Инсанди вичин уьмуьрда ми­хьи гел тун хъсан крарикай сад я. Сулейман-Стальский райондин Герейханован 1-хуьре яшамиш  жезвай агъсакъал Абдукеримов  Хидир  Мисриевич  гьа ихьтин гел тунвайбурукай сад я лугьуз жеда. Ам 1929-йисан мартдиз Мегьарамдхуьруьн райондин Магьмутахуьре дидедиз хьана. Адан дах Мисри хуьруьн колхозда лежбер тир. 6 кьил хизандин сагьиб ая­лар гъве­чIизмаз рагьметдиз фена. КIвалин кIвалахар Хиди­рални Жабраилал...

Дагъустан Республикада кье­тIен­­даказ хуьзвай тIебиатдин мулкарин (ООПТ) нетижалувал артухарунин ва цIийи ООПТ-ар тешкилу­нин кIва­лахдин важиблувал къвер­давай артух жезва. ТIебиат хуьн па­тал ихьтин мулкар Дагъустан Рес­публикада 25 процентдилай тIимил ту­шиз хьун лазим я, гьакъикъатда ла­­гьайтIа, абурун кьадар республикада 10,6 процентдиз барабар я. Гьаниз килигна, Россиядин Пре­зи­дент­дин “Кье­тIендаказ хуьзвай тIе­би­ат­дин мулкариз — виниз тир нетижалувал” грантдин сергьятра...

Къадим заманайрилай инихъ авай адет я: инсан дуьньядал атай­ла­, цIийи шегьер эцигайла, абуруз тIва­­рар гу­да. Хуьрел, куьчедални тIва­­рар эциг­да­. Адет тирвал, виридаз машгьур, Ватан патал хъсан кIвалахар авур инсанрин тIварарихъни гьамишалугъ рикIера амукьун патал, заводар, институтар, пар­кар, куьчеяр яда. Зи рикIел аламайвал, чи хуьруьн куь­чейризни 1988-йисуз тIварар ганай. Гьайиф хьи, чи балайриз куьчеяр кIва­чихъ янавай...

Сергьятчийрин къуллугъ лап четинди ва вини дережадин жавабдарди, гьа са вахтунда гзаф гьуьрметлудини я. Сергьятдал къуллугъай, Ватандин вилик вичин буржи тамамарай ва гилани  тамамарзавай гьар са касди, и гафарин кIаникай къул чIугвада. Алатай асирдин пудкъад лагьай йисарин гзаф жегьилриз хьиз, зазни пуд йисалайни гзаф вахтун­да СССР-дин пограничникрин кьушунрин жер­гейра­ къуллугъ авун кьисмет хьана, Кьиблепатан сергьятдал,...

Гьар са уьлкведихъ вичин сергьят ава. Ам, лугьудайвал, вилин нине хьиз хуьнни ийизва. Режиссер В.Рогован “Офицерар” тIвар алай художественный фильмда “Ватан хуьдай кеспини авайди я” гафар мукьвал-мукьвал тикрарзава. Чна фикирзавайвал, и гафар сифте нубатда уьлкведин сергьятар хуьзвайбуруз талукь я. Тарихдин чешмейри тестикьарзавайвал, Урусатдин княжествойрин сергьятар хуьдайбур майдандиз акъатун XIII асирдихъ галаз алакъалу ийизва. Къадим летописра...

( Эвел 20-нумрада ). Макъаладин сад лагьай чи сайтдай и ссылкадай кIелиз жеда:  Жувакай Зун Мегьарамдхуьре 1948-йисуз дидедиз хьана. Ана школа акьалтIарна, Дагъустандин пединститутдин физикадинни математикадин факультетдик экечIна. КIелдай йисара хьайи агалкьунриз килигна, институт куьтягьайла, ана кIвалахиз туна. Са йисуз, а де­вирда къанун тир­вал, армияда, (Венгрияда), къуллугъна. Ахпа Ленинградда Герценан тIварунихъ галай пединститутдин математикадин анализдин...

Уьлкведин вири пипlера хьиз, Докъузпара райондин Къалажухрин юкьван мектебдани 23-майдиз эхиримжи зенгиниз талукь шад мярекат кьиле фена. Мектебдин вилик квай майдан шад вакъиадиз виликамаз гьазурнавай. Дараматдин цлар гуьрчег шикилралди, шараралди, эхиримжи зенгинин сувариз талукь кхьинралди чlагурнавай. И югъ гьар са выпускникдин рикlел уьмуьрлух яз аламукьда. Шад мярекат  мектебдин тешкилатчи Солмаз Шекиевади тебрикдин келимайралди ачухна ва...

Мегьарамдхуьруьн райондин Филерин мектебда кlелзавайбуру «Зи Дагъустан» тlвар алай Дагъустандин жегьилрин ватанпересвилин  проектдин кьвед лагьай паюнани агалкьунралди иштиракна. И гьакъиндай «Лезги газетдиз» райондин администрациядин пресс-къуллугъди хабар гузва. Проектдин макьсадар ватандашрин руьгьдин садвал мягькемарун, ватанпересвилин тербия гун, акьалтзавай несилдин арада медениятдин адетар хуьн я. Ихьтин мярекат РД-дин милли сиясатдин рекьяй министерстводин куьмекни галаз РД-дин «Дуствилин кlвали»...

И йикъара чи уьлкведин халкьари гележегда чпин хайи чlалар амукьун патал къизгъин гьуьжетар, веревирдер кьиле тухузва. Уьлкведа милли чlалариз талукь «гъулгъула» гьатунин себеб Госдумадин депутатри милли чlалариз талукь яз теклифнавай «Россиядин Федерациядин образованидикай» Федеральный закондик дегишвилер кухтун» законопроект я. Алай йисан апрелдин вацра ругуд депутатди теклифнавай и проектдал асаслу яз, Россиядин мектебра милли чIалар анжах...

Рехъ физвай касди атIуда, лугьузва бубайрин мисалда. Гьар са рекьяй агалкьунар жезвай, генгвилихъ виликди физвай Сулейман-Стальский райондин гьар са югъни мярекатрив, лишанлу вакъиайрив ацIун дуьшуьшдин кар туш. Майдин варз и жигьетдай мадни тафаватлу я: районда и вацра шадвилин са шумуд мярекат тухвана. 23-24-майдин йикъар. Санлай уьлкведа, республикада хьиз, абур райондани кьетIенбур хьана: школайра эхиримжи зенг...