Дидедин гъилер

 

ЭкIя хьанва хъуьтIуьн цикIиз лацу яргъан  живедин,

Яратмишна мекьи къаю ястухарни маргъалдин.

И легьзеда рикIел къвезва назик гъилер дидедин

Яргъан цвайи, гьич садрани инсаф тавур мажалди.

 

ХъуьтIуьн йифиз зи дидеди цвайи кьелечI яргъанди

Чим гудай заз аяз авай лап мекьи тир йифериз.

Гагь ада зун сагъ хъийидай, сагъардайвал дарманди,

Гагь чим гудай, мекьи хьана, агаж хьанвай кIвачериз.

 

Вилин нагъв

 

Вилин нагъвни михьи тир са стIал я,

Амма адахъ жедай анжах кьве жуьре:

Гагь шадвал я, гагьни рикIин са тIал я,

Гагь пашманвал, гагь хъсан гьисс тваз рикIе.

 

Къуй татурай накъвар мад чи вилерал,

Гьар са легьзе чун паталди къени хьуй.

Ислягьвили агъавалрай чилерал,

Вири халкьар къуй сад-садаз кIани хьуй!

 

Яшарин пар

 

Аял вахтар хиялривди ацIанай,

Жегьил вахтар фидан мегер рикIелай?

За уьмуьрдин метлеб лап фад кьатIана,

Шумуд кIвалах фена зи кьве гъилелай.

 

Уьмуьрда за гьар са нямет дадмишна,

Яшайишда зал гьалт тавур кар хьанач.

Хизандани гьуьрмет хьана гьамиша,

Гьавиляй захъ хажалатдин пар хьанач.

 

Къе йикъари лап тади кваз зверзава,

Сад Аллагьди ганвай яшар тIимил туш.

Гагь сефил жез, гагь кIубан жез, хъверзава,

Яшарин пар, куьн, гьелбетда, кьезил туш.

 

ВацIни къерехар

 

Гьар са вацIухъ, адет яз, жеда кьве къерех,

Абур кьведни хайибур я гьа вацI паталди.

Амма, гьайиф, гьамишанда икI туш гьакъикъат,

Самур вацIун са къерех я кьацI паталди.

 

Кьве патани и вацIун – лезгийрин хуьрер,

Анжах залан часпарди пайнава чилер.

Са къерехдиз килигиз пашман я вилер,

Гьижрандин гъамуни тIарзава рикIер.

 

Са пата хуьрер я, муькуь пад – уба,

Кьве патани жемятар – багърияр хайи.

Им чи халкьди эхзавай завал я зурба,

Им гъалатI я тарихдин дуьшуьшдай хьайи.

 

И патани а пата сад я адетар,

Гьа са чIалал рахазва лезгияр вири.

Самурдин ци гузва булдалди няметар,

Гьа и вацIу хуьзва багърияр хайи.

 

Сад хъхьун, агатун я халкьдин мурад,

Часпарар герек туш, азад хьуй рекьер.

Самур вацIун къерехар кьведни хьуй абад,

Агат хъувуй къакъатай лезгийрин рикIер.

 

Къенин жуьре акурла, Самур вацIун гьал,

Гуьгьуьлар, шаксуз, жезва лап сефил.

Гьатзава рикIе мад давамлу тIал,

Яраб ам мус жедатIа мидаим кьезил?..

 

Инсан яз

 

Заз Фелекди уьмуьр ганва дуьньядал

Яшамиш хьун патал халис инсан яз.

Уьмуьрдини Ватан ганва дуьньядал

Хуьн патал ам намус, гъейрат, виждан яз.

 

Гьар са инсан атайла и дуьньядал,

ШартI я хъфин уьмуьрдайни инсан яз.

Лугьудайвал атай чIавуз дуьадал:

«Хъфена ам михьи намус, виждан гваз».

*  *  *

Зи шиирар, кьисметар хьиз

Гьарма сад са жуьре я.

Зи шиирар, хесетар хьиз,

Къени кардин бине я.

*  *  *

Яшарин кьадар хьайила чIехи,

Шииррин манани жеда хьи дегиш.

Жегьил чIавуз чIулав тир, гила – кьил рехи,

Дегиш хьана вахтарни, уьмуьрдин ериш.

*  *  *

Хиве кьазва, хиве кьазва – айиб туш,

Аял чIавуз авуна за женжелвал.

Хиве кьазва, руьгь са кIусни кесиб туш,

Заз уьмуьрда кIан хьайид туш темпелвал.

*  *  *

Жегьил чIавуз гьуьжетдай за, жеч лугьуз,

Галат хьун вуч кар ятIа заз чир хьанач.

Къе кIвачери гьуьжетзава «къвеч» лугьуз,

Анжах гила гьуьжетун – хийир амач.

*  *  *

Хва хьайила, дагъвийри

Тфенг ядай цавариз.

Гила бахтлу багърийри

Зенгерзава дустариз.

 

Мажал

 

Къекъвена зун жигъирра пара, марал, вахъ,

Куь ятIани кьисметнач, гьайиф, вун акун.

Вири уьмуьр къекъвезва зун, эй мажал, вахъ,

Ажайиб я, садра кьванни дуьшуьш хьанач  вун.

Жегьил чIавуз датIана и кардикай фикирдай,

Кьуьзуь хьайла, уьмуьрда жеда анжах ял ягъун.

Амма тестикь хьана заз гьакъикъатни эхирдай:

Тажуб кар я и чIавузни чаз мажал тахьун.

Мажал гагь-гагь аквада са ахвар хьиз,

Вилер ахъай авурла, мад тахквадай.

Гьа икI, уьмуьр физва яд хьиз вацIавай,

Умуд аваз: мажал, белки, аквада…

 

Дурнайрин гьарай

 

Дурнайри лув гудайла гьар сефер цавай,

Вилик квайда гьарайда «явашмир» лугьуз.

Гуя акI я чаз талукь я гьарай,

Яргъалди акъвазда зун адахъ яб гуз.

Гьа и жуьре атана физва къе яшар,

МетIерал ала птулар гъвечIи.

Мурад я абур хьун кьегьалриз ухшар,

Лайихлу хесетрин сагьибар чIехи.

Къвез алатзава уьмуьрдин йисар,

Давамзава дурнайри чпин яргъи рехъ.

Къуй кьилиз фирай чи халкьдин къастар,

Акьалтзавай несилар, умудар ква квек!

 

Гуьгьуьл

 

Инсандиз ганва кьве кIвачни кьве гъил

И дуьньядал ада кIвалахун патал.

Инсандиз ганва кьве ябни кьве вил

Ван хьайиди вилеризни акун патал.

 

Мягьтел я зун, и кардин гъавурда такьаз,

Вучиз и гуьгьуьл тек ятIа яраб?

Гьикьван фикирар ийизва жуваз,

Амма и суалдиз гуз жезвач жаваб.

 

Хиялри зун тухвана бегьем яргъариз,

Амма фикирдай акъатнач суал.

КIандай са гуьгьуьл – гудай дустариз,

Муькуь гуьгьуьлни жен хизанни кIвал.

 

Гьакъикъатда мумкин туш хьунухь ихьтин кар,

Кьве гуьгьуьлдикай хьанач заз хабар.

Эгер авай са гуьгьуьл хьайитIа михьи,

Вун инсан я бахтлу тир, чIугвадай рикIи.

 

Бубайрин ватан

 

Мугьманвилиз хъфей чIавуз бубад

ватандиз­,

Шалбуз дагъди суал гана, авуна хьиз хъвер.

Шумуд йис я куьч хьана, лагь,

яргъал арандиз­,

Зал кьил чIугваз куьз хтанва сад лагьай

сефер?

 

Дуьз жаваб гуз гьазур тушир ихьтин суалдиз,

Мажбур хьана жувак квай зун тахсир

хиве кьаз.

Вун гьар сефер мугьман жезвай рикIин

хиялдиз,

Хтанва къе ваз икрамдай мурад рикIеваз.

 

Шак алач, дагъдин дережа даим вине я,

Дагъларилай хъсанбур я анжах дагълар.

Аранда зун аватIани, дагъ зи бине я,

Заз багьа я хайи чилни адан пак накьвар.

 

Мугьманвилиз хъфинал зун хьана пара

шад,

Сурарални кьил чIугуна, кIелна за дуьа.

Зи багъри чил, зи хайи чил, захъ авай тек

сад,

Хкязава анжах са вун, туна и дуьнья.

 

Эгер бубайрин ватан тавуртIа саймиш,

Шаксуз, и кар жеда еке рухвайрин тахсир.

Чаз бубайрин руьгьерини ийида алхиш,

Хайи макан тек тан тийин амай кьван

уьмуьр.

*  *  *

Къекъвена зун Шалбуз дагъдин этегра,

Гьар дагъвидихъ и дагъда са жигъир жен.

За датIана рикIин къеняй эзберда:

Чи арада алакъадин са сир жен.

Зун дагъви я акъатнавай арандиз,

Амма зи рикI ава даим дагълара.

Вафалу я зун бубайрин ватандиз,

Аранда заз мугьман жезвай ахвара.

 

Мугьман

 

Мугьман кIвализ атун – им я берекат,

Адахъ галаз кIвализ къведа сагълугъар.

Мугьманар я чи рикIерин гьерекат,

Ам атайла, ачух жеда бушлухар.

Хъфидайла, гьайиф чIугваз жеда ам,

Са югъ мадни амукьнайтIа, хъсан тир.

Вахт хьайила, мад сеферда къведа ам,

Савкьатар гваз руьгьдиз мелгьем, дарман тир.

Мугьманперес – дагъвидиз хас ери я,

Бубайрилай агакьнавай аманат.

Мугьман авай инсан, якъин, дири я,

Чи мугьманар хьурай вири саламат!

 

Шаирвилин пай

 

Яратмишдай пай гана заз Фелекди,

Бинедлай ваъ, акъатайла яшариз.

Даим илгьам я шаирдиз герекди

ЧIалар кхьиз — тешпигь авай къашариз.

 

Фад фу тIуьрда, фад эвленмиш хьайида

Лугьуда хьи, гьайиф чIугвач и кардин.

Зун рази я Сад Аллагьди гайидал,

Заз пай гунал и чилерал шаирдин.

 

Шаир ава, кIандач чIехи майданар,

Я чIаларни раиж тийир эллериз.

Зи шиирар хьурай вири дарманар,

Пашман хьанвай, хирер хьанвай рикIериз.

 

Сад хьтинбур туш инсанрин кьисметар,

Гьар са кардихъ эвел ава, эхирни.

Квахь тавурай инсанвилин адетар,

Инсанвилихъ эвер гузвай шиирни.

 

Четинвилерал гьалт тавурай рекьера,

Уьмуьрдин рехъ регьятди хьуй инсанриз.

Анжах шадвал хьурай элдин рикIера,

Чка тахьуй пехирризни нукьсанриз!

*  *  *

МуьтIуьгъардай дережаяр авач захъ макьсад­,

Къуй рази хьуй залай зи халкь — гьам я зи мурад.

Зи бейнида лугьун тавур гафар ава мад,

Пашман йикъар такурай чаз, рикIер хьурай  шад.

Садрани заз кIан хьанач девлетар, тIварар,

Гьалал рекье уьмуьрда чIугуна зегьмет.

Кьабул ая, кIелзавайбур, куьне зи чIалар,

И дуьньяда бахтлувилер хьурай квез кьисмет!

За зи чIалар квез виридаз ийизва пишкеш,

КIела куьне квез хуш ятIа, гьам я зи мурад!

Легьзедани уьмуьрда тахьурай пелеш,

Къуй чи Ватан – чи Лезгистан — хьурай мад абад!

«Лезги газетдин» 2023-йисан 51-нумрадай