(Эвел — 43-45-нумрайра)

Имам Бухариди вичин (Сагьигь-гьадисрин) ктабдин са паюниз “Гаф лугьудалди ва кар ийидалди — сифте илим (чирвал)” тIвар ганва. Са гьадисда Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва саламар хьурай адаз) ла­гьанва (мана):

“Вуж илим къачудай рекьиз э­къе­чIайтIа, адаз Аллагьди женнетдиз рехъ кьезиларда, ва гьакъикъатда, малаикри, а касди ийизвай кардал разивал  къалуриз,  илим  тIалабза­вай­ кас патал чпин лувар экIязава. Алим касдиз цавара авай ва чилел алай вирибуру астагъфир ийизва, гьатта гьуьле авай вири балугърини кваз. ГьакI са ибадатзавай касдив гекъи­гайтIа, алим касдин артуханвал (дережа) ацIай вацран артуханвал хьиз я амай гъетерин винел. Ва гьа­къикъатда, алим ксар пайгъамбаррин варисар я. Дугъриданни, пай­гъамбарри чпелай гуьгъуьниз ирс яз динар ва диргьам (мал- девлет) тунвач, абуру гьакъикъатда ирс яз илим тунва. Ва ни ам къачуртIа, ада тамам­ пай (несиб) къачунва” (Тир­мизий).

Маса гьадисда лагьанва: “Гьа­къи­­къатда, Аллагьди (шариатдин) илим вири садлагьана вахчудач (инсанривай къахкъудна). Ада илим алим ксар (дуьньядай) хутахуналди вахчуда. Са алимни амукь тавурла, инсанри чпиз кьилевай ксар (башчияр) яз авам ксар хкяда. Авамривай инсанри хабарар кьада ва абуру, са чирвални авачиз, жавабар гуда. Абур (башчияр) чебни ягъалмишвиле ава ва чпи масабурни ягъалмишвиле твада” (Бухарий, Муслим).

Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва саламар хьурай адаз) мад са гьадисда лагьанва (мана):

“Квекай виридалайни хъсанбур жуваз Къуръан чирна, ам масадаз чирайди я”.

Нин аялри Къуръан кIелиз чирай­тIа, а аялрин диде-бубадал Къияматдин юкъуз Аллагьди пачагьри алукI­дай къизилдин таж алукIда. Шариатдин чирвилер къачузвай ксариз мадни гзаф лайихлувилер ва сувабар ава. Гьам и дуьньяда, гьамни Эхи­ратда!

Алим ксари анжах чпиз менфят къачузвач. Абуру маса инсанризни, дуьз рехъ къалуриз, чпин Реббидин гьакъиндай насигьатар гуз куьмек­зава.

Имам Агьмада лагьайвал, “инсанар хъвадайдалайни недайдалай пара шариатдин илимдихъ муьгьтеж я. Вучиз лагьайтIа, недайдахъ, хъвадайдахъ йикъа садра-кьведра муьгьтеж жезва, шариатдин илимдихъ авай муьгьтежвал лагьайтIа, абуру къачузвай нефесрин кьадар кьван я”.

Шариатдин чирвилер къачунин карда абурал амал тийзвай, абур масабурув агакьар тийизвай кас Къуръ­ан­да (62-сура, 5-аят) вичел ктабрин (залан) пар ялзавай ламраз ухша-миш­на­ва. ГьикI а ламраз а ктабра авай илимдикай менфят жезвачтIа, гьакI чирвилер авай касди вичин чирвилерал амал тавурла, абурукай адаз са хийир­ни жезвач.

Гьавиляй шариатдин илим тIала­бун суннат-кпIар авунилайни важиблу я. И кар имамар тир Шафиди, Абу-Гьанифади, Малика ва маса алимрини тес­тикьарзава. Гьадисда лагьанва: “Алим касдиз цавара авай ва чилел алай вирибуру астагъфир ийизва. Ва гьакъикъатда, Аллагь-Таа­ла­ди ва Адан малаикри инсанриз ­хийир­лу крар чирзавайбуруз салават гъизва”.

Мад са гьадисда лагьанва: “И дуьнья (Аллагьдин вилик) мелъуьн шей я (къимет авачир, виляй аватнавай, Аллагьдикай яргъа тир) ва мелъуьнбур я ана авай затIарни. Анжах Аллагь-Таала рикIел ва мецел гъун, и кардиз талукь крар (Аллагьдиз тIе­ат авун) авун, алимар ва мутааллим­ (диндин рекьяй чирвилер къа­чуз­вай, кIелзавай) ксар квачиз!” (Тирмизий).

Аллагь-Таалади Къуръанда Вичин Пайгъамбардиз  лугьузва: (20-су­ра,114-аят) (мана): “Ва лагь (вуна): “Рабби! Зи чирвилер арту­хара”.

Чнани Аллагьдивай Ада чаз чирвилер, абур артухардай мумкинвилер гун ва а чирвилерал амал авунин карда куьмек тIалабзава.

Ямин  Мегьамедов,

диндин рекьяй алим

___________________________________________________________________________________________________________________________

Суал-жаваб

— “Лезги газетдиз” акъатзавай диндин макъалайрин эхирда газетда диндин пак кхьинар жезвайвиляй ам чиркин чкайрал гадарун къадагъа тирди къейднава. Эгер тайин са касдиз диндихъ галаз алакъалу кхьинар авай газет-журналдикай азад жез (абур гадариз, терг ийиз) кIан хьайи­тIа, ада вуч авун лазим я?

— Кьилди “Лезги газетдикай” рахун хьайитIа, “Дин” рубрикадик кваз акъат­завай макъалаяр, мукIратIдалди атIана, кIвале санал эцигна, хвейитIа хъсан я. Герек хьайи чIавуз къачуна, кIелдайвал. Идалай кьулухъ газетдикай маса макьсадра хийир къачуртIа же­да (месела, газетдик са затI кутаз…).

Эгер диндин кхьинар авай газет, журнал, ктаб, дафтар михьиз терг ийиз кIанзаватIа, ам гьакI акатай чкадал гадарна эсиллагь виже къведач. И жигьетдай виридалайни хъсан кIвалах терг ийиз кIанзавай диндин кхьи­нар­ авай чешме кана, адан руьхъ сала, бустанда са михьи чкадал вегьин я.

Диндин месэлайриз талукь суалар пайда хьайитIа,

ватцапдин  8-989-653-42-35  нумрадиз кхьихь.