Пехил къунши
Кимел ихтилат дагъдин са хуьре яшамиш жезвай кьве къуншидикай кватна. Садан тIвар Ханали тир, муькуьдан – Сефибег. Ханали рикI михьи, масадаз зиян тагудай, авай гаф дуьз лугьудай кас, Сефибег лагьайтIа, пехил рикI авай, чарадаз хийир тагудайди тир.
Йикъарикай са юкъуз Ханалиди, агъзур манат пул гана, виш цицIиб къачуна. Кас абур хуьз гзаф алахънатIани, цицIибрикай пудкъанни цIуд хкатна. Вичин дугъривиляй Ханалиди кимел хьайивал ихтилатна ва Сефибегавай хабар кьуна:
— Я Сефибег, икI хьайила, амайбур заз квяй акъвазда?
Сефибега лагьана:
— Заз математика са акьван хъсандиз чидач, абурукай сад амайла, зи кьилив хъша, ахпа за ваз квяй акъваздатIа, дуьз жаваб гуда.
Налогдин иеси
Алидар хуьруьн администрацияда цин пул къачузвай къуллугъчи тир. Ам югъди гагь са куьчеда, гагь маса куьчеда къекъвез жедай. Садра акуна адаз школада кIвалахзавай муаллим Сеферали кIвализ хтанвайди. Алидараз чизвай, муаллимди мажиб къачунвайди. Ам тадиз адан гьаятдиз гьахьна, кIеви ванцелди лагьана:
— Сеферали муаллим, я Сеферали муаллим, цин налог гана кIанда!
— Гуда ман, чан хва, — жаваб гана Сефералиди. – Ма, вуна и чайдан ацIура, сифте чна са истиканар чаяр хъвада.
Чайдан къачуна, Алидар гьаятдавай крандин патав фена, ам элкъуьрайла, крандай са стIални яд атанач. Са гафни талгьана, чайдан гьанал туна, Алидар гьаятдай экъечIна хъфизвайла, адан гуьгъуьниз Сефералиди лугьузва:
— Я Алидар, вун гьиниз я, пул къачудачни?
Зарафат
Яшар хьанвай Иса муаллимди ихтилат башламишна:
— Гила авай шекерар гьихьтинбур ятIа, кьил акъатзамач. Чна педучилищеда кIелдайла, истикандиз пуд тIур вегьейла, чай лап хъсандиз ширин жедай ва адахъ галаз сагъ са лаваш недай. Гила вад тIур вегьейлани, ширин жезвач.
И ихтилат ван хьайи Аким муаллимди меслят къалурна:
— Истикандиз пасукI вегьейла, на шумудра тIур вилик элкъуьрайтIа, гьакьван сеферда кьулухъни элкъуьр хъувуна кIанда, ахпа ам лап хъсандиз ширин жеда.
Алидар муаллимди гъил метIез яна:
— Я хизан сагъ хьайи кас, вуна заз фад вучиз лагьанач?! Зи кьве тонн пасукI гьавайда фена!
Дугъривал ва акьуллувал
Ханалиди кимел ихтилат башламишна:
— Валлагь, дуьньядин гьаларни хъсанзавач. И йикъара гадади вич отпускдиз хкведа лагьанай. Амма гилани акъат хъувунвач.
И ихтилатдик кумаз, агъадай аскердин жуьредин партал алай сад хквез акуна. Агакьайла, килигайтIа, ам Ханалидин гада яз хьана. Адан къуьне автоматни гранатомёт авай. Дугъри Ханалиди хабар кьуна:
— А вав гвай автомат вуч яракь я, хва?
— Автоматди, буба, шумудни са душман санлай яна рекьизва. Килиг садра, атIа верчерин суьруь гьикI ярх жедатIа.
Гадади, тIуб илисна, автоматдай цIай къурна, верчер вири ярхарна, тергна.
— А муькуьдалди вуч язава, чан хва? – давамна чирвал артухарзавай Ханалиди.
— Адай ягъайла, танк цавуз акъатда, буба, — лагьана викIегь хци. – АтIа верчерин демек танк хьурай.
Яракь кардик кутуна, аскерди демек цавуз акъудна. Виридаз аламат хьана. Ахпа гадади бубадивай хабар кьуна:
— Диде гьинава, ам аквазвач хьи?
— ГьикI аквада, ам гьа танкуна авай.
Гъавурда геж гьатун
Хуьре са варлу кас авай. Адан тIвар Али тир. Вичихъни са гада авай. Гада чIехи хьана, мехъерар ийидай вахт атана. Йикъарикай са юкъуз Алиди вичин гададиз лагьана:
— Чан хва, зун кьуьзуь жезва, ваз мехъерардай вахт я. Лагь ваз вуж кIанзаватIа, гьам бубади гъидайвал.
— Буба, за кьвед санлай гъана кIанда, — жаваб гана гадади.
— Вагь! Я чан хва, сад гъидай адет я, чун хуьруьнбуру айибда.
— Ваъ, жедач, кьвед гъана кIанда, — гьуьжетна гадади.
Эхирни бубади лугьуда:
— Чан хва, инал ша, и дакIардай гьаятдиз килиг. Инавай данаяр са йисалай чIехи хьанмазди, за ваз кьвед лагьай свас гъида.
Гада рази хьана. Алиди мирес-варисдихъ галаз меслятна, хуьруьн жемятдиз виридаз эверна, ван алай мехъерна, гададиз свас гъана.
Али дуьнья акунвай кас тир. Сусанни гададин арадиз гьахь тавуна, ам са къвалахъай килигиз хьана, абур гьикI яшамиш жезватIа. Чеб чпин ихтиярда авай жегьилар гьикI жеда? Кацни кицI хьиз.
Йис алатайла, бубади хциз эверна:
— Чан хва, вун эвленмиш хьана са йис алатнава. Данаярни чIехи хьанва. Лагь бубадиз ваз кIанзавай кьвед лагьай свас гьим ятIа.
— Чан буба, кьвед лагьайди герек туш! И гъанвай угъраш чазни, и хуьруьзни бес я! — лагьана чара атIанвай гадади.
«Лезги газетдин» 2023-йисан 33-нумрадай.
