Регъуьхбандин тIалабун

Дагъларай инсанар куьч хьайила­, сифте лап четин тир. КIвал-югъ авачиз,­ чилин­ къазмаяр туькIуьрна, яшамиш жезвай. Ах­па, куьч хьанвай инсанрин­ гьахъвал-дуьз­вал акурла, Хан­желкIе­ле­дин ва Мамрачрин­ иесийри чпин кIва­л­е­риз теклифна, кIвал-югъ жедалди­. Яваш-явашдиз кIвалер эцигиз башла­миш­на. Фу тIуьн патал гъуьр герек къвез­вай. Къуьл регъведай чкаяр­ авачир. Акьуллу инсанри башламишна регъ­­вер эцигиз.

Мамрачрин хуьруьн кIаник регъв эцигна. Адан иеси мамрачви Эмирали тир. Адан паб жегьилзамаз рагьметдиз фенвай, аялар, чIехи хьана, са кьас фу къазанмишиз патарал акъатнавай. Вич тек тир. Йикъа­рикай са юкъуз нисинилай  кьулухъ патал хуьряй, кIула къуьл авай шешел аваз, ре­гъуьз са дишегьли  атана. ТIварни Ханум, вични тек тир.

— Чан Эмирали халу, и кьатI шешел къуьл регъвена кIанда. МичIи жедалди, хъфена кIанзава, кIвале касни авач.

— Башуьсте, исятда регъуьн къванцик сас кутуна, ахпа регъведа за ви къуьл.

Рагъни алатна, мичIи хьана. Къуьл­ вегьена, регъвез башламишна, Эмиралиди­ лагьана: «Зун къе гзаф галатнава. За и цIун патав са гъвечIи вил акьалда. Жув килиг, гъуьр яваш-яваш кIватI хъия». Са арадилай Эмирали ах­ва­рай рахазва. Шаир СтIал Сулейманан гафар хуралай лугьузва:

Им вад йис я кьена зи паб,

Битмиш ая на зи къуллугъ,

Гуда ваз нубат гьамиша.

Регъвез, ахлад къедлай кьулухъ,

КIандач ви шагьад, гуьзел Ханум.

И ван хьайи Ханума фикирна, лагьана:

— Къазанмишда жуваз суваб – жеда зун ваз вафалу паб.

Цин тариф

Аранда яшамиш жезвай инсанар виликдай дагъларай куьч хьанвайбур тир. Ихтилатар ийидайла, гьамиша чпин дагъларикай, къайи булахрикай рахадай. Йикъарикай са гатун юкъуз хуьруьн агъсакъалар, муаллимар ва са жерге­ жегьилар дагъда авай хайи хуьруьз хъфиз гьазур хьанвай. Экуьнахъ фад машин физвай. Граф муаллимдин къецел акъвазарна, ам гуьзетиз. И арада къуншидал алай Алим буба экъечIна, салам гана, хабар кьуна:

— Я гадаяр, куьн гьиниз физва?

— Чун Ялцугъиз, ял ягъиз, — жаваб гана Графа. — Лагь ваз кIани-такIан, къунши.

— Чан Граф, заз, хкведайла, кIамун булахдай са баклажка яд хкваш.

— Башуьсте! — лагьана Графа.

КIамун булахдин яд гзаф михьиди ва къайиди тир, 100 метрдин мензилдай хъенчIин турбайра аваз гъанвайди я лугьудай.

Булах хуьруьн патав гвай кIама авай. Вуч ятIани, ина-ана къекъвена, югъ няни­ хьана, элекъвена хкведай вахт атана. Акьахна машиндиз, вири рекье гьат хъувуна. Чуьл­лера, хайи чIурара къекъвена галатнавайбурун рикIелай Алим бубади гайи тапшуругъ алатна. Хуьруьз агакьдайла гадайри машин сифте гьалтзавай булахдал акъвазарна, са баклажка цяй ацIурна.

Машин хуьруьз агакьайла, Графа яд авай къаб къуншидив вахкана.

Алим бубади тадиз кIумп ахъайна, кьар-кьар ийиз, яд хъваз башламишна. Са кьадар яд хъвайила, ада лагьана.

— Пагь, имни яд, чна хъвазвайдини яд!

«Лезги газетдин» 2024-йисан 1-нумрадай

______________________

Ашпаздин жаваб

(Хуьруьн кимел)

Алатай девирда, яни Совет гьукуматдин вахтунда, Мегьти лугьудай са кас Ахцегьиз гьамамрал фена.

И Мегьти виликрай еке къуллугърал хьайи, къилихдиз туьнт, са гьилледилайни пис хъел къведай итим тир.

Ахцегьиз агакьай Мегьтидин кьилиз столовойда са кьас фу недай фикир атана. Фена, ацукьна ам столдихъ. Гъана, эцигна адан вилик тарелкада аваз шурпа квай хинкIал. Мегьтиди хуьрекдик тIур хуькуьрна, нез эгечIна. И арада адаз шурпадиз аватнавай тIветI акуна. Инал вичин къилих къалурна Мегьтиди: столовойда авай вири кхунарай адан гьарайдин ванцел атана акъатна ашпаз.

— Вуч хьана, я халу? Вуч къалмакъал я види?

— Вуч хьана? Къалурдани за ваз вуч хьанватIа? Иниз килиг: им вуч я ви хинкIалдик квайди?

Алгъана, тарелкадиз килигна ашпаз. Ахпа ада лагьана:

— Я кьарай атIайди! Бес ваз 30 кепекдин хуьрекдик вечрен лув хьана кIанзавани?

Мегьтидихъ жаваб хъхьанач. Гаф акъуд хъувун тавуна, къарагъна, столовойдай экъечIна ам.

Ахвар гьахъ хьана

Гатфар алукьна, вирида дун дегишарзава, кьезил парталар алукIзава.

Сабирани вичин пенжек, жибинарни ахтармиш тавуна, шифоньерда куьрсарна.

КIвалахал фидайла, адаз вичин айнаяр, вич вердиш хьанвай, хъсандиз кхьидай ручка жагъанач. Ина къекъвена, ана къекъвена — авач, нуькIни цуькI хьана квахьна. Пенжекдин жибинриз вил ядай фикир адан кьилиз, вучиз ятIани, атанач.

Алатна гатфар, гуьгъуьналлаз гадни акъатзава. Садра хуьруьн амбулаториядай адан медкнижка герек тирдакай хабар агакьарна. Къекъвена Сабир и документдихъ, гьамни жагъанач. ГьинавачтIани, машинда хьун герек я, фикирна ада. Вичин машин Сабира Хивда са устIардин гьаятда, ремонт ийиз, тунвай, ам гьаниз физ кIвачин хьана.

И йифиз Сабираз ахвар акуна.

— Куьн гьина ава? — жузазва ада.

— Чун ина ава! — жаваб гана адаз ва ам ахварикай кватна.

Экуьнахъ къарагъна рекьиз экъечIзавай адаз акуна: къецихъ марф къвазва, винелай алукIна кIанзава. Шифоньердай пенжек акъудай Сабираз адан жибинрай — айнаярни ручка, къултухдайни медкнижка жагъана.

Кесибвал

Нянин кьиляй, адет тирвал, хуьруьн кимел итимар кIватI хьана, ихтилатрик экечIна.

— Яда, Сабир, — лагьана адан къунши Алиди, — ви мирес Салигь гьамиша нарази я. КIвале пуд аял чIехи жезва, къачузвай мажиб акъакьзавач…

— Али стха, — акъвазарна ам Сабира, — миресдиз пуд ваъ, вад аял ава.

— ГьикI? Виридаз чидайди адан пуд аял я, — мягьтел хьана къунши.

— Гьисаба ада гьалзавай куьгьне машинни, вичиз аялдилай чIехи харжар герек. КIвалахдик квачир пабни, югъ атана, цIийи булушкаяр къачуз, туьквендин рекье авай.

— Гила садакьаяр пайдайла, Салигьаз артух гана кIанда! — хъуьрена кимел алайбур.

Дуьшуьшдикай хкатна

И сеферда Ханали кимел геж акъатна, чин атIугъна, ацукьна.

— Киснава хьи вун, Ханали? — жузуна адавай Сабира.

— Валлагь, Сабир, еке дуьшуьшдикай хкатна зун.

— Хьайи кар авани?

— КIвале лампочка кузвачир. За, туьквендай къачуна, вад хкана. Къунши Семед атанваз, ада лампочка вичи дегишарда лагьана. Акьахна стулдал, туна лампочка. Ам куькIвенач. Муькуь кьудазни килигна, садни канач. Семедани, ток аватIа чириз, патронда тIуб туна. Вун агъадач, залай алатна фена, Семед цла акьуна, ахпа чилел аватна. Гьарай-эвер, ам хкажна, чиниз ятар яна. Гена вич-вичел хтана. Яда, маса къачур вири лампочкаяр чIурубур тир кьван! Бес, Аллагьди яргъазрай, къунши зи кIвале завалдик акатнайтIа, зи гьал гьикI жедай?

«Лезги газетдин» 2024-йисан 26-нумрадай

______________________________________

Мирес я

(«Хуьруьн кимел» циклдай)

Рахунар мад алатай, амма рикIе­лай алат тавунвай йисарикай кватна.

— Валлагь, стхаяр, гьа девирда хъсан тир, — лагьана Самеда. — Хуьре совхоз авай. Гьар пакамахъ итим кIвалахал физвай, нянихъ кIва­лахдилай хквезвай. Гьар вацран эхирда ада пулуналди вичин гьакъи вахчузвай. Вахт-вахтунда адаз премиярни къвезвай. Совхоздин кьиле авай регьберни алакьунар авайди хьайила, маса хийирарни авай, инсанар архайиндиз дуланмиш жезвай. Ваъ, гьикI лагьайтIани, гьа девирда хъсан тир.

— А девирдикай зи рикIел ихьтин негъил хтана, — суьгьбетдик экечIна адаз яб гайи Ханали, — чан алай кьванди кашал гъайи са йис алукьна. Кал, балкIан ва лам арзаяр гваз фена совхоздин директордин патав. Кали вичиз, четин гьалдиз килигна, виш кило ярма гун тIалабна. Виш кьван жедач, адаз 30 кило ахъая лагьана, директорди арзадал къул чIугуна. БалкIандиз тIалабай вишен чкадал 20 кило гана. Эхирдай хтай ламран арзадал адаз вишен чкадал 120 кило це лагьана кхьенвай.

Кални балкIан мягьтел хьана амукьна.

— Яда, ваз ихьтин хатур вучиз авурди я? — жузуна абуру.

— Ам вуч лагьай чIал я? — жаваб гана ламра. — Бес квез ам вуж ятIа аквазвачни? Чакай я, мирес я.

«Лезги газетдин» 2024-йисан 38-нумрадай