Беневша Мегьтиева Рутул райондин Лакун хуьре дидедиз хьана. Аял чIавалай рушан гуьгьуьл дагъларин булахрини зарлу сачахри желбзавай. Белки, гьавиляй адан рикIе хайи чIалан манийрал звал атана.
Лакунар алай вахтунда, лезги гзаф хуьрер хьиз, амач. Анин агьалияр, Беневша вични, кьисметди жуьреба-жуьре хуьрериз, шегьерриз акъудна. Амма рушан рикIяй хайи чилихъ авай кIанивал акъудиз хьанач! Гьавиляй ада кхьизва:
Беневшадин рикI я пашман,
Галукьай хьиз чандихъ гуьлле.
ПIиреринни шейхер макан,
Чан зи ватан — Лакун дере…
И дередай Играх, ИчIе хуьрерни квахьна, гьарма сад сана “цIрана”.
Амма инсанрин кIанивилин ирс квахьдайди туш. Б.Мегьтиевадин яратмишунри гьа кар субутзава.
Беневшади гзаф йисара Махачкъаладин приборар акъуддай заводда кIвалахна, “Зегьметдин ветеран” лагьай гьуьрметдин дережа къазанмишна. ЧIехи хизан хвена. Кьисметди адаз гзаф имтигьанар къалурна, амма шаирдин руьгьди ам хвена, вири четинвилерай уьзягъдиз экъечIна. Алай вахтунда ам вичин хтулри шадарзава.
Агъадихъ чна шаирдин цIийи эсеррикай чапзава.
__________________________________________________________________________
* * *
Килигзава цавай экуь гъетер заз,
Белки, абур кIани рушан вилер я.
Ахварарни аквазва лап бетер заз,
Кьазвайбур зун кIани ярдин гъилер я.
Гьайиф тушиз, рикI багъишнай адаз за,
Вичи ада кефи хана шумудра.
Кхьизмач къе пуд тIуб алай кагъаз заз,
Зун ава кIвач акIана бед умудра.
Вучиз тахьуй захъни уьмуьр бахт галай,
Кьилел михьи цавар алаз, рагъ хъуьрез?
Вичихъ бахтлу, рикIиз вич хуш вахт галай,
Виликайни цуькведи кьур дагъ хъуьрез?
Беневшадин хиялар вуч экуь я!
Гьайиф, кьиле физвач жуваз кIанивал.
Йифен накъвар, гьуьлуьн яд хьиз, уькIуь я,
ЯтIани, за хуьзва жуван къенивал.
* * *
Яр, на гана бахтуниз кIур,
Зи кIвал, зи муг авуна чIур.
Къе, цIай кьуна, кузва зи хур,
Ашкъи квадрун бес дуьз яни?
РакIарал зи алама вил,
Кьаз кIан я заз ви чими гъил.
Вун аквазмач, зун я агьил,
ИкI зун гадрун бес дуьз яни?
Зи мурадар хьана бада,
Вилик ква вун — жегьил гада.
Гана жуван бала-кьада,
РикI акъудун бес дуьз яни?
* * *
КичIе я заз гар акъатиз,
Тухуз вуна кхьей чарар.
КичIе я заз вун къакъатиз,
Багьа я заз мецин чIалар.
Абур шумуд, хура хуьз за,
Ви суьретрин юкьва ава.
Гагьни жуван дердер гуьз за,
Вун завай, яр, яргъа ава.
Дуьньядал мад гуьзетин вуч,
Рагъни жуваз кьит хьайитIа?
Я бахт, вахтсуз жеда хьи пуч,
Ваз зи гафар шит хьайитIа.
Бахт, вуна заз са экв гана,
Цавай атай цIверекIди хьиз.
Ахпа вуна уьмуьр кана,
А кар гьакьван герекди хьиз.
Гад хтана
Чар булахдиз яд хтана,
Ракъар галаз гад хтана.
Чубан къведа кьакьан синел,
Шад хъвер алаз жеда сивел.
Цавай адаз рагъ хъуьреда,
Къацу хьанвай дагъ хъуьреда.
Хипери нез таза векьер,
ЦIийиз кутаз чпин рекьер.
Кфилдин сес къведа япуз,
ЗатI амукьдач гатуз ялгъуз.
Цавун михьиз квахьда сергьят,
Нефес къачуз жеда регьят.
Лув ахъайна, лекь элкъведа,
Шадвал жеда чи уьлкведа.
Папа — итимдиз
Вучда вакай, пиян хьана,
Хкведайди кIвализ патахъ,
Ярх жедайди, кьиян хьана,
Путулкадиз тирди ялтах?
Течирди паб, аял жуван,
Чара тежез эгьли, жаван.
Аялар ви етим хьана,
Вучда вакай итим хьана?
Сивел атай гафар лугьуз,
КIвалин затIар къецез тухуз,
Кеспи хьанвай хъунин устIар,
Гьихьтинбур хьуй а ви дустар?
Фида партал алаз михьи,
Са алим хьиз гзаф чIехи.
ЭкъечIай хьиз Гъурун вацIай,
Хкведа са кицI хьиз кьацIай…
Мусибат я цаву гайи,
Нек гуз хурай, дидед хвейи.
Аквадалди икI вун вилиз,
КIандай хьи заз фена чилиз!
Лакун
Кас амачиз хьанва харапI,
Чи къуншияр — Играх, ИчIе.
Ни унватIа чаз агь яраб,
Етим хьуй луз Лакун дере?
Мал-хеб патал яйлах тир вун,
Вучиз сефил хьанватIа къе?
Бул некIедин булах тир вун,
Чан чи ватан — Лакун дере.
Беневшадин рикI я пашман,
Галукьай хьиз чандихъ гуьлле.
ПIиреринни шейхер макан,
Чан чи ватан — Лакун дере.
Кайиди
Бахтар пайдай вахтар хьана,
Акуна низ чилел дугъри?
Садан кьилел живер къвана,
Муькуьдакай хьана угъри.
Бахт ахьтин са затI я векъи,
Югъ таквадай чими, мекьи.
КIандай заз бахт хьана лукьман,
Амма заз ам жезвач мугьман.
ГъвечIи чIавуз диде кьена,
Зи бахт гьакI алатна фена.
Жагъун тавур дидедин нек,
ГьикI хьурай зи вилера экв…
Аквазва заз дуьнья буьркьуьз,
Гьавиляй рикI жезва гъуьргъуь.
Лугьузва за: эй залум бахт,
Агатнач вун, фена зи вахт!
Ая гьуьрмет
Муаллимдиз авун гьуьрмет
Акьалтдай затI туш, хва, зегьмет.
Ваз чирвал гуз, ам я зурба,
Илимдин ам я са буба.
Ада гузвай акьул къачу,
Чирвал я ваз гатфар къацу.
Яваш-яваш вун акьалтда,
Илимдин вацI вахъ агалтда,
Шукур хьуй чIехи Аллагьдиз,
Вахт я види лап ислягьди.
Ватанди вун хуьзва хъсан,
Вакай хьурай лугьуз инсан.
Муаллимдиз тийиз гьуьрмет,
Нагьакь адав кьамир гьуьжет,
Гьайиф текъвез, эцигиз вахт,
Агудзава ада вав бахт.
Са касдиз
Наши кас вун жедайди туш,
Келледа ви гар тахьайтIа.
Эхир кьил пис къведайди туш,
Ички лугьур затI тахъвайтIа.
Лугьун за ваз, мукьва инсан,
Тербия це мециз жуван.
Адалай кар авач хъсан,
Гьеле я вун жегьил-жаван.
Яш хьайила, далудал пар
Тахьуй гьакIан, жув кьацIурна.
Хиве кьамир акьван пис кар,
Акваз-акваз жув алцурна.
Инсанар я, жеда гъалатI,
Фагьум жуван гужлу ая.
Нашидахъай тадиз галат,
А ахмакь ваз буржлу ая.
Алатай вахтарикай
Дустар жуван кIватIна къвалав,
Хайи югъ къейд ийизва за.
АтIа чIавуз хуьре — къулав
КIватI хьун рикIел хкизва за.
Эвер гайи къуни-къунши
Шаддиз къведай, вахт агудиз.
Ийидачир суьгьбет турши,
Сада-сад цавуз акъудиз.
Чаз чидачир гайи йикъар —
Жув дидеди хайи йикъар.
ГьакIан хабар гайи чIавуз
Акъатдай чун кьакьан цавуз.
Сар эвягъиз, мел ийидай,
Бязибуру хъел ийидай,
Вучиз теклиф ганач лугьуз,
Чебни мелез гъанач лугьуз…
Гуьлназ
Вун хьтин мад амач рушар,
Жейрандиз я вун лап ухшар.
Шад я элкъвез и Чилин шар,
Акваз ви наз, дамах, Гуьлназ.
Къекъведа вун, гьатна гара,
Дердер аваз хара-хара,
Я сад Аллагь, вун — са чара,
Хуьх жуван наз, дамах, Гуьлназ.
ЧIалахъ хьухь, вахъ агалтда вил.
Билбил я вун шаддай гуьгьуьл.
Беневшади кьада ви гъил,
КIандатIа ваз ийин са кьуьл,
Акъуд жуван рикIяй туькьуьл,
Лезгистандин са мах, Гуьлназ.
Хъжеда вахъ дарваз кIвалер,
Ийида, вах, чна мелер,
Элкъвезмай кьван цавар-чилер,
Хьухь чаз цуьквед яйлах, Гуьлназ…
«Лезги газетдин» 2019-йисан 3-нумрадай
______________________________________________
* * *
Къариблухда хьана ви сур,
Вужар хьана вун тухурбур?
И крари тIарзава хур,
Чара чилел чан гай стха.
Лувар атIай нуькIрен гьарай —
Агакьна зал гзаф яргъай.
Амач чанда аман, кьарай,
Чара чилел чан гай стха.
Гьар жуьмядиз къвез ви сурал,
Жезвач завай, ала яргъал.
Малаикри хкидач жал
Ви руьгь ватандиз чи багьа?
Чара чилел чан гай стха…
КIеве гьатна, хьайила ярх,
Са куьмекдай хьанач ви вах.
Зун хиялрин юкьва я къах,
Чара чилел чан гай стха…
Дустариз
Ялзава квехъ рикIи зи,
ХьанватIани яш кьуьзуь.
Куьтягь тежер къаст къени
Ава, валлагь, захъ, дустар.
ХьанватIани пара пис,
Гьахьна арада иблис,
Ийизвач за зи кьил куьрс,
Куьн акурла, я дустар.
Зун тIал яни куь рикIин?
Зун акурла, чIуриз чин.
ЯтIани заз кIан я куьн,
Квехъ рикI кузва зи, дустар.
Яхъ тIун, атана хабар,
ГьикI я лугьуз зи гьалар,
Куьн я руьгьдин зи лувар,
Квехъ рикI кузва зи, дустар.
«Лезги газетдин» 2019-йисан 21-нумрадай.
____________________________________________________________________
Гатфар
Чилерал мад цIийи гатфар атана,
Цуьквер, пешер дуьньядиз икI хтана,
Билбил рахар вахт я азиз багълара,
Квахьнава, яраб вун гьи дагълара.
Припев:
Беневшадин рикI хъуьреда,
Ахварайни акурла вун.
Гьайиф чIугваз рикI ишеда,
Хиялрайни тахкурла вун.
Зун ава къе рекье Замзам булахдин,
ЧIагай партал алукIна ваз дамахдин,
Вун гуьзетиз цIийи кьиляй элкъвенва,
ЦIувад йиса авай хьиз,
рикI куькIвенва.
Къекъвезва зун жуваз тагай бахтарихъ,
Квадарай за, зарбдиз фейи вахтарихъ.
Цуькведай заз ярдин суьрет аквазва,
Ам зи хура гатфар хьана амазма.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 16-нумрадай.
