Дуьньядин винел, Дагъустанда хьиз, са шумуд миллет санал стхавилелди яшамиш жезвай гьукумат мад алач жеди. ЮНЕСКО-дин делилралди, гьар вацра дуьньяда кьве чIал квахьзава. Хайи чIалар квахьунин хаталувал авай девирда дидед чIалан, кьилди къачуртIа, лезги чIалан къайгъу чIугун гьар са лезгидин эвелимжи буржийрикай я. Еке шегьерда сад-садал гьалтайла, чебни Дагъустандай тирди чир хьайила, сада муькуьдавай хабар...
Алатай гьафтеда Москвада “Азбука-2000” издательстводи гьазурнавай Омар Хайяман фарс чIалай лезги чIалаз таржума авунвай рубаийрин “СукIра” тIвар алай кIватIал Махачкъалада авай “Мавел” типографияди чапдай акъудна. Рубаияр таржума авурди ва кIватIал туькIуьрайди Мансур Куьреви я, ам вичин камаллу буба Абдулгьамидан ва истеклу диде Пакизатан экуь руьгьериз бахшнава. КIватIалда, санлай къачурла, 366 рубаи гьатнава. М.Куьревиди кIватIалдин сифте...
Ярдин тариф1 Марал я вун дагъдин, нур я чирагъдин, Ранг гадарда агъдин чини, гуьзел яр. Шем я вун утагъдин, къизилгуьл багъдин, Вахт я гил2 ви чагъдин3, кIани гуьзел яр. Яр, ви сифет я нур, ажеб такабур, Акурла, яр, ви хур, жеда хьи зун чIур. ЧIалахъ жеч гъейрибур, сабрани4 такур5: И чIалар тапанбур яни, гуьзел...
Лезги эдебиятда, чеб асилдай маса пешейрин сагьибар яз, художественный чIалан алемда алакьунар къалурай авторар (шаирар, гьикаятчияр, драматургар, литературадин критикар) тIимил хьанач. РикIел, месела, математикадинни физикадин муаллимар яз, эдебиятдин кукIушрихъ фейи Дагъустандин халкьдин шаир Шагь-Эмир Мурадован, чIехи редактор Мурадхан Шихвердиеван, драматург Насир Эюбован, ракьун рекьерин къуллугъчи хьайи Шамсудин Тагьирован, эцигунрин устIар тир Агъалар Исмаилован ва масабурун...
Дуьз цIарара: 1. Нехирбанни…хьайила дустар (Е.Эмин). 3. Худад гайивал гьам ви…,(Е.Эмин). 5. “…Дагъустан”. 7. ЯхцIур…туьмен адан къимет я (Е.Эмин). 8. Гьатна… зинни ярдин арада (Е.Эмин). 12. Ширин емиш. 13. Бязибуру — …дере, диба куьз (Е.Эмин). 14. Гагь… гуз, гагь ийиз кIел, вахъ я зун гьелек, Пакисат (Е.Эмин). 15. Ви гьалдикай хьана…, Эминаз ахвар акуна (Е.Эмин)....
Лезги гамар хурун кIвачел ахкьалдарунин кар, милли проект хьиз, 2020-йисан эвелра фикирда кьунвай. А чIавалай инихъ чна адан винел кIвалахзава. Тарихчи яз, за Дагъустанда халкьдин сенятрин тарихдиз талукь тир вири крар чирзава. Кьилди къачуртIа, халкьдин сенятрин тарихди ва Дагъустандин лезги районра, гьакIни Азербайжандин Кеферпата советрин гамарин фабрикайри еке итиж арадал гъизва. Идалай гъейри, зун гамарин...
Алай девирдин СМИ-ри иллаки тарифдин делилрал фикир желбун истемишзава. Критика ийизвай касдизни чап-чап килигзава. Бес чна вири хъсанзава лугьуз, тапарардани? Зи диде Мислимата лугьудайвал, Кьулан СтIалрин халичаяр храдай фабрикадай пакамалай няналди манийрин сес кими жедачир. Кьуд цIарцIин шиирар туькIуьриз, абур сес хкажна лугьуз, дишегьлийрин арада гьуьжетар кьиле фидалдай. Гьевеслувилелди кIвалахзавай инсанрин зегьметди виниз тир нетижаярни...
ЦIийи ктаб Зи гъиле и мукьвара чи рикI алай шаир ва публицист Мердали Жалилован цIийи ктаб гьатна. Адан тIвар “Уьмуьрдин тарсар” я. Ктаб яцIу жилдера аваз, винел дагъдин зурба къаядал дикъетлу ацукьнавай лекьрен шикил алаз акъуднава. Шикилди, шаксуз яз, ктабдин мана-метлеб квекай ятIа, лишанламишзава. Яргъал йисара вили аршда уьмуьр тухвай дагъдин лекь хайи мукал хтанва,...
Дуьз цIарара: 3. Кьуру чил. 5. Къайдасузвал.10. Зигьин, кьатIун. 11. Мехъерин савкьат (келегъа). 12. Ракъинин цуьк. 15. Жува жув хъсандиз кьиле тухун, эдеб. 18. … Муталибов (шаир). 19. КIарасдикай цIивин гьазурзавайди. 20. Азар, начагъвал. 21. Запаб. 25. ВикIиник кутадай хъуьцуьган. 26. УстIардин алат. 27. Мегьарамдхуьруьн райондин са хуьр. 31. Лапагдин тумуникай, мефтIедикай, лекьикай гьазурнавай хуьрек....
Кьил хураваз фимир вун1 Эй, ширин мез, гуьрчег къамат, килиг заз! Яб телягъиз2, уьркуьтмиш3 жез фимир вун. Гьар рангунин лала4 хьиз жасад5 акваз6, Элиф7 чавди, кьил хураваз фимир вун. Вун яр ятIа, ви дилжаваб8 ая заз, РикIин хиял лагь, вуна гьич мийир наз. Ирид йис я ви дердина зун кьураз, Икьван ви гъам...
