр тамамарзава, халкьди абур хушвилелди...
Туьгьметдин таъсир (Памфлет) Хейлин муаллимар, вилик-кьилик квай къанажагълу ксар са суфрадихъ ацукьнавай. Са вуч ятlани шад гьалара къейдзавай абуру. Тlуьнар-хъунар ийизвайбуруз вахт гьикl акъатзаватlани чир жезвачир. Вири кеф-кефиятдик квай. Анжах са касди, са гъил ченедик кутуна, вучиз ятlани и мярекатдал шадвалзавачир. Авай жеди са себеб. Зазни ваз талукь тушир са сирлу себеб. На хиялда, адан...
«Къалгъандин цуьк» (Гьикая) Ашукь жемир вун дуьньядин гьавадал, ГъалатI хьана, ви рикI пашман жеда, дуст. КIанда лугьуз, ихтибармир явадал, Эхир са къуз кIеви душман жеда, дуст. Етим Эмин Июндин чими варз тир. Мектебда эхиримжи имтигьанар кьиле физвай. Зун, абуруз гьазур жез, саки гьар юкъуз, маса кlвалахар къерехна, гзаф вахтунда кьилди кlвале ацукьуниз мажбур жезвай. Мектеб...
И шикилдай квез аквазвайди Перин Перинов (1921-1980) я. Адан алахъунар себеб яз, 50-йисарин эхирра Ахцегьа аэродром ачухнай. Самолетрин майдандиз регьбервални ада вичин ганай. Къейд ийин хьи, Ахцегьрин аэродромдилай Махачкъаладиз, Бакудиз, Красноводскдиз, Тифлисдиз «ПО-2» самолетрин авиарейсер тешкилзавай. 1966-йисуз лагьайтIа, лезги чилел алай аэродромдал вири дуьньядиз машгьур «Ми-10» вертолетдин ахтармишунар кьиле тухванай. Ада, яцIу цIилиналди кутIуннавай пар чIугвадай машин...
Чи халкьдихъ сейли ксар пара ава. Ингье абурун виридакай чахъ чирвилер авач. Заз ихьтин кьве касдикай лугьуз кIанзава. Абур кьведни чи халкьдин вири Къафкъаздиз сейли алим, шаир, маарифчи Гьасан Алкьадаридин хтулар я. Вучиз ятIани чIехи камалэгьлидикай кхьидайла адан несилдай тир маса инсанар хьиз, и ксарни рикIел хкизвач. Гь.Алкьадаридихъ хтуларни штулар гзаф авай. И кьведакай чирвилер...
Вичин тIвар гужлу ва арифдар гьаким хьиз тарихда гьатнавай Фетали хан чIехи алакьунар авай кас тир. Къубадин хан Гьуьсейналидин хва тир Фетали вичин девирда гзаф агалкьунар гъилик авур сердер хьиз вири Къафкъаздиз сейли хьанай. Уцмийрин сихилдай тир адан буба XVII асирда Къайтагъдай чукурнай. Къубадиз атай ада сефевийрин девирда ина вичин чка мягькемарнай. Феталидин дидени уцмий...
