Гьар са халкьдин тарихда адан къагьриман рухвайри кьет!ен чка кьазва. ХIХ-асирдин тарихдиз вил вегьейла, чи халкьдин бажарагълу векил Е.Эмин аквада! Куьз лагьайтIа ада, цавун тагъдилай гъетре хьиз, чи тарихда вичин экуь гел туна. Эхь, Эмина чи “гъвечIи” халкьдин тIвар виридаз машгьур авуна. Вичин яргъал тефей, амма рагъ хьиз куькIвей уьмуьрда адавай “рикIикай кIусар ийиз, чIалариз...
Алатай йисан эхирра чав “Мавел” чапханада акъуднавай “Монологи о лезгинской поэме” (“Лезги поэмадикай монологар”) ктаб агакьна. Адан автор чаз хъсан чизвай шаир, публицист, чи газетдин литературадин отделдин редактор Мердали Жалилов я. Ктабдин тIварцIи зи фикир желбна: монологар — кьилди са касдин фикирар, къейдер, рахунар… Таниш хьайила, акуна хьи, им литературадин илимдин ахтармишун я, вични —...
Чи гъилиз машгьур писатель, илимрин доктор, профессор, РД-дин лайихлу муаллим, общественно-политический деятель Къурбан Халикьович Акимован (Гьаким Къурбанан) нубатдин роман “Зуьгьре гъед” атанва. (Махачкъала, ДКИ, 2018-йис). Романар кхьинин жигьетдай Гьаким Къурбана лезгийрин гьикаятда садрани квахь тийидай хьтин гелер-яржар арадал гъанва. Чаз виридаз машгьур “Ракъинин муг” трилогиядилай — эпопеядилай гуьгъуьниз инал рахазвай хьтин роман арадал гъун чи...
ЯЛЦУГЪ ЭМИНАН — 320 йис ЦIи лезгийрин классикрикай сад тир зурба ашукь, шаир Мегьамед-Эмин дидедиз хьайидалай инихъ 320 йис тамам жезва. Берекатлу лезги чилел Ялцугъ тIвар алай кьве хуьр хьуниз килигна, Ялцугъ Эмин дидедиз хьана, кIвачи чил кьур Ахцегь райондин Ялцугърин хуьруькай сад-кьве гаф. Садбуру хуьруьн 800 йис, муькуьбуру 1200 йис я лугьузва. Вичикай шаир...
ЛГА ЭНВЕРАН — 70 йис Миже хьиз, хъваз ширинвал зи Ватандин, Къекъвена зун, тIвар вине кьаз инсандин, Пайда за рикI, гьайиф текъвез зи чандин, Герек чIавуз къадир жедай дустариз. * * * Сад алахънава дуьзвал кьаз вине, Сада чIурзава дуьньядин бине. Лга Энвер Ахцегь райондин ктабханадин кIелдайбурун залда ахцегьви шаир Лга Энверан 70 йис тамам...
ШИХНЕСИР КЪАФЛАНОВАН — 95 ЙИС И макъала чи архивда амай. Амма гила, чIехи лирикдин 95, адан ученик хьайи къаравилийрин устад Нариман Магьманован 80 йис тамам жезвайла, ихьтин рикIел хкунар майдандиз ахкъудун чаз кутугнаваз акуна. И къейдери чаз кьве устаддин (муаллимдин ва адан ученикдин) дуствилин, сад-садаз вафалувилин, абурун гьуьрметдин дережаярни ачухарзава. Вучда, чеб амачтIани, и кхьинри...
ВАТАНДИН КЪАГЬРИМАН Мемей Эфендиев (Хидиров Мегьамед Тагьирович) лезги халкьдин тарихда алакьунар авай зари-шаир хьиз гьатнава. Шаирвилелай гъейри тIебиатди ам гзаф патарихъай бажарагъ ганвай инсан — Дагъустандин Советрин власть мягькемаруник вичин еке пай кутур тешкилатчи, халкь савадлу авур муаллим-просветитель, лезги печать хкажай мухбир, районрин ва республикадин дережайра жавабдар къуллугъар авур регьбер, общественно-политический деятель хьана. Мемей Тагьировича,...
Дагъустандин халкьдин шаир Ханбиче Хаметовадихъ ихьтин цIарар ава: Хуш я заз лекь цавун аршдиз акъатун, Мумкин кар туш лекьерин жинс хкатун! Лезги халкьди вичин арадай гьар са чIавуз девирдал пайдах хьиз хкаж хьайи, цавун бушлухриз лекьер хьиз экъечIай, уьмуьрда халкьди барка гъидай жанлу гелер тур, хайи макандин тIвар чешне яз къалурдай крар авур кьегьалар акъудна. Абурун тIварар,...
ИЛИМДИННИ МАРИФАТДИН НУРАР ЧУКIУРАЙ ЧИРАГЪ Магьарам-эфендидикай сифте яз Алкьвадар Гьасан-эфендиди вичин “Асари-Дагъустан” ктабда малумат ганай. Авторди кхьизва: “Кьвед лагьай Сурхай-хандин девирда чIехи алимрин жергедик прозадин эсерар ва араб чIалал гуьзел шиирар кхьенвай къумухви Мегьамед-эфенди Зарир ва ахцегьви Магьарам-эфенди акатзава. Магьарам-эфендиди физикадай ва философиядай тарсар гузвайди тир…”. Алкьвадар Гьасан-эфендидилай гуьгъуьниз Ахцегь Магьарам-эфендидикай кхьейди къумукьрин алим Назир...
Драма вуч я? Литературадин (чIалан яратмишунрин) са хел яз, и жуьредин эсерри чи уьмуьрда кьетIен чка кьазва. Литературадин терминрин словарда «драма» эсеррин игитрин рахунрикай ибарат, вичихъ са тайин сюжет (гьерекатар кьиле фин) авай эсер тирди къейднава. Драматургия, драмадин эсерар ахтармишзавай илим хьунихъ галаз сад хьиз, санлай драмадин вири эсерризни (яратмишунризни) лугьузва. Чахъ, лезгийрихъни, жуван милли...
