Чан зи Ватан

(ДАССР-дин 100 йисаз бахшзава)

 

Дагъустан я миллетрин багъ,

Алай кьилел михьи цав, рагъ

Вун асирра мад хьурай сагъ,

Зи Дагъустан, чан зи Ватан.

 

Дагъда ава гьуьрмет, акьул,

Дерейрава девлетар бул,

Къуй ацIурай бегьеррив зул,

Зи Дагъустан, чан зи Ватан.

 

Ви тарихдихъ ава къуват,

Чи несилриз чIехи савкьат,

Дегиш жезва кIалуб, къамат,

Зи Дагъустан, чан зи Ватан.

 

Виш йисарин чIехи сувар,

Къе чи халкьдиз хьанва лувар,

На кьуд патай кьабул дустар,

Зи Дагъустан, чан зи Ватан.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 20-нумрадай.

________________________

Гьазрет бубадин уьмуьрдай

Гьазрет буба литер ийидай хъсан устIар тир. Литер кIвалин чилик вегьедай, чуьлда чубанри, марф къвадайла, калчукдай, йифиз ксудайла, винел вегьедай, алачухдин винел пад кIевирдай. Санай масаниз фидайла, гъвечIи кIвал хьиз тухудай. Виринра устIар Гьазрет бубадин тариф авай. Гатуз ам Дагъус­танда жедай, хъуьтIуьз Азербайжандиз фидай, вичиз са кьас фу къазанмишиз.

А вахтара азербайжанвийриз му­гъулар лугьузвай. Са сеферда му­гъул­видиз Гьазрет бубадикай хъуьруьнариз кIан жеда. Фадлай чизвай хванахва мугъулвиди, Гьазрет буба атанва лагьана, къуни-къуншийриз, ярар дустариз теклифна, еке межлис къурмишда. Виликамаз ада Гьазрет бубадивай кайванидив вичи недай вуч хуьрек гьазуриз тада лагьана хабар кьада.

— Заз  бул чIем кьилел иличнавай хешил авурай, чи лезги къайдада. Куь хизандиз вуч кIандатIани гьазуррай.

— Я хванахва, ам вуч хуьрек хьурай, вуна чал хъуьруьнарзавани?

— Хъуьруьнар чна нянихъ вирида санал ийида. Вуна анжах ваз лагьайвал ая  лугьуда дагъустанвиди.

— Лап хъсан, чан хванахва, гьа вуна лагьайвал жеда.

Мугъулвиди вичин кайванидал тапшурмишна гзаф жими тушир лезги хешил ва чпизни хвех, кишмиш кьилел алай шабалатлу аш авун. Мугьманарни рази яз амукьдайвал.

Нянихъ мугьманар атана, суфрадихъ ацукьна. Хуьрекар акъуддалди мугъулвиди мад хабар кьада.

— Гьазрет киши, ваз хешил акъуддани, тахьайтIа дуьгуьдин плов?

— Хашил, чан хванахва, жез хьайи­тIа, са еке къапуниз, — лагьана Гьаз­рета.

Вилик гъана, нез башламишайла, мугъулвиди хабар кьада.

— Гьазрет киши, Дагъустанда пара пагьливанар ава. Абур гьикI арадал къвезвайди я?

— Эй-эй-й хванахва, ваз гьелени чидачни? — Гьазрет бубади вичин тIур мугъулвидин вилик квай ашдиз сухна,  са тIуруна авай аш къачуна, кIвалин цлал эляна. Кьуру дуьгуь я ман, вири тварар авахь хъувуна чилел.

— ГьикI хьана, ккIанани? — хабар кьуна мугъулвидивай Гьазрета.

— Ваъ, валлагь, — лагьана  мугъулвиди.

Гила Гьазрет бубади тIур вичин вилик квай хешилдиз сухна, са тIуруна авай хешил цлал гьалчна. Хешил цлак ккIана.

Мугьманрик хъуьруьн акатна.

— Гила, хванахва, жуван къарини галаз, цал пад тавуна, са гьафтеда хкуд хъия. Ви цлак кикIин тийир  ашдик вуч къуват хьурай, вакай пагь­ливан жедай?  Пагьливанар чIем кьилел алай хешил незвайбурукай жезвайди я…

Гамишдин кьиса

Гьазрет буба куьчедай атай гьарайдин ванцел ахварай аватда. Къарагъна, вичи кирида кьунвай кIвалин иеси къаридивай хабар кьада:

— Им вуч гьарай-эвер я?

Къариди лугьуда:

— Гьазрет стха, чи хуьруьнви девлетлу Шагьмерденан арабадик кутадай гамишдин кел кьарада акIанва. Гьам ахкъудиз жемятдиз эверзава Шагьмерденан хци. Чидач ман кел ахкъудиз жедатIа.

— АкI ятIа, зунни фида ман, — лугьуда Гьазрет бубади. Пекер алукIна, куьгьне кIуртни къуьнерихъ вегьена, Гьазрет бу­ба инсанри гьерекатзавай патахъ фе­на. Агакьна гамиш акIанвай чкадив­. Хуьруьн жемят гьеле кIватI жезмай. Атайбур  гамишдиз килигзавай ва гьарда са гаф лугьузвай. Гьазрет буба, мукьув фена, гамишдиз килигна. Адаз са шейни хьанвач. Яшар хьанвай гамиш я, гьамиша кIарасар гъидай арабадик кутIунзавай. Акьуллу кас гъавурда акьурвал, гамишди вичиз ял язавай ва тIуьрди гирнагъзавай. Гьазрет бубади кIурт хтIунна, саламат чкадал эцигна, вилик фена, гамишдин крчариз килигна.

— Им нин гамиш я?

Шагьмердена лагьана:

— Зи гамиш я.

— Лап хъсан. Эгер за и кел, крчарилай кьуна, ял хъувуртIа, ахпа адан карч хайитIа, ваз хъел къведани?

— Ваъ, я стха, вуна анжах ам сагъ-саламатдиз кьарадай ахкъуда.

Гьазрет буба келдин кьулухъ фена. Са мет чилиз яна, ада гамишдин тум кьуна.

— Им ялна, кьатI хьайитIа, вун нарази жедач хьи?

— Ваъ, я стха. На ви кар ая. Фад гьайван кьарадай ахкъудур.

— Ам завай, гьуьрметлуди. Куьн вири къекъечI, — буйругъна ада.

Гьазрет бубади гамишдин тумунин кIвенкI, вичин парталдивай гуьцIна, ­михьи авуна. Тум къуьнел вегьедай ама­ларна, ада гамишдин тумунин кIвен­­­кIвез акI кIас яна хьи, гьайвандай­ ­гьараяр акъатна, са легьзеда ам кIвачел къарагъна. Гамиш сифте тум гъиле амай Гьазрет бубадиз килигна, ахпа садлагьана кьарадай экъечIна, катна.

Аламат хьана вири. Са касди, тум ялна, гамиш акъудна кьарадай. Инсанриз Гьазрет буба кар алакьдай лезги пагьливан тирди ашкара хьана, адаз мадни гьуьрмет ийиз эгечIна.

Шагьмерденан хци пагьливандиз кутугай пишкешни гана.

«ЛГ»-дин 2024-йисан 29-нумрадай