(Эвел — 45-47-нумрайра)
Сайтда и макъаладин I пай и ссылкадай, II пай — ссылкадай, III пай — ссылкадай кIелиз жеда
И кхьинрай малум жезвайвал, ибадатхана XVII асирдин эхирра туькIуьр хъувунва. Ина тахминан XVI асирдин пуд лагьай паюна кечмиш хьайи суфий Ражаб кучукайдалай кьулухъ ибадатханадал гьадан тIвар акьалтна. Винидихъ чна таржума авур кхьинри и делил тестикьарзава. Тарихдин чешмеда ихтилат физвай Улубеган дахдин кьве гафуникай ибарат тIвар “султан” гафунилай гатIунзава. “Султан” гафуни Али тIварцIин вилик а тIвар алай касдин руьгьдин (динэгьлидин) дережа къалурзава. АкI яз хьайила, и карди Улубеган дахни суфий тирдакай хабар гузва. Къейд ийин хьи, “султан” гаф Самур дередин гзаф кьадар суфийрин тIварарин вилик кваз гьалтзава. Абурун арада, мисал яз, геж тир юкьван виш йисарин Халватийадин султан, шейх Амир ал-Мишлиши, султан, шейх Магьмуд аз-Загьури ава.
Ибадатхана цIийикIа туькIуьр хъувунин кIвалахрин тешкилатчи ва и кардиз пулдин такьатар чара авурди Султан-Алидин хва Улубег хьун мумкин я. Кхьинрин чешмеда адан бине гьинай ятIа къалурнавач. Аквар гьаларай, ам Хуьруьгрин хуьряй тир. И кардин гьакъиндай чун агъадихъ рахадай делилри шагьидвалзава.
Ражабан пIирен рагъакIидай пата авай цла, ибадатханадин къенез гьахьзавай чкадилай чапла пата, 49×45 см кьадардин къван ава. Адал акьалтIай иер, зериф хатIаралди атIанвай кхьинар ала. Адан къерехар эпиграфикадин гуьзел нехишривди раснава. Къванцин юкьни-юкьвал элкъвей гьалкъа атIанва ва адан къене кьуд цIарцIикай ибарат текст ава. Къейд ийин хьи, и кхьинра вахтуниз талукь делилар авач. Аквар гьаларай, къван XIX асирдин кьвед лагьай паюна гьазурнава.
Къванцин къерехрал, элкъвей гьалкъадин патарив авунвай эпиграфикадин нехишрихъ галаз жуьреба-жуьре делилрикай хабар гузвай кхьинарни атIанва. Абуру, саки дегиш тахьана, ибадатханадин кеферпатан цла авай кхьинрин чешмеда авай къейдер тикрарзава. Анжах и къейдерал цIийи алаваяр хъувунва (виликан чешмеда авачир). Манадин жигьетдай къванцин къерехрал авунвай кхьинар чапла патахъай эрчIи патахъ атIанва. Ахпа къванцин вини ва агъа кьилера авунвай кхьинар къвезва. Текст къванцин юкьва атIанвай элкъвей гьалкъадин патарив авунвай кхьинрал акьалтI жезва:
Таржума ихьтинди я: “Им Пайгъамбардин аба эцигнавай чка тир. Инаг вичел вири патарихъай элкъуьн патал мавлана Къасима, Абу Хурайради, Расула, Рамадана, Магьди-Мугьаммада ва Мусади, суфий Ражабан (къуй адалай Аллагь рази хьурай) къаюмвилик кваз эцигна. Пайгъамбардин гьижрадин 973-йисуз”.
Гьижрадин 973-йис 1565-йисан 29-июлдилай 1566-йисан 17-июлдал кьван я.
Къванцин юкьвал авунвай элкъвей гьалкъадин къене авай текстини лугьузва, таржума:
“Гуьгъуьнлай ина суфий Ражаб (къуй адалай Аллагь рази хьурай) кучукна. И гуьмбет (мавзолей) Султан-Алидин хва Улубега Аллагьдин куьмекдалди туькIуьр хъувуна. Кхьинар авурди фагъир Гьажи я”.
(КьатI ама)
Замир Закарияев, тарихдин илимрин доктор, профессор, ДГУНХ-дин къецепатан чIаларин кафедрадин заведующий
