Ахцегь райондин тамар кьит дагълара Хуьруьгрин там тIебиатдин надир гуьмбетдиз элкъвена гзаф вахтар я. Ина шамагъаждин, верхи, мегъуьн, гъулцин ва дагъдин къиметлу жинсерин маса тарар, аламатдин вирни ава. Эхиримжи йисара Хуьруьгрин тама гьар жуьре мярекатар кьиле физва. Иниз райондай, республикадин маса пипIерайни агьалияр кIватI жезва, медениятдинни чирвилерин, ял ягъунин мярекатар тешкилзава. И йикъара, Ахцегь райондин...

Дербент районда комбайнердин югъ, хуьруьн майишатдин вилик жергейра авай карханайра гатун кlвалахар физвай гьал ахтармишуналди, Дагъустандин кар алай проектар уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз, “Татляр” агрохолдингда тешкилнавай совещание тухуналди къейдна. И мярекатра Дербент райондин кьил Мегьамед Желилова, райондин администрациядин кьилин заместитель Сеидмегьамед Бабаева, Дербент районда авай Дагъустан Республикадин Кьилин ихтибарлу кас Яхья Гьажиева, райондин депутатрин Собранидин...

Гад тамамвилелди вичин ихтиярда гьатнава. Им хуьрерин зегьметчияр, хуьруьн майишатдин карханаяр, лежбервилинни фермервилин майишатар, ЛПХ-яр патал чуьлдин кIвалахрин виридалайни къизгъин вахтарикай сад я. Багъларани уьзуьмлухра, саларани производстводин маса хилера агротехникадин серенжемар тухунихъ, общественный мал-къарадиз алафар гьазурунихъ галаз санал, зегьметчийрин вилик техилар вахтунда ва пучвилер авачиз кIватI хъувунин везифани акъвазнава. — Алай йисуз районда 1911 гектардай...

7-июлдиз Ахцегьрин РДК-дин залда РД-дин здравоохраненидин министерстводин штабди, чкадал фена, заседание кьиле тухвана. Ам чахуткадин азар дуьздал акъудунин ва адан вилик пад кьунин месэладиз талукьарнавайди тир. Адан кIвалахда РД-дин здравоохраненидин министерстводин, республикадин чахуткадиз акси диспансердин пешекарри, Ахцегь, Докъузпара ва Рутул районрин больницайрин кьилин духтурри, школайрин директорри, СП-рин кьилери, общественный тешкилатрин векилри иштиракна. Мярекат Ахцегь муниципалитетдин...

Чи умуми кIвал — планета Чи умуми кIвал — планета  Чилин шар. Иллаки эхи- римжи виш йисара инсанри адан девлетар, ресурсар ишлемшун патал ажайиб гзаф саягъар, рекьер ишлемишиз хьана. Идакди Чилин шар, гьелбетда, я еке хьанач, я гъвечIи, жувавай жуван кьилелай хкадариз жедач лугьудайвал, Чиливай вуч гуз жедатIа, гьадалай артух адавай чавай, вуч авуртIани, къачуз алакьдач....

ЦIи чIехи шаир ва ашукь вичин вахтунда ханаринни беглерин аксина халкь бунтариз къарагъариз алакьай женгчидин — “бунтчидин” 250 йис тамам жезва. Юбилей, шак алачиз, чIехиди я. Амма гьикI кьиле тухудатIа, гьайиф, гьеле малум туш. Кхьинар, (гьелелиг са “Лезги газетда”) рахунар хейлин мярекатрал кьиле физва. Хейлин хъсан крар авун герек тирди рикIел гъизва. Харжияр ни ийидатIа...

Тарихда гьатнавайвал, ХVIII асирдин кьвед лагьай паюна РагъэкъечIдай патан уьлквейрихъ галаз кьиле тухузвай Россиядин къецепатан политикадин кьилин везифаяр ЧIулав гьуьлуьхъ физвай рекьер патал женгер тухун, Крымдин ханлухдин гьужумрикай кьиблепатан сергьятар хуьн, Османрин империядин чилер артухариз алахънавай чапхунчийрихъ галаз дяве тухун тир. Урус командиррин, аскеррин къагьриманвал, яракьдин, алакьунрин артуханвилер къалурзавай женгер тарихда гзаф хьана. П.Румянцеван гъилик...

Тарихдай малум тирвал, алатай девирра сад-садаз акси пачагьлугърин, уьлквейрин арада гзаф кьадар дявеяр кьиле фена. 1409-1411-йисарин “ЧIехи дявени” гьа ихьтинбурукай сад я. 1410-йисан 15-июлдиз Европа патал важиблу метлеб авай Грюнвальддин женг кьиле фена. И женгина Тевтондин ордендин винел Польшадин пачагълугъди ва пачагь II Владислав Ягайлодин гъилик квай чIехи Литвадин княжестводи гъалибвал къазанмишна. 1409-йисан майдиз Жемайтияда...

Гьа ихьтин кьил гана гьеле 2004-йисуз за чапдай жуван ктаб акъуднай. Адан сифте гафуна “заз, гьар са лезгидиз хьиз, Шарвилидин къамат тежедай кьван багьа ва вине я, заз гьар са лезги, Шарвили хьиз, вичин Ватан кIандай, уьтквем, бажарагълу Шарвилидин халис неве хьана кIанда… герек чун, гьар са лезги эпосдин игитвилелай гьакъикъи игитвилихъ фидай халис кьегьал...

Гьар са халкьдин ирсина ахьтин зурба эсерар жеда хьи, абуру вири девирра чпел дикъет желбда. Яргъалди амукьунивай мадни туьнт ва тIямлу жедай чехир хьиз, гьа эсерарни девирар алатунивай мадни сейли ва багьа жеда. Ахьтинбурукай садни чи халкьдин къагьриманвилин дастан эпос “Шарвили” я. Чи тарихдин лап къадим девирра арадал атай ам къени чи виридалайни рикI алай,...