Мехъерин тост
Вунни сагърай, чан тамада,
Ихтияр гай рахадай.
Захъни ава кьве келима
И межлисдал лугьудай.
Атанавай и межлисдиз
Сагърай хуьруьн, кIвалинбур.
ГьакIни чи мугьман итимриз
Мехъерар хьуй къалинбур.
Вирибурухъ сагъ чан хьурай,
Яргъибур хьуй уьмуьрар.
Бахтлу хьана лугьудай кьван,
КIаникни жен машинар.
Бахтни къведа, берекатни
Гьуьрмет авай чкадиз.
Якъин чида дуьзгуьн тирди
И кар вири эллериз.
Халкьдихъ галаз рахадайла,
Сиве туькьуьл мез тахьуй.
Кимел фена акъвазайла,
Далу гурбур жез тахьуй.
Къалин хьана кIвалин хизан,
Къуни-къунши галаз хьуй.
Куьн жедайвал халкьдиз масан,
Ширин мецел рахаз хьуй.
Гъил яз ачух, чин яз чирагъ,
Свас жен кIвалин берекат.
Чамни хьана бегьем къуччагъ,
Квайди вичик гьерекат.
Кьабул ая зи теклифар,
Гьам Худади, куьнени.
Гьуьрметлубур хьуй виридаз,
Чеб уьлкведа, хуьрени.
* * *
И гатфар квез мубарак
Вири чIехи — гъвечIидаз.
Шадвал хьурай гьар кIвале,
Берекатар — виридаз!
Ислягьвал хьуй чилерал,
Цава чими рагъ хьурай.
Абур гъизвай хуьрерал
Вири халкьар сагъ хьурай.
Чи Ватандиз вафалу
Кьегьалар жен куьрпеяр.
Къалин ийин гьунарлу
Зегьметчийрин жергеяр…
«Лезги газетдин» 2018-йисан 27-нумрадай
_____________________________________________________________________________
Шаиррин буба
Даим кхьиз гуьрчег чIалар шиирриз,
Яратмишна гьакьван верцIиз, шириндиз.
Са югъ такур уьмуьр фена сериндиз,
И дуьньяда са дад ганач Эминаз.
Хана-кьена, гъамлуз кхьиз хьана вун,
Сагъ техжедай азаррини кана вун.
“Вучиз икьван бахтсуздаказ хана вун?”
Лугьузва къе вири элди Эминаз.
Гьикьван хьана дуьньяд винел инсанар,
Арифдарар, кхьиз шиир — дастанар.
Белки, ятIа абур вири мугьманар,
Чун я даим мукьва ксар Эминаз.
“Гьайиф, Эмин”, — лугьузва къе эллери,
Ви гьар са цIар кIелай чIавуз вилери.
ХупI уьтквемдиз кхьенай ви гъилери
Лугьуз, халкьди алхишзава Эминаз.
Къе ватанда ваз гьикьван гьуьрмет ава!
Куьтягь тежер захъ багьа девлет ава.
Дуьньядални вун вахтсуз фей дерт ала,
Цавар-чилер шезва къени, Эмин, вахъ.
Виш йисарлай садра къведай чилерал,
Гьахьтин ксар хвена кIанда гъилерал.
Хажалатдин пар хьайи кас къуьнерал,
Вун тарихда чи шаиррин буба я.
«Лезги газетдин» 2018-йисан 30-нумрадай
______________________________________________________________________
Дидед чIал
Дидедин чIал, диде Ватан,
Ам лезгидиз багьа къаш я.
Дидедин чIал мецел алай
Инсан, гьелбет, ватандаш я.
Дуьньядаллай лали — якъут,
Гьабурулайни багьа я чаз,
Диде гьикьван ширин ятIа,
ЧIални гьакьван верцIи я чаз.
Ви дережа лугьудай кьван
ЧIехини я, рехини я.
Дидедин чIал вун чаз акьван
Ширинни я, верцIини я.
Дидед чIалал мани лугьуз,
Дидед метIел хвейиди я.
Бала патал ширин гафар
Дидед мецел хьайиди я.
Вун кьван багьа мад гьич са затI
Алач жеди ачух чилел.
Дидени чIал хвена кIанда
Жув амай кьван дуьньяд винел.
«Лезги газетдин» 2018-йисан 33-нумрадай
________________________________________________________________________________________________________________________________
Зи кIаник — кIвач
КIвалахдилай кIвализ хквезвай хтулдиз вичин баде, ламу чилел ацукьна, къунши папахъ галаз рахаз, суьгьбетрик кваз акуна. Бадедин язух атай хтулди лугьуда:
— Я баде, вун чилел, кIаник са шейни кутун тавуна, ацукьнава. Ваз мекьи жедачни?
— Ваъ, чан хва, зи кIаник кIвач ква…
Рамазан квачиз…
Са йифиз хуьруьн чкада са касдин кIваляй угърийри гзаф затIар чуьнуьхда. Къуншидаллай яшлу итим Межидаз, угърияр вужар ятIа, вири акунвай, чирни хьанвай. Милициядин къуллугъчияр атайла, абур Межидан патав фида.
— Буба, ви къуншидин кIвал атIанва. Угърияр вужар ятIа ваз акуначни?
— Эхь, акуна. Зи мирес Рамазан квачиз, амайбур вужар ятIа, за квез вири лугьуда…
ЧIем тIимил хьайитIа
Гьалим буба вичин уьмуьрда хиперив хьайи терекма тир. Адал алай памбаг ягъай шалвар гьамиша хъцIурди кьуна жедай. Хтулдиз свас гъизвай мехъерин югъ тир. Гадади бубадиз лугьуда: — Я буба, а хъцIурди кьунвай шалвар дегишара, вун мугьманри айибда.
— Ваъ, чан хва, ашдиз чIем тIимил хьайитIа, и шалвар бакара къведа, — зарафатда кьуьзека.
«Лезги газетдин» 2018-йисан 45-нумрадай
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
50 процент
Им фад хьайи кар я. Рутул райкомда нубатдин пленум кьиле физвай. Райондин вири колхозрин председателри къарамаларин, лапагрин, балкIанрин сан-гьисаб кьазвай. Нубат Муслахрин Свердлован тIварунихъ галай колхоздин седри Мегьамедов Ханмегьамедал атана: “Гьуьрметлу райкомдин пленумдин членар, чи колхоздин маларинни хиперин сан артух хьана, дулдин кампанини хъсандиз кьиле фена, хкатунриз рехъ ганач. Амма балкIанрикай 50 процент пуч хьана, кьена”.
И ван галукьай райкомдин секретарь, вичизни хабар авачиз, алай чкадилай къарагъна, столдал гъуд гьалчна, кIевидаказ рахана: “ Ваз лап вини кьилин туьнбуьгь авуна кIанда. Вуна ана вуч ийизвайди я?”
Пленумдин членрикай сада суал вугуда: “Куь колхоздихъ шумуд балкIан авай?»
«Гьуьрметлу юлдаш, чи колхоздихъ кьве балкIан авай, гила амайди тек сад я”.
И ван галукьай пленумдин членар хьиз, райкомдин секретарни хъуьренай…
«Лезги газетдин» 2018-йисан 51-нумрадай
______________________________________________________________________________
Зун — жегьеннемдиз
Дагъдин гъвечIи хуьре яшамиш жезвай Межид буба фекьи тир. Са тIимил вичин нефсинихъ ялдай кас яз, вахтар алатайла, ам рагьметдиз фена. Адан хва Мирзани бубадилай артух туьнтвал квай итим хьана. Са юкъуз ам кимелай анихъ физвай чIавуз, асани ченедик кутуна, ацукьнавай яшлу Агьмед бубади хабар кьуна:
— Вун гьиниз физва, чан хва Мирза?
— Зун — жегьеннемдиз! — жаваб гуда ада.
— АкI ятIа, чан хва, ана авай жуван бубадиз чи патай саламар лагь, — хълагьна Агьмед бубади.
Пар тIимил эциг
Магьмудни Нурагьмед чеб-чпин гъавурда акьазвай са яшарин итимар тир. Са сеферда Нурагьмед, пар алай ламни вилик кутуна, кимелай анихъ, вичин кIвалерихъди хъфиз акур Магьмуда лугьуда:
— Яда, а вилик квай бубадал пар тIимил эциг, адан язух я.
— Ваъ, — лагьана Нурагьмеда. — Бубадин пеше аялар хуьн я.
И ван хьайи кимел алай итимар вири хъуьрена.
Адан къене жез тахьуй…
Са сеферда кьейиди кучукун патал сурарал тухудайла, са жегьил атана, фекьидивай хабар кьада:
— Заз жувани са суваб къазанмишун патал мейит авай гуруник экечIиз кIанзава. Гьинаг кьезил жеда? Вилик, тахьайтIа кьулухъ?..
— Кьве падни сад я, чан хва. Анжах адан (гурунин) къене жез тахьуй! — жаваб ганай фекьиди.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 18-нумрадай
_______________________________________________________
Шарвилидин сувариз
Галаз жуван ярар-дустар,
Ша, фин вири суварик.
РикIе аваз чIехи къастар,
Ша, фин, дустар, суварик.
Къе лезги халкь, хьана секин,
Жедач кIвале ацукьиз.
Музыкадин аваз ширин
КIанда япухъ галукьиз.
Къадим шегьер — чи Ахцегьар
Мублагь жезва къвердавай.
Кьуд патахъай къвез мугьманар,
АцIузва мад майданар.
Къе вири эл уяхзавай,
Шарвилидин сувар я,
Лезгистанди дамахзавай,
Чун игитдин лувар я.
Шумуд майдан ава ина,
Хуш авазрал илигна.
Гьи майдандал фейитIани,
Тух жедач вил килигна.
Къвезава эл, хьана ахмиш,
Гьам Къусарай, Бакудай.
Гьар сада-сад ийиз агъмиш,
“Квез мубарак!” лугьуда.
Гзаф жезва йисалай-суз
Музыкадин майданар.
Хуш кьабулда куьне а къуз
И пак чилел мугьманар.
Акъуд кьилиз куьне, дустар,
Шарвилидин весияр.
Даим вине жен Лезги тIвар,
Шарвилидин невеяр!..
«Лезги газетдин» 2019-йисан 27-нумрадай
______________________________________________________
Инал ша, хизанар
Им лап фад хьайи кар я. Лампада цадай нафтни гьат тийизвай мишекъат девирар тир. Са сеферда цIийи суса, хизандиз авунвай хешил чанахда (а девирда хизанди вирида са къапунай недай) экIяда лагьана, чанах а патал туна (итимар цIухъ элкъвена ацукьнавай, кIвализ цIун ишигъни къвезвачир), хешил чилел экIяна. ЧIем цун патал винелай вилни авуна, чIемни цана.
Хешил хизандин вилик тухуда лагьана, чанах къачуз кIан хьайи сусан гъилер хешилдиз аватда.
Маса чара амукь тавур суса лугьуда: — Ша, хизанар, хешил нез!
Хешил рухунилай вахчунай…
«Бедный Къарнай»
Им алатай асирдин пудкъад лагьай йисара хьайи кар я. Рутул райондин ЦIахуррин юкьван мектеб куьтягьай Къарнай ДГУ-диз имтигьанар вахкуз фида. Урус чIалай зайиф тир адавай имтигьанар вахкуз хьанач. Хуьруьз хкведа. Кьвед лагьай йисни гьа икI фида. Пуд лагьай сефердани адавай бегьем жавабар гуз тахьана, кьабулзавай комиссиядин членрикай садан суалдиз Къарная (адахъ чи хуьруьн кьве гадани галай) икI лугьуда:
— Я не Ленин, я бедный Къарнай из Горного магала. И гафар ван хьайила, кьабулзавай комиссиядин членар вири хъуьрена. Гьа икI, Къарнаякай ДГУ-дин студент хьана. Къени “Бедный Къарнай” тIвар вирибурун сивера ама.
Хуьруьг Тагьир гьинай я?
Са гъилера, гзаф итимар чпин магьледин (гьар са магьледихъ вичин ким ава) кимел ацукьна, лезги шаиррикай суьгьбетар ийизвай. Гаф чна гьуьрметзавай халкьдин шаир Хуьруьг Тагьиракай кватна.
Виридан юкьва секиндиз ацукьнавай са кьадар яшар хьанвай итимди хабар кьада: — Хуьруьг Тагьир гьинай я?
Кимел алай итимар хъуьрена.
Гуьгъуьнлай малум хьайивал, Хуьруьг адаз Тагьиран буба хьиз авай…
«Са бак я амайди»
Чи хуьруьнви Бакаран зарафатрал гзаф рикI алай, тIуьнин рекьяйни ам усал тушир, пайгар итим тир.
Са сеферда мехъерик квайла, суфрадихъ ацукьнавай итимри лугьуда:
— Бакар, вуна вуч ийизвайди я? Чи вилик квай суфрадал алай къапар вири ацIанва, абур ичIи авуна кIанда.
— Эй стхаяр, а квез чидай Бакар амач. Са бак я амайди…
Мехъерик квай итимар вири хъуьрена…
«Лезги газетдин» 2019-йисан 34-нумрадай
_________________________________________________________________________________
Арифдар хва
(Имам Яралиеваз)
2000-лай суз кьуна гъиле,
Ахцегьрин чIехи хуьре,
Шарвилидин сувар сифте,
Чаз къалурай арифдар хва.
Гьар сувариз Шарвилидин
Тешкилатчи я крарин,
Гьуьрмет авай вири элдин,
Лезги халкьдин арифдар хва.
Сифте сефер кутуна кьил,
Им шумуд йис хьана тешкил,
Шарвилидин къамат — шикил,
Майдандиз гъай арифдар хва.
На хкажна лезги халкьдин
ТIварни кIвалах къанажагъдин,
Чахъ жезавай гьар са кардин,
Кьиле авай арифдар хва.
КIантIа шегьер, кIантIа район,
Уяхзава ви тIварцIи чун,
Лезги намус, лезги рахун
Даим хуьзвай арифдар хва.
Нурлу чинал алаз хъуьруьн,
Рахада вун акьван ширин,
Межлисрални савкьат гъилин
Пай ийидай арифдар хва.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 43-нумрадай
______________________________________________________
ИситIа — жигерра
(Агьвалатар)
Тарай, къавалай, гурарай инсанар аватай, абуруз хасаратвал хьайи дуьшуьшра, чибурухъ куз-куз иситIа гудай адет ава. И мукьвара тарай аватай инсандиз (тIвар кьазвач) сифте иситIа гана, ахпа ам райбольницадиз тухвана. Рентген авурла, духтурдиз адан жигерар чIулав яз акуна ва азарлудавай вуна вуч тIуьна лагьана хабар кьада.
— Чан духтур, за са артух затI тIуьнач, анжах заз иситIа гана.
— АкI ятIа, ви жигерра авайди иситIа я ман? — лагьана духтурди.
Гуьгъуьнлай и духтурдин чирвал акур азарлудан сагьибри ам шегьердин больницадиз тухвана, ана сагъар хъувуна.
КIвализ хтайла, ада вичин кьилел атай, духтурди лагьай келимаяр ахъайна. ИситIа жигерриз фенва лагьайла, аяларни кваз хъуьрена.
Аллагь куьмек хьурай чаз гьар садаз!
Гьикьван ацукьда
Кимел атай хуьруьнви Агьмед кIвачел акъвазна акурла, инал алай итимри лугьуда:
— Ацукь, Агьмед стха, кIвачел акъвазмир.
— Гьикьван ацукьда — кьве йисуз армиядин жергейра авайла, кьуд йисуз колхоздин хеб чуьнуьхна тIуьрла, кьве йисузни хуьруьн гьакимдихъ галаз къал хьайила, ацукьна. Гила хьайитIани, кIвачел акъвазда, — лагьана Агьмеда.
Кимел алай итимар, сад-садаз килигна, хъуьрена.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 50-нумрадай
____________________________________
Крчар алачир лам
Чи хуьре ламар амачиз гзаф йисар алатнава. ГьакI хьайила, мектебдин аялриз лам вуч гьайван ятIа чиз амукьнач.
Рутулай пар алай лам гваз регъуьз са итим атанмазди, мектебдин аялар ламрал алтIушна. Сада, буба, сада, халу, лугьуз, мугьмандивай, и гьайван вуч затI ятIа, хабар кьаз алахъна. Мугьмандини (амни гзаф зарафатчи тир) им лам я, чан балаяр, жаваб гуда.
— Бес адал крчар вучиз алач?
— Гьеле адаз крчар экъечIнавач, — жаваб гуда мугьманди.
Аялрин тIалабун яз, ламрал крчар экъечIайла, вич хуьруьз хкведа лагьана, хиве кьунай мугьманди. Вахтар гзаф алатнатIани, лам гвайда аялрин тIалабун кьилиз акъуднач.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 7-нумрадай
________________________________________________________________
Чан вахар
Мубаракрай дишегьлийриз
Алукьзавай Мартдин сувар.
Ихтиярар, итимриз хьиз,
Квезни ганва, чан шад вахар!
Итимни паб къуьн-къуьневаз,
Физва вилик гъил-гъилеваз,
Гьар са межлис, куьн кьилеваз,
Вилик тухуз алад, вахар.
Сегьнейрални къугъвада куьн,
Мани лугьуз аквада куьн,
Ширин ванцел рахада куьн,
Ая хуьр, кIвал абад, вахар.
Диши-эркек лугьун тийиз,
Физва вилик илим чириз,
Мадни хкаж виниз-виниз
Гьар са кIвалах, устад вахар!
Къастунал куьн акъваз кIевиз,
Галатнава лугьун тийиз,
Куь гьар садан метлеб кьилиз
Акъатун я мурад, вахар.
Къачу мягькем илимдиз кам,
Тахьуй амукьдайвал авам,
Кьабул ая чими салам, —
8-Мартдин савкьат, вахар.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 10-нумрадай.
____________________________________________________________________________________
Гатфариз
Гатфар, вуна уяхарда
Лежбер чилер цун патал.
Чубанарни кIвачел жеда,
Хипер-кIелер хуьн патал.
ХъуьтIуьн мекьер, хъуьтIуьн аяз,
Къакъудда и гатфари.
Кьурай чиляй акъудиз къаз,
Абулейсан марфари.
Гатфар мублагь атайла чаз,
Бегьер гуда чилери.
Магьсулривни лепедаваз,
Ян гуз тада гарари.
Гатфари хьиз тIебиат мад
Ни ийида гуьлуьшан?
Ви гуьрчегвал, ви хуррамвал
Акурди жеч перишан.
Гатфар тариф тавур инсан
Хьанач жеди чилерал.
Кьару я чун дагъларавай
Лезгистандин хуьрерал.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 16-нумрадай.
______________________________________________________________________________________________________________
Квез 9-Май мубарак!
Пехъи душманди ахъайна лувар,
Ислягь уьлкведин чIулавна цавар.
Кьилени нагьакь, фикирар ахмакь,
Гъилени инсан къирмишдай яракь.
Агь, гваз атана, цIай аваз сиве,
ХарапIна михьиз чи ислягь уьлкве.
Инсанвилин гьич квачир намус,
Ихьтин инсан жеч дуьньядал турус.
Дяведин хиял авачир рикIе,
Инсанрин кьилел гъана велвела.
Алахънай вагьши кьаз чарадан чил,
Гьич накъвадайни ацIун тавур вил.
Кьуьзуь дидеяр, яшлу бубаяр,
Малаикар хьтин куьрпе балаяр.
Са кIус язухни, татана къимиш,
Алахъна душман халкь ийиз къирмиш.
Инсанвилин гьич квачир гьая,
Инсаниятдиз хьайи уьзуькъара.
Акьалтна кIвачел, ватандин лекьер,
Акъудна чпяй хъуьтIуьзни гьекьер.
Гана кIуф чпиз авуна хирер,
ТIвек-тIвек авуна хаинрин кьилер.
Ватандин лекьер чеб тир такабур
Гитлер дуьньядал авур беябур.
Сифте лекьери акъудна вилер,
Ахпа галудна кьве кIвачни гъилер.
Гана лекьери кIуф бегьем кIевиз,
Михьна кIарабар, якIаркай михьиз.
Туна вич фура и къанлу душман,
Эхцигна сивел лап чIехи са къван.
Чпин магъарра, чеб туна фура,
Бязибур бегьем тваз хьанач сура.
Ихьтин алчахриз дуьньядин винел,
Къвезвай къимет я лянетар эвел.
Са дуьз кIвалах ви акъатнач гъиляй,
ГьакI хьайила вун аватна виляй.
ТуькIвей гаф амач ваз лугьудай мад,
ЧIехи гунагьрин сагьиб тир муртад.
Вири алемди ваз гайи къимет,
Куьтягь тежедай лянет я, лянет.
За и гафар квез кхьинин макьсад,
Чир хьун патал я жегьилриз са-сад.
Пудкъанни цIувад йис хьана бегьем,
Гьа и сувари гьейранда алем.
Мубаракрай квез 9-Май,
Ислягьвилерик кутунвай чи пай.
Къурмишна уьлкведа лап чIехи сувар,
Шаддиз, хуррамдиз, къекъвезва халкьар.
Гъалибвилерай гъалибвилериз,
Атанвай сувар вири эллериз.
Мубарак хьурай, дидед чил хвейи,
Кьегьал веледар, дидейри хайи.
Мадни мубарак квез азиз сувар,
Чан зи уьлкведин къагьриман халкьар.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 19-нумрадай.
___________________________________________________________________________________
ВикIегь хва!
Абдулжелилов
Гьасан-Гьуьсейназ
ВикIегь рухваяр кьакьан дагълара,
Авач лугьумир дагъдин хуьрера.
Дагъдин булахрин къайи яд хъвайи,
Кичерин хуьре дидедиз хьайи,
ВикIегь хва хьана чи Гьасан-Гьуьсейн,
ТIварни акъудай виниз Кичерин.
Сифте чирвал на хуьре къачуна,
Ахпа Рутулрин мектебдиз фена.
Темпелвал хиве гьич кьун тавуна,
Куьтягьна мектеб тариф алаз на.
— Гележегда жеда вакай къагьриман, —
Лагьанай Рутулрин муаллимри хъсан.
Гьич садакайни ваз хьанач шерик,
Муаллимри лагьайвал фена вун вилик.
Ватандинни, таъсиб яз вине,
Аскервилин буржи акъудна кьилиз.
Хуьруьн майишат кIандай хва я вун,
Гьахьняй куьтягьна вуна техникум.
Дагъустандинни гьакI Саратовдин.
Вузар куьтягьна — юриствилинни, тарихдин…
Эцигна хуьре зурба памятник,
Дурнаяр цава хкаж жезва тик.
Тупарни гва кьве патав вичин,
Гьар юкъуз инал халкь жезва кIвачин.
Дурнайриз элкъвена аскерар кьейи,
Лув гуз ава чеб цавара къайи.
Райондини къе ийизва дамах,
Кьегьалди авур акурла кIвалах.
Шумудни садра меркездай иниз
ЧIехи коллективар, тебрикар ийиз,
Ихьтин имарат эцигай хциз,
Атанай, Аллагьдин сувабар
багъиш хьуй вичиз…
Тарихдинни культурадин памятник
Эцигай къагьриман хва жеда вилик.
Гана ваз медаль “Патриот России”…
Хтайла хуьруьз килигна муькъуьз,
Пара хаталу вич инсан финиз.
Гьа и карни на къачуна гъиле,
Фагьум-фикирна са шумуд жуьре.
Куьгьне ктIанвай кIарасдин и муьгъ,
Инсан фидайла ийидай жигъ-жигъ,
Алудна, михьиз чкIурна бине,
Ракьунни бетондин гьич такур жуьре,
Эцигна кIамал, кьве пад ийиз сад,
Пуд метр фирягь, яргъивал — цIусад.
Мягькем даяхар кьун патал гъиле,
ТуькIуьрна, кьве пад квачиз са гьилле,
Ихьтин имарат такурбур вилиз,
Авуна алхиш акурла чпиз…
Яд гъиз яргъарай, физвай дидеяр,
КьатIана абурун четин дердияр,
И кар акур хва Гьасан-Гьуьсейн
Хьанач я йифиз, я юкъуз секин.
Пуд версинай гъун паталди булах,
Авуна кIанда гъиле кьур кIвалах…
Яд гъун патал мад атIузмач мензил,
Хьана дидейриз и кIвалах кьезил.
Ихьтиндаз ким гьикI лугьун чна,
Ацукьдай мумкин авачир чка,
Лугьузвай гъвечIи хуьруьн итимри.
И карни хьана кьилиз фидайди.
Скамейкаяр паркара жедай,
Гъана эцигна кимел ацукьдай.
Безетмишна ким, хьана вири шад,
Сада лугьуда: эквни кIандай мад…
И ванни гьатна адан япара,
Акъвазнач кьегьал саймиш тавуна,
Пакад къуз гъана райондай монтер,
— Хуьруьн куьчейра, чан хва, эквер тур.
Куьчеяр вири экуь авуна:
— Акур жемятди алхиш авуна,
Ачухзавайди чи халкьдин рикIер,
Дуьньядин винел ваз вири рекьер.
Бахтар гурай ваз авай кьван чилел,
Аллагь куьмек хьуй ваз, алай кьилел…
Жагъурна хуьряй куьгьне къаб-къажах,
Куьруь вахтунда туькIуьрна утагъ.
Къугъвадай затIар аялар патал,
Гъана эцигна майдандин юкьвал.
МискIинни мад ви фенач рикIелай,
Амни ремонтна цIийи кьилелай.
АватIани вич даим меркезда,
Хуьрни рикIелай физвач гьич садра.
Гзаф къайгъуяр авай хва хиве,
Вун квачир межлис авач са жуьре.
Авай хва я вун меркез шегьерда.
Михьиз кIвалахиз жуван тегьерда,
Танкаев — генерал полковник тир вич,
Адан фонд тухун паталди вилик.
Ава вун гила адан гуьгъуьна,
КIвалахар физва аваз гуьнгуьна…
Алхишар авун кутугнава ваз,
Авай гъил-гъиле халкьарихъ галаз.
Гьикьван авуртIани тариф вичикай,
Куьтягь жеч суьгьбет викIегь хцикай.
Кьегьал рухвайрин тавуна тариф,
Акъваз женни, жув ятIани зайиф!
Сагъ чанни шад рикI, уьмуьр гурай ваз!
Зи саламарни кьабула жуваз!
«Лезги газетдин» 2020-йисан 45-нумрадай.
_______________________________________________________________________________________________
Шаирни мешебеги
(Фад хьайи кар)
Арабада акьахна,
Фида Сулейман тамуз.
Нажахдивди, ван алаз,
Башламишда тар атIуз.
КIеви нажахдин ванцел
Мешебеги акъатна.
“Нажах зав це, куьмек гун”
Ам и касдал алахъда.
“Нажах за вав вугудач,
Галатнавач зун гьеле.
И кIарасар арабадал
Хутах, хьурай вун меле…”
Сулейманан гафари,
Мешебеги бушарна.
“Вун Сулейман яз тахьуй,
СтIалдилай, айгьана?”
“Сулейман тир, валлагь, зун,
Хуьряй иниз къведайла.
Вуж хьанватIа чидач заз,
Гила иниз атайла…”
«Лезги газетдин» 2021-йисан 19-нумрадай
_________________________________________________________________
150-гатфар
Атанва зун Сулейманан Ватандиз,
Лезги халкьдин шииратдин макандиз.
Ам лезги я, шииратда ЧIехи я,
Лайихлу я ам еке тир виждандиз.
Чи гуьруьшдиз кьисмет хьанач, вучда бес?
Ви шиирар кIелзава за алаз сес.
Ви чуру хьиз, зи чуруни рехи я,
Ви шиирри кутазва зак бул гьевес.
Бажарагъдиз вун викIегь я, дири я,
Вун, Сулейман, чи лезгийрин вири я.
Чи Дагъустан, чи Кьиблепад, мад Куьре,
Вун себеб яз, и дуьньядиз сейли я.
Сулейман, вун рикIе ава гьар садан,
Вун патал заз гьайиф туш гьич жуван чан.
Лезгийрин ад машгьур авур дуьньядиз,
Лезги халкьдин руьгьдин даях, Сулейман.
Шииратда лезги кIвал вуч къени я!
Сулейман, вун анин руьгьдин гуьзгуь я!
Ви кар давам ийизва чи несилри,
Гьабурук сад зун я, ЦицIигъ Тегъи я…
«Лезги газетдин» 2021-йисан 19-нумрадай.
__________________________________________________________________
Ма, чан милица
Зулун эхирар тир. Шофер Къурбан (тIварар дегишнава) вичин келем, картуф, ич, чуьхвер маса гун патал, уьмуьрдин юлдаш Сунани галаз, Махачкъала шегьердин базардиз фида. Базарда мумкинвал тахьай ам шегьердин къерехда авай са куьчедин къекъуьндал фида. Машинда авай пар акур муьштерияр гзаф алтIушна. Къурбана Сунадиз лугьуда : “Зун, чайханадиз фена, са истикан чай хъвана хкведа. Вуна савда ая. Эгер милиционер атайтIа, адаз пул гана, савда ийидай ихтияр це лагь”.
Савда худда гьатай вахтунда милица пайда жеда. Ам акур Сунади пул гъиле кьуна лугьуда: “Ма, чан милица, ваз — пул. Заз савда ийидай ихтияр це”.
И ван галукьай муьштерияр вири хъуьрена.
Регъуь хьайи милиционер элкъвена кьулухъди хъфена.
Гьа и арада чайханадай Къурбанни хкведа. Агьвалатдин гъавурда акьур амни хъуьрена: — Вуна вуч лагьана, я руш?
Сунади: — Ма ваз — пул, лагьана ман.
— АкI лугьудайди туш, я руш. Милиционердиз пул чинеба гудайди я, — гъавурда твада Къурбана.
— Къведай сеферда чна гьакI ийида, я Къурбан. — жаваб гана Сунади.
Агьмед духтурдин массаж
Мекьи хьуникди начагъ хьайи Мамед (тIварар дегишнава) пакамахъ фад райондин больницадиз фида. Таниш духтур Агьмедаз вичин начагъвиликай лугьуда. Духтурди вичивай жедай сифте куьмек гуда.
Няни хьайила, Мамед авай палатадиз атана, духтурди адан далудиз массаж авун меслятна. Массаж ийидай мазни къачуна, Мамед секиндиз ксана.
Йифен юкьвариз хьиз далуяр тIаз, ам ахварай аватда. Мад тIалдин гъиляй ахвар хтанач.
Пакадин юкъуз хуьряй, Мамедал кьил чIугваз, адан дустар къведа. Абуру начагъдан сагъламвиликай хабар кьуна. Адани вичин далуяр тIазвайдакай лагьана. Дустар яргъан алудна, килигна. Михьиз хам фена, яру хьанвай далу акур абур тадиз Агьмед духтурдин патав фида.
Мамедан далудиз килигна, духтурди лугьуда : “Ксудалди вилик кап алтадна, мес туькIуьрна, адай биришар акъудна кIандай. Далуяр икI жедайди гила чир хьанани?”. Мамедан дустари лугьуда: “Я чан духтур, биришар гьатуналди далудилай хам фидани?”.
“Эхь, фида!” — духтур вичин гафунал кIевиз акъвазна…
Ихьтин духтурар чи районра гзаф хьанва. Къуй чпин “чирвилер” мадни артух хьурай!
«Лезги газетдин» 2021-йисан 32-нумрадай.
________________________________________________________________
Алхиш
Сулейман Керимоваз
Ахъайин за квез викIегь хцикай
Жуваз чидайвал лугьун вичикай.
Ша ийин тариф, квачиз гьич нукьсан,
Шагь дагъларин хва, малаик инсан!
Вуж я лагьайтIа ихьтин михьи кас,
Пайгъамбардин тIвар ганвай вичиз хас,
Ам я Сулейман — сувабрин къеле,
Гьамиша Аллагь авай хва рикIе.
Кьилени — акьул, бубади гайи,
Беденни сагъ хьуй, дидеди хайи.
ХьаначтIани вун бубайрин хуьре,
Вун я лап халис лекьерин жуьре…
Гьалал хьурай ваз ийизвай къуллугъ,
Гьич са кIус нукьсан, квачиз я шулугъ,
Гузва куьмек на кесибриз сифте,
Хьуй лугьуз чи халкь гьамиша кIвенкIве.
Хкажзава руьгь чи халкьдин цавуз,
Сулейманан тIвар рикIе кьур чIавуз.
Вун хьтин дирек, рухваяр эркек
Жеда чилерал лап тIимил, тек-тек.
Гъизва вуна чал лап бегьем абур,
Вун хьтин рухваяр, рикIни гъил ачух,
Кесиб инсанрин къвезавай язух,
Халкьарин суза Аллагьди кьабул,
Ийида, шаксуз, ийидач батIул.
Гьич садавайни тежезвай мумкин
На чи хуьрени хкажна мискIин,
Кьакьан Текедал алай имарат,
Гьам я ви гъилин чаз гайи савкьат.
Йиф хьайила, ишигъ чкIизва хуьруьз,
Хуьрелни абур атана михьиз.
ГъвечIи-чIехида ийизва алхиш,
И мискIин акур мугьманни таниш…
Азардини чеб михьиз гьелекна,
Авайбурузни вуна куьмекна,
Абуруни ваз даим ялварда,
Сагъ хъхьай чIавуз валди дамахда.
Гьа иналди на куьтягьнач куьмек,
Мад ачухна ви на рикIин куьлег.
Ветеранарни, дяведа хьайи,
Дяведин цIаю чеб бегьем кайи,
Абурни фенач садни рикIелай,
Гана куьмекар жуван гъилелай.
Гьабуруни ваз ийизва алхиш,
Авуна лугьуз рикIивай агъмиш.
Коронавирусдиз акси тир, герек,
Агакьна халкьдив ви гъилин куьмек,
Машин-машин на ракъурна савкьат,
ТIегъуьндикай хуьн патал саламат.
Дережадиз вун кьакьан Шагь дагъ я,
Гуьгьуьлни ачух женнетдин багъ я…
“РикI хьиз, дуьньяни гуда инсандиз”
Лугьудай мисал чида хъсандиз.
Кьакьан дагъларин лекь тир Сулейман,
Агакьрай вавни зи алхишрин ван,
Гатфарин цуькверин ни галай тамам,
Кьабула вунани атирлу салам.
Хъуьлуьдрин хуьр
«Лезги газетдин» 2022-йисан 2-нумрадай.
_____________________________________________
Саид-Агьмед Абдурашидован — 90-йис
Фулфандин хабардар
Саид-Агьмед Абдурашидов Рутул райондин Хъуьлуьдрин хуьряй чав эхиримжи саки 50 йисуз гьар жуьре месэлайрай хабарар агакьарзавай мухбиррикай сад я. Чаз чидай делилралди, пешекар журналистрин Союздиз кьабулнавай авторрикайни и хуьряй ам сад лагьайди я. Тек тар тама тахьурай лугьузва. ЯтIани Саид-Агьмед Абдурашидова чи газетдинни халкьдин арада еке алакъачидин везифаяр тамамарзава.
Чаз ам чкадал алай хсуси мухбир хьиз я. Хейлин месэлайрин гуьгъуьна къекъуьн — гьам Хъуьлуьда ва гьамни Рутула — чна адал ихтибарзавай. Яни вичин асул везифа муаллимвал тиртIани, газетдин векилвилин истемишунривни ам рикIивай эгечIзавай. Газетдин редакцияди адан зегьмет гьуьрметдин грамотаяр, пулдин пишкешар, маса савкьатар гуналди къейдна. РФ-дин журналистрин Союздин членвилени ам редакцияди теклифна.
Мухбир хьиз, С.-А.Абдурашидова художественный эсерар (шииратдин ва гьикаятдин) кхьинизни еке итиж ийизва. Адан хейлин шиирар, басняяр, поэмаяр чи газетдиз ва маса изданийриз акъатна.
Халкьдин сивин яратмишунар кIватI хъувунални ам рикIивай машгъул тир. Вичин эсерар санал кIватIна, мухбирди 2005-йисуз “Фулфандин авазар” тIвар алай ктаб чапдай акъудна. Хейлин эсерри гьелелиг чеб ктабар яз акъудун вилив хуьзва.
С.-А.Абдурашидован рехъ адан руш Мегьри Абдурашидовадини кьунва. Махачкъаладай чаз кхьизвай хъсан авторрикай сад гьам я. Ада чав метлеблу хабаррикайни куьруь макъалаяр агакьарзава, лирикадин шиирарни. Бубадин ирс руша хейлин девлетлу ийизва.
И йикъара яшлу муаллимдин ва мухбирдин 90 йис тамам хьанва. Чна и дережа адаз рикIин сидкьидай мубаракзава.
Къуй Фулфандин авазрин Зайиф тахьуй тавази!..
Агъадихъ чна авторди халкьдин сиверай кхьин хъувунвай эсеррикай чапзава.
Мерд Али Жалилов
___________________________________
КIири Буба
КIиридай тир КIири Буба,
Ам са зурба къачагъ тир.
Дуьз лагьайтIа, кесибриз,
Ам къачагъ ваъ, къуччагъ тир.
Девлетлуйрин девлетар
Хьаналда ам къакъудиз.
Пек-партални кесибрив
Хьаналдай ам агудиз.
Вич хьиз викIегь итимар
КIватIна КIири Бубади.
Сарагай тир Исмаил,
Ахцегьай тир Агьмедни.
“Магъан там” макан хьана,
Юлдашарни галаз чеб,
Башламишна къакъудиз
Девлетлуйрин мални хеб.
Гузва абур базарда,
Къазанжияр санбар я.
Кесиб жемят ятIани
Каш чIугваз лап бизар я.
Эхиз хьанач и кIвалах,
КIири Буба килигна.
Физвай парар гьар патахъ,
Къакъудиз, лаш илигна.
Табасаран округар,
Бакудилай эгечIна.
Авай кьадар ветегар,
Дербентдилай хкечIна.
Самурдинни Куьредин
Округарни агатна.
Ибур вири Бубадин
Гъилин кIаник акатна.
Девлетлуйрал илитIай
Харжар кIватIиз эгечIна.
Гила пулар кесибриз
Ам пай ийиз эгечIна.
Хьана адет виридаз
Гьа идакай лап кIеви.
Къанун гвайди гьа ихьтин
Хьана Буба КIириви.
Кесибариз и кIвалах
Хьана пара бегенмиш.
ЧIуру хабар атайла,
Ийизавай къутармиш.
ЭкъечIайла акси кас,
Хабар гузвай Бубадиз.
Мягькем жезвай лугьур кьван,
Душман къведай къайдадиз.
Дербентвидиз кIан хьана
Агълабрикай гуьзел руш.
Тухун вичин гададиз
Ихьтин чIагай тIавус къуш.
Лугьумир кьван, рушазни
Авай хуьре кIани яр.
КIани гада кесиб тир,
ТуькIвенач мад гадад кар.
Девлетлуйрин гадайриз
Гузвай рушар гьамиша.
Кесиб гада фикирлу
Хьана авай гьамиша.
Хьана кесиб гададиз
Югъ-къандавай хажалат.
Хабар гана Бубадиз
Ина авай агьвалат.
Свас тухудай вахт вилив
Хуьзвай даим Бубади.
Вичин чIулав бахтуникай
Фикирзавай гадади.
Алукьна вахт свас тухудай:
Дербентвияр атана.
Пашман хабар агакьай
Буба иниз акъатна:
— Тухудач свас санизни,
Агакьдач ам Дербентдиз.
Тухуда свас вич кIани
Хуьруьн кесиб гададиз.
Хуьруьнбурун мурад тир
Свас тухун и кесибдиз.
Бубадин гаф садавайни
Хьанач луда отказиз.
Хьана зурба шадвилер,
Бубади лап лагьайвал.
Дербентвияр хъфена,
Свасни гвачиз, атайвал.
Хабар нивай лагьайтIа,
Хандин хциз хьанач свас.
Хъел акатай хандини
КIватIна кIеретI — яхцIур кас.
Гьар садаз виш манат пул,
Яракь гана виридаз:
— Кьена кIанда Бубани,
Ам душман я чахъ галаз.
Буба рекьиз яхцIур кас
Фена агъадай винелд,
Гуьллейрин къати ван-сес
Гьатна КIирийрин хуьре.
Тамук квай Бубадиз
ЯхцIур касни акуна.
Гана гуьлле виридаз,
Кьена, абур гадарна.
ЯхцIурдакай ибур я
Амукьайбур — ругуд кас.
Магълуб хьайи дербентви
Амукьна гьакI чIугваз яс.
Инсанарни телефна,
Пулни фена, яракьни.
Арадал затI татана,
Амукьна гьакI явакьни.
Башламишна и къалай
Акъатна Бубадин ван.
Вири Куьре халкьариз
Игит хьана гзаф кIан.
Вирибуру Бубадиз
Ийизавай гьуьрметар.
Пайзава луз кесибриз
Вичихъ авай девлетар.
Агакьнавай са жегьил.
Физвай хуьряй экъечIна.
Гьалтнамаз ам Бубадал,
Суьгьбетариз эгечIна.
— Физва гила, Буба, зун,
Свас гъун патал кIватIиз пул.
Чидач, валлагь, фидай пад,
Герек къведа харжи бул.
Бубади суал гана:
— Вуч гъизва на анай бес?
— Сусаз пекер хкида,
Жуван кIвализ — яргъан-мес.
— Санизни вун фидай туш,
Пек-парчани завай ваз.
Мадни вуч кIан ятIа хуш,
Вири затIар лагь на заз.
— Исят къведа чувудар
Агъадихъай винелди.
Вуч кIандатIа, абурувай
Къачуда ваз Бубади.
Агакьна, салам гана,
Атайбуру савдадиз.
Кьуна салам абурун,
Икрамна са Бубадиз.
— Вуч кIан ятIа, къачу ваз, —
Лагьана икI Бубадиз.
— Заз — ваъ, пекни парчани
КIанзава и гададиз.
— АкI ятIа, на са метри
Гъана кIанда чарасуз.
Лагьана икI гададиз:
— Яргъиди хьуй кьадарсуз.
Вад метр алай яргъи таз
Гъана тамай гадади.
Гьар жуьредин парчадай
Яна метри Бубади.
Зурба метри жагъана,
Савдагарри лагьана.
“КIири Бубадин метри”
Лугьуз, чавни агакьна.
Девлет жагъизвай вичин
Гадани лап дири я.
Килигайла и тамуз,
И метри лап куьруь я.
КIандатIа лагь ви сусаз
Гила, гада, вуч герек?
— ТупIалар, япагьанар
Хьун патал зи свас гуьрчег.
КIандай затIар гадади
Вири вичиз къачуна.
Мад вуч лугьун, Бубади
Гада рази авуна.
«Лезги газетдин» 2022-йисан 30-нумрадай.
_______________________________________________
Ви тIварцIи
Расул Гьамзатован 100 йисан юбилейдиз
Дагъустандин чIехи шаир,
Ви тIварцIи эл уяхарна.
Даим кIеви муркIадавай
Дагъларни на авагъарна.
Дагъустандин тIвар хкажай
Вал чи халкьди дамахзава.
Ви весияр рикIе аваз,
Уьтквемвилелд кIвалахзава.
ГъвечIи ятIан чи Дагъустан,
Машгьур хьана вич алемдиз.
Вуч гаф ава жавагьирар
Тесниф авур ви къелемдиз!
Вун себеб яз, вири элди,
Кьил хкажна, дамахзава.
Кьакьан цава гъетери хьиз,
Ви чIалари нур гуз ава.
Ви чIаларкай себеб хьана,
Мярекатар физва вилик.
Гьам дагълара, гьам аранда
Хьанва абур халкьдин гъилик.
Ви кIвач хкIур дагълар, багълар,
Ризкьи бул жез, алахьзава.
На яд хъвайи булахарни,
Ви мани хьиз, авахьзава.
«Лезги газетдин» 2023-йисан 18-нумрадай.
