Райсудин Набиев

Чан зи газет!

Вун газетрин я чи буба,
Сад ийизвай кIвални уба.
Ахцегь, Куьре, гьамни Къуба
Агудзавай, чан зи газет!

Сагъ алакъа — халкьдихъ галаз,
Гаф — чIал сад яз, дуьз рехъ къалаз,
Гьар макъамда чун рикIеваз,
Мугьман жезвай, чан зи газет!

Тарихдини яшари ви,
Гьар нумради — къашари ви,
Гьажибеган цIарари ви
Вал зар гъизва, чан зи газет.

Кхьена за вун фад вилик,
Гьамиша вун ква зи гъилик.
Ксурлани жезва кьилихъ,
Чан рикI алай “Лезги газет”.

«Лезги газетдин» 2019-йисан 4-нумрадай.

_____________________________________________________

Яру гъед

 

Яру гъетрен хци нурар чкIана,

Алахънава хайи Ватан экуьйиз.

Адан вад пIипI сад хьанава ккIана,

Гъалибвилин пак лишан чаз къалуриз.

Пайдахдинни Яру гъетрен рангари

Къалурзава садвал, дуствал халкьарин.

ЧIехи Кавказ тик кукIушри дагъларин

Сад ийизва са лишан хьиз бахтарин.

Чи Яру гъед лишан хьана уьлкведин,

Дявейрани «къекъвена» ам, галатнач.

Зуьгьре гъед хьиз, Кремлдин кукIвални,

Нур гуз ала, къуватдайни аватдач.

Ивидин ранг алай вичел Яру гъед,

Амукьда ам лишан яз чи тарихдин.

Чи игитрин кьегьалвилер ийиз къейд,

Гьар са чIавуз Яру гъетрен тарифда.

Къвез-хъфида несиларни гьар жуьре,

Икрам ийиз чи тарихдин рекьериз.

Эмироври, Салигьоври чи уьлкве

ГьикI хвенайтIа, ухшар хьана лекьериз!..

«Лезги газетдин» 2020-йисан 19-нумрадай.

__________________________________________________________________

Зарафатчи Пирали

КIекери экуьнин сифтегьан уьуьяр язавай. Йиф кумазмай, югъ бегьемвилелди ачух хьанвачир. Ширин ахварарзавай арада Сундаран телефондиз зенг атана. Вилер ахвара амаз, вич вердиш хьанвайвал, гъил каравутдин патав эциг­­навай стулдаллай телефондал яргъи авуна:­

— Яда, вуж я, инсанар икьван фад секинсуз ийизвайди?

— Вак къалабулух акатмир, зенг ийизвайди ви хийир патал рахазвай зун я. Пирали я! Къалабулух акатмир.

Са геренда кисна, ахпа давамарна: — Яда, вун гилалди ксанмайди яни? Вирида амбу­лато­рия­да рапар яна куьтягьзава, тек са вун ялда амайди. Къарагъна та­­диз алад, вирида ийиз­­­вай кар жувани ая. Зунни паб исятда хтан­вайди я, рапар яна.

— Ваз хъсан я. Вун ви ихтиярда ава. Чи кIва­ле­ чIехиди паб я. Гьада ихтияр гайитIа, фена кIанда. Ам саймишна кIандачни?

— АкI ятIа, ваз чида ви кIвалах. Килиг гьа, ах­па геж жеда. Жув больницадин рекье твамир… Я дарманар амукьдач, я раб ядай духтурни жагъидач. Зиди ваз вахтунда лугьун я.

Пиралиди трубка чкадал эхцигна…

— Къайгъудар аку тIун, йиф кумаз заз зенгерзавай. Ви раб гьа ви къвала акьурай ман, зи ахвар икI кьатIнавай  залум, — Сундара трубка къачур чкадал гадар хъувуна…

«Лезги газетдин» 2021-йисан 44-нумрадай.

___________________________________________

Жегьилриз

ЧIуру крар садни тавун,

ЧIехибуруз гьуьрмет авун,

Дустариз даим салам гун

Хъсан кар я, чан жегьилар!

 

Мийир крар атай кьилиз!

Хуш хьуналди жуван рикIиз.

Такурай куьн къализ, кикIиз

ГьакI хъсан я, чан жегьилар!

 

Хайи чилни багъри Ватан,

Квез гьамиша хьурай масан

Сифте гъалатI, ахпа пашман,

Жез тахьурай, чан жегьилар!

 

Акъудмир мад са кар рикIяй,

Вегьемир куьн куьне виляй,

Дустни акъуд мийир рекьяй,

Насигьат я квез, жегьилар!

 

Мад са кар хуьх куьне рикIел,

Табни гьилле тахьуй мецел,

Яд хъвада бул, ни тIуьртIа кьел,

Адалат хуьх, чан жегьилар!

 

РикIел хьурай гъвечIи-чIехи,

Чуруярни квайбур рехи.

Ацукьна са тарцик верхи,

Веревирд ая, жегьилар!

«Лезги газетдин» 2022-йисан 29-нумрадай

___________________________________________________________

Сифтегьан тарс

 

Десте-десте мектеб галай патахъди

Физва, сувар партал алай аялар.

А бицIекрин къаншарда са къвалахъди,

Гуьгьуьл шад яз, акъвазнава  дидеяр.

 

Аквазвани, сентябрди мектебриз

ЦIийи либас, сувар гъанва чирвилерин.

Сада-садаз шад гьалара эзбериз,

Тебрикзава, гуьгьуьл къачуз  аялрин.

 

Килиг садра жергейравай аялриз,

Гьардан рикIе кIелунрин руьгь куькIвенва.

Къаст я абурун лайихлу хьунухь “вадриз”.

Анжах гьа икI жеда четинвал муьтIуьгъриз.

 

Гаф ганва Арсенани Семеда:

КIелда лугьуз анжах яру “вадралди”,

Чун илимдин рекьиз фида, къекъведа,

Бубайрин рехъ квадар тавун паталди.

 

Кьиляй-кьилиз вафалу жен мектебдиз,

Ам чи акьул, чирвилерин бине я.

Гьуьрмет ийин тарс гузвай муаллимриз,

Абур, валлагь, са чипIинин вине я.

 

Исятда квез тарс хьурай им сифтегьан,

Ракъурмир гьа са чIавузни рикIелай!

Кьегьалвални, игитвални гьар садан

Аслу жеда чирвилерин рекьелай.

«Лезги газетдин» 2022-йисан 35-нумрадай

_____________________________________________

Шарвилидин тур

 

Экв жедалди хкаж хьана

КIелед хивен мурцал вун.

Лезгистандиз хабар гана,

Хуьн патал халкь, Шарвили.

 

Ви кIеви дуст — зарбачи,

Хкадариз, къугъвазва.

Худат, Хачмаз, Къубани

Лезгистандив рахазва.

 

Нефес ава, Шарвили, ви,

Кьиблепата — Куьреда.

Лишан хуьзва, викIегьвилин

Дербентдани, къеледа.

 

Пудра вуна эвериз

Тунай дагъви халкьариз.

Сад Аллагьди ганай къуват,

Тур кьунвай ви гъилериз.

 

Буба — акьул, диде — зигьин

Яз чIехи хьун, кьисмет я ви.

Турни къалхан игитвилин,

Пайдах я ви, я Шарвили.

 

Лезги халкьдин акьул я вун, игит хва,

Яшамишрай асирра вун, Шарвили!

Яшлубурун, жегьилринни хьун юкьва,

Къагьриманвал къалуриз чаз, Шарвили.

 

Дагъви синиф кIватI хьанвайла дереда,

Шалбуздихъай хтанай вун, Шарвили.

КIелед хиве тур чуьнуьхай береда,

Гьаналлай вун, халкьдин игит, Шарвили.

«Лезги газетдин» 2022-йисан 44-нумрадай

_________________________________________________

Илиф чи кIвалериз

 

ЦIийи йис, вун, илиф ша чи кIвалериз,

Шад жедайвал дагъви халкьдин рикIериз.

Кьуьзуь баде ацукьнава цIун патав,

Къажгъан ргаз, артухариз цIай-ялав.

 

ЦIийи йис, ваз ачух я къе чи варар,

Кьил кутура хьун паталди бахтавар,

Булвилелди жив къвадайбур хьуй йикъар­,

ТIебиатдиз ятар гзаф жедайвал.

 

Ша, ЦIийи йис, илифа вун кIвалериз,

Аялри вал шадвалзава, эвериз.

Яб гуз кIан я шад манийрин сесериз,

Аяз Буба, Живед Ханум галаз хьуй.

 

Ангье Аяз Буба шаддиз атанва,

Гьазур хьанва ам савкьатар пай ийиз.

Къенфет, кIерец, пад яру нуьгед ич

Тагай аял тазвач ада инра гьич.

 

Гьар легьзеда шаддиз рахаз, хъуьрен чун,

Мани лугьуз, шадвилелди къекъвен чун,

Чи баркаллу тарихдихъни гелкъвен чун,

Къуй гьар са йис чун паталди хъсан хьуй.

 

Хъсанвилик чна умуд кутазва,

Ислягьвилин авазрал чун рахазва.

Пис хабарар цIийи йисуз тахьурай,

Гьар са карда агалкьунар акурай!

«Лезги газетдин» 2023-йисан 1-нумрадай

_______________________________________

Ви Игитвал…

 

Россиядин  Игит  Энвер  Набиеваз

Ви игитвал чешне хьанва жегьилриз,

Чи ватандиз къуллугъиз чеб физавай.

Югъ-йиф талгьуз, эверайтIан женгериз,

Лигим хьанваз, гьулдан хьиз чеб къалазвай.

 

Диде-Ватан ширин я чаз виридаз,

Дуьзенарни, кьакьан дагълар, гьуьлерни.

Чун картар я, хуьда чна уьтквемдиз

Цуьквер — багълар, девлетлу тир накьварни.

 

Вири абура вил авазва душманрин.

Гьавиляй тушни кьиле физвай дявеяр!

Бажарагълу дагъви хва чи Энвера

Игитвилин къаст къалурна женгера!

 

Гьажи Давуд, лезгивилин пайдах гвай,

Руьгьдин куьмек хьанайни ваз, Набиев?!

Ягъиз душман, илис хьанвай лекъвера,

Вил ахъайиз тунач абурув танкарив.

 

Тергна шумуд цIудар вагьши нацистар,

Гуьгъуьналлаз машинарни, танкарни.

Чил эгъуьниз, чуьнуьх хьанвай иблисар,

ГатIуннавай дуьнья патар-патариз.

 

Чан сагърай уьлкведин кьил Путинан

Фикир гайи дагъви хцин гьунарриз.

Баркаллаяр, къагьриманвал сад хьана,

Уьтквем хциз Игитвилин тIвар гана…

 

Чан къари

(Уьмуьрдин   юлдашдиз)

 

Акьул дерин, зигьинни ваз

Сад Аллагьди ганва, къари!

Хуьре, кIвале — мягькемда ваз,

Еке гьуьрмет хьанва, къари!

 

Якъут я вун нурар гузвай,

ЧIуру кардиз кIурар гузвай,

Гаф акъатич зарар гузвай,

Вал аферин гъанва, къари!

 

Кар-кеспидиз зирек, хци,

Ийизва на кIвал-югъ цицIи,

Къамат гуьзел, мецел верцIи,

Вал хушбахтар къванва, къари!

 

Дамах авун чир хьайид туш,

Хас  лишанар я заз ви хуш.

Сагъ хьуй диде вун хайи, руш,

Зун патал вун ханва, къари!

 

Варз са затI туш а ви патав,

Экуь я, вун акваз, чил-цав.

На гьазурай ашни плав,

Шуьрбет галаз незва, къари!

 

Иридаз — вах, вадаз — диде,

Жавабдарвал кьунва хиве,

ЧIехи ийиз гьар са неве,

Валай чешне тазва, къари!

 

Фотоаппаратдиз

 

Аппарат са яракь я зи гъилевай,

Шикил, суьрет ягъун даим кьилевай.

Дагъни дере, тепеярни атIуда,

Вири сад хьиз на хиялдиз къачуда.

 

Аппарат, вун са затI хьанва гъилевай,

Куьлуь-шуьлуь, ирибурни рикIевай.

Кьуьд-гад талгьуз, дуст хьана захъ рекьевай,

Зи зегьметдин игит я вун, аппарат.

 

Мажал тагуз ял ягъиз на, суст хьана,

Вун эрчIи гъил, заз куьмекчи гъил хьана.

Варцар, йисар, на лугьуди, кис жезва,

Зинни ингье кьудкъанни пуд йис жезва.

 

Заз хьайибур “Киев”, “Зенит”, “Канан” я,

Абур хьунухь шикилчидиз къанун я,

Берекатар гваз атана кIвализ чи,

Шикилралди шадвал гана рикIиз чи.

 

Дагълар, гьуьлер, вацIар вуна, аппарат,

Лап мукьувай къалурун я аламат.

Тамашунал тух жедач ви кIвалахдиз,

Ви гьар шикил тешпигь я са булахдиз.

 

Нини хьтин хуьзва за вун вилевай,

Вун са ислягь яракь я хьи гъилевай.

Фотоаппарат туш, зи рикIин хиял я!

Гъил-гъилеваз къекъвезвай зи аял я!

«Лезги газетдин» 2023-йисан 2-нумрадай

_____________________________________________________

Дережаяр кьакьан шаир

Расул  Гьамзатоваз

 

ЦIада — ватан, цIай авай къул,

Кьадай вине вуна, Расул.

Буба — шаир хьана асул,

Дережайрин шагь я Расул.

 

Буйдиз жизви тиртIан аскIан,

Дережаяр хьанай кьакьан.

Халкьариз вун язва масан,

Дуствал, садвал хвейи Расул.

 

Ви “Дурнайри” вили цава,

Галат тийиз, лув гузава.

ЦIада хуьруьн михьи гьава

Шииратдин ким я Расул.

 

Дережаяр хьана чIехи,

Жегьилзамаз — кьилни рехи.

Вири крар авур эхи

Вун чешне я къе чаз, Расул.

 

Уьлкведиз вун язва масан,

Кхьейвалди “Зи Дагъустан”.

Вахт хьанва къе шад 100 йисан,

Вакай рахаз кIан я, Расул.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 14-нумрадай

_____________________________________________

Гьикьван тIуьртIани…

Гьеле колхозар амаз яркIи хуьрерай бязибур, гьар базардин юкъуз чпин дердияр аваз балкIанраллаз Кьасумхуьрел­ къведай. Нисинилай алатай­ла, тIуьна-хъвана гьа атайвал­, ­винелди рекье гьатдай. Кур­хуь­руьн сергьятдив агакьайла­, жергеда пIинидин тарар авай бахчадиз илифдай. Бал­кIан­ри­лай эвичI тавуна, и хел, а хел кьаз илигна пIинияр недай. Темягь фидайвал чранвай чIулав пIинияр цIарцIар гуз акъвазна жедай. Гьайиф хьи, абур чIурубур, туькьуьлбур тир. ЯтIа­ни недай ксари.  Эхирни абурукай сада рагъдан хьайи арада лугьуда:

— Я гадаяр, акваз-такваз йиф жезва, ибур гьикьван тIуьртIани, гьа са гафар я, хъша хъфин!

— Я ман, амайбур къведай сеферда нез амукьрай, — лагьана, вири рекьел экъечIна Хив галайвал хъфенай.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 28-нумрадай

_________________________________________________

«Авазрин кIунчI»

(Композитор Маина Саидовнадиз бахшзава)

 

Лезги макьам тахьун паталди усал

Фикир я ви зегьмет чIугун гьар юкъуз.

Ширин суьгьбет алаз жеда ви мецел,

Гафунин устадни я вун, Маина.

 

Камалдиз вун деринни я, кьакьанни,

Кхьеначир на нагьакьан са затIни.

Чуьнгуьр, зуьрне, 40 мецин чIагъанни

Ви манийрив къугъвазва къе, Маина.

 

Диде лагьай тIварни хуьзва багьаз на,

Тербия ваз кIан я вине датIана.

Манидин сес галукьай гъед куькIуьрна

Чи Куьредин сегьнеда на, Маина.

 

Бажарагъ ви ава кьакьан тир сине,

Шалбуздихъай чарх язава Куьредихъ.

Теснифзавай ви гьар са манидихъ къе

Руьгь тухардай къуват ава, Маина.

 

«Авазрин кIунчI» лугьузва къе чна ваз,

ТIимил хьиз я ваз ганвай тек и къимет.

Ашукь Шемшир, кьуна гъиле вичин саз,

Ви манияр лугьуз халкьдиз, Маина.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 34-нумрадай

______________________________________________________

СтIал Сажидин

 

Дагъустандин халкьдин шаир

ТIвар мубарак ваз, Сажидин.

Кхьиз туна ваз и шиир

Шад хабарди зав, Сажидин.

 

Шарвилидин везифаяр

Вилик физва Лезгистанда.

Шак алачиз, ви куьмекар

Гзаф язва гьа и карда.

 

Мубаракрай ваз чIехи тIвар,

Лезги шиират машгьур авур.

ЧIехи жезва мадни тарар,

На, яд гана, къуллугъ авур.

 

Алахьай къуз къе гатфарин

Цуьквер гъанва ваз, Сажидин.

Чи япара ви манийрин

Хьуй гьамиша ван, Сажидин.

 

90 къейдна яшар,

Бажарагъ ваз гъайи къашар.

Къвезма кIвализ мад юлдашар,

Мубаракиз ваз, Сажидин.

 

Фикирмира кьуьзуьвилин –

ТIебиатдин къанун язва.

Вун алай гьар са межлисдин

Абур-шадвал я, Сажидин.

 

«Бушлат» кIелайла

 

ГъвечIи шегьер я Сардархуьр,

Гьана чIехи хьана Абил.

Гьар сеферда акурла ам,

Ачух жеда жуван гуьгьуьл.

Ярар-дустар атанва къе,

Сардар Абил, ви утагъдиз.

Чахъ галазва гъвечIи куьрпе

Гун паталди ви къужахдиз.

65 йис мубарак

Вирида ваз ийизва къе.

Уьмуьр вилик квазва еке,

Яратмишунрин аваз рекье.

КIелна «Бушлат», чIал эсерлу,

Гьисс хкаждай къуват ава.

Кьиляй-кьилиз лап таъсирлу

Ватан хуьнин рекьер ава.

 

ЧIехи алимдиз

(Гьаким Къурбанан 85 йисаз)

 

Гьаким Къурбан — чIехи алим,

Ваз юбилей мубаракрай!

Вилик тухуз чIалан илим,

Сад Аллагьди къуват гурай.

 

Дагъустанда вун истеклу

Хьанва халкьдиз фадлай инихъ.

Лезги чIалан гьикаятда

Тухузва чун дуьз тир рекьихъ.

 

Сагъ хьурай вун, чIехи алим,

Элдиз чешне хьанвай муаллим.

Рахаз, кхьиз чаз милайим

Чирун хьурай ваз мубарак!

 

Чидач хьи ваз санал къвазун,

Гъилик-кIвачик жезва юзун.

Юбилейдиз шиир кIелун

Шад жедай кар язва, алим.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 38-нумрадай

_________________________

Зулуз

 

Ажеб ширин жеда ахвар

Пакамахъ зулун.

ДакIардай къвез кьезил шагьвар,

Уяхарда зун.

 

Яру, къацу, хъипи пешер

Гарал къугъвада.

Къизилдин яд ганвайбур хьиз

Абур аквада.

 

Зимбилралди яру ичер

КIватIда багъларай.

Арандиз куьч жеда хипер,

Динж хьай дагъларай.

 

ХъуьтIуьн акваз гьазурвилер,

Чун чара жеда.

КIватIиз кудай цIамни кIарас,

Са хара жеда.

 

Михьи курум хьиз аквада

ВацIун яд зулуз.

Дурнайрин цIиргъер аквада

Цава гьар юкъуз.

 

Ажеб гуьзел аквадачни

ТIебиат зулуз.

Хушвилелди гуьзетзава

За ам гьар юкъуз.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 52-нумрадай