* * *

Эй дуьньядин дилибур,

Ха, ха, ха!

КIватI хьухь вири кимибур,

Ха, ха, ха!

Жеч зун хьтин хванахва,

Ха, ха, ха!

Хъуьремир, эй вакIан хва.

Ха, ха, ха!

Зун буьркьуьд туш,

КьецIид туш,

КьецIид туш!

Гумир заз тIуш,

Жез алтIуш.

Са кап фу це,

Са картуш.

Зал яракьар

Мийир туьш,

Зун вагьши туш,

Ха, ха, ха!

Зун аси туш,

Ха, ха, ха!

Вун Лезги туш,

Ха, ха, ха!

 

Чидач ваз

Зи кIелдайди, зи гафарал хъуьремир,

Шиир кхьин гзаф четин  хьанва заз.

Винелай зун лугьуз-хъуьрез аквамир,

Зи къене вуч цIай аватIа чидач ваз.

 

И цIаяри авурди я зун рехи,

Зи рехивал са уьмуьр я, гъам ацIай.

Ватандин дерт гьатай къалай рикIе зи,

Кхьиз жезмач муьгьуьббатдин чIал завай.

 

Зи гафарин хъел къвемир ваз, кIаниди,

Зи гьиссерал навар ала дердерин.

Дагъдин вацI хьиз ишезватIа цIарар зи,

Ашкъидикай за вуч лугьун, вуч кхьин?

 

ГьикI ийин за иервилин тарифар,

Гъам аватIа лезги рушан вилера?

ГьикI ийин за игитвилин  теснифар,

Гуж тазвачтIа чи кьегьалрин гъилера?

 

ГьикI хъуьрен зун, хабар такьаз чарада,

Дердерикай тимтал ятIа къе тан зи.

ГьикI азад я, лугьун за зун дуьньяда,

Азадвилихъ цIигел ятIа Ватан зи?

 

Ингье, сада заз шаир я талгьурай,

ЭлкъвезвачтIа зи гафар къе яракьдиз.

Са рикI кузвай шаирди вуч авурай,

Азадвилин дад чизвачтIа  са халкьдиз?

 

Гьакьван яраб усал хьанва лезгияр?

Алупандин цIайлапанри ванзамач?

АмачтIа захъ Шарвилидин лезги тIвар?

Дуьньядал шад уьмуьр гьализ кIанзамач?

 

Зи кIелдайди, зи гафарал хъуьремир,

Шиир кхьин гзаф четин хьанва заз.

Винелай зун лугьуз-хъуьрез аквамир.

Зи къене вуч цIай аватIа чидач ваз.

«Лезги газетдин» 2018-йисан 28-нумрадай

______________________________________________

Суалривди ацIана рикI

Виридалай кьегьал я

 

ЧIехи лезги! ЧIалахъ жемир патандан,

ЛагьайтIани “усал я вун, усал я”.

Гьикьван пехъер элкъвейтIани ви тандал,

Кьенвач гьеле, кьегьал я вун, кьегьал я.

 

Гелкъвез даим кьегьалвилин тIварарихъ,

Амукьайд туш вун тарихдин варарихъ.

ТIем авачиз аматIани кIурарихъ,

КъарагъайтIа, эвелан хьиз минал я,

Кьенвач гьеле, кьегьал я вун, кьегьал я.

 

Алупандин квадар женни мегер гел,

АматIа чахъ Яран сувар, Лезги мел.

Кьве пай хьана аватIани Лезги эл,

Ни лугьуда усал я вун, усал я,

Кьенвач гьеле, кьегьал я вун, кьегьал я.

 

Нивай жеда и дуьнья чаз гьарам къе,

ГумазматIа чав бубайрин калам къе,

АмазматIа “Лезгинкадин” макьам къе,

Ни лугьуда кагьал я вун, кагьал я,

Кьенвач гьеле, кьегьал я вун, кьегьал я.

 

ХвеначтIани вичин хенжел хцидиз,

Квадарнавач акьул ада михьидиз.

Лезгид гьеле ганвач бармак музейдиз,

Къе жув-жувал хтайтIа, ваз гьалал я,

Кьенвач гьеле, кьегьал я вун, кьегьал я.

 

Ракьун часпар ватанд хура къе тIал я,

Лезгистандихъ амайди са даркал я.

Аюх кьилив фикира: “Им вуч гьал я?”

ТуькIуьр хъия, им ви чил я, ви кIвал я,

А чIавуз за лугьуда ваз минал я,

Виридалай кьегьал я вун, кьегьал я.

 

Ватандин дерт

 

Цавар къуьнел кьунвай къавах,

Вунни, зун хьиз, куз аватIа?

Ватандин дерт чIугвазва за,

Чакай нин пар залан ятIа?

 

Вун и чуьлда тек ятIани,

На деринриз вегьенва пун,

Захъ чIехи халкь аватIани,

Ишезва рикI, етим я зун.

 

Авач дустар, куьмекар вахъ,

ЯтIани жув хуьзва вуна.

МуьтIуьгъ тежез кьуьзуь къавах,

Харариз таб гузва вуна.

 

Заз кичIезва гарарихъай,

Акъатзавач зи чандай фул.

Зи гъавурда акьазвач халкь,

Зи гьахъ гафни жезва батIул.

 

Ви дувулри ваз къуват гуз,

Ви хилери ви тан хуьзва.

Зи танни чан чара я къе,

Зун жуванда маса гузва.

 

Чун душманри кьве пай авур

Чаравили кайибур я.

Гьавиляйни, агат тийиз,

Виридалай къайибур я.

 

Вун къаяри чIагурайла,

Хилер вавай къакъатайд туш.

Чун цIаяри кайитIани,

Мад гъавурда акьадайд туш.

 

Ваз гатфари гузва къуват,

ХъуьтIер, къаяр алуд жедай.

Чаз са чIехи лукьман кIанда,

Чи чандай кичI акъуд жедай.

 

На икрамда тIебиатдиз,

Ваз азадвал гана лугьуз.

Чаз адан дад чизвач гьеле,

Чун ишезва, “кьена” лугьуз.

 

Ви хилери даим сад хьиз

Къурбандзава чеб ви рекье.

Чун чкIанва агъзур патахъ,

Чун чахъ галаз кикIизва къе.

 

Чаз чи садвал такIан хьунин

Себеб вуч я? — жузазва за.

Гьикьван чIав я минетзава,

Гьикьван чIав я лугьузва за:

 

Къарагъ кIвачел, зи лезгияр,

Ша туькIуьрин чна Ватан.

Геж юзайтIа, геж жеда чун,

Гьамишалугъ жеда пашман.

 

Гьикьван минет авуртIани,

Эл гъавурда акьазвач зи.

Лагь, за вучин, кьуьзуь къавах,

Халкь сакIани юзазвач зи.

 

И тегьерда хьана пелеш,

Мад зани гаф хъулгьузамач.

Заз зи халкьдин, зи ватандин,

Зи гележег ахквазамач.

 

Цавар къуьнел кьунвай къавах,

Заз кьван дердер низ аватIа?

Ватандин дерт чIугвазва за,

Чакай нин пар залан ятIа?!

 

Гьай тагайтIа…

 

Дуьньяд дердер ваз амани

Лугьуз, мадни акъудмир къал.

Заз амачтIа, ваз амачтIа,

ГьикI хьурай бес дуьньядин гьал?

 

Дуьнья гьа икI къвез фидайд я

Лугьуз, зунни чIалахъармир.

Фагьум ая дуьньяд крар,

“Эха” лугьуз алахъмир.

 

ГьикI эхин за Самурдин там

Ишедайла, ацIана вил?

Эй инсанар, кьулухъ жемир,

Яргъи ая куьмекдин гъил.

 

ГьикI эхин за, са дагъвидин

Авадан кIвал чIур акурла?

Дагъдин синел, лекьрен муг хьиз,

ИчIиз амай хуьр акурла?

 

ГьикI эхин за, лезгид хци

Кваз такьурла бубад веси?

Дидед чIалан, хайи чилин

Вуж хьурай бес къе иеси?

 

Вуж хьурай бес зи бубайрин

Деринравай дувулар?

Вучиз ажуз хьанватIа къе

Шарвилидин хтулар?

 

И чил, вилин нинеяр хьиз,

Хуьз тахьайтIа, ягьанат я.

И чил зи чан, и чил зи рикI,

И чил халкьдин аманат я.

 

И чил зид я, и чил вид я,

И чил хайи ватан я.

Гьай тагайтIа ватанд ванциз,

Чун вуч кас я, вуч инсан я?!

 

Эхиз ава зун

 

“Заз шехьиз кIанзава”, — лагьанай вуна.

ШехьайтIа, рикIин кьил атIудачни бес?

КуьцIена чандикай, есир хьанва тан,

Зун авай гьалар на кьатIудачни бес?

 

Дердери чуькьвейла, къати ийиз тIал,

Бахтунихъ туькIуьрай дакIар авач захъ.

Илифдай са диге, хъфидай са кIвал,

Яр лугьуз ахъайдай ракIар авач захъ.

 

Вуч лугьун аялдиз, ахъа туш зи пел,

ХьанайтIа, туьмерар ийидай хьи за.

Ядайди авани бахтлувилиз тел,

Са тIимил хъвер ракъур лугьудай хьи за.

 

Югъни йиф хьиз залан алудзавай дуст,

Кьисметди шел-хвалун ийидан кьабул?

ДатIана фикирар галудзавай дуст,

Уьмуьрдик гьи жуьре кутада на кIул?

 

Гъуцари тIвар кьуна чIулав къелемдив,

А кьиляй бахтсузвал кхьенва пеле,

Гузвайди авани кьисмет селемдив,

Са мискьал гьатдайвал кесибдин гъиле.

 

Низ лугьун чна дерт, жувахъ рикI  кудай

Са касни авачтIа чIехи дуьньяда?

Гьахълудаз рехъ тагуз, даим сед кьадай,

Уьмуьрна вучда, лагь, ихьтин дуьньяда?

 

“Заз шехьиз кIанзава”, — лагьанай вуна,

Ви гъамлу ванери паднай хьи зи рикI.

Са легьзе зи дердер чIугунайтIа на,

Зун хьтинд кваз такьаз лугьудайни икI?

 

Гьар касдиз вичин дерт залан я, залан,

ШехьайтIа, зи ванцел къарагъда эллер.

Асивал авуртIа вилерал жуван,

Чиливай хуьз тежез кичIе я селлер.

 

РикIи рикI тIуьртIани, хаз тежез гьава­,

Дердерин дагъдилай чIехиз ава зун.

Дуьньядиз атайдлай авачиз дава,

Шехь тежез, шехь тийиз, эхиз ава зун.

 

Беневша хьиз экъечIда

 

И дуьньяда заз регьятвал,

Ширин ахвар кIан хьанач.

Вучиз закай зи дагъларик

Къуьн кутадай къван хьанач?

 

Вучиз гагь-гагь къах хьана зун,

Чуьлда етим къавах хьиз?

Вучиз ргаз авахьнач зун,

Къаних чуьлдиз булах хьиз?

 

Суалривди ацIана рикI,

Жаваб течиз ама зун.

Гагь кьуьд жезва, гагьни гатфар

Дагъда, чуьлда, тама зун.

 

Къе чун кьведни, хуьруьнви дуст,

Са амалдин аскер я.

На тум цада, за шиирар,

Зунни, вун хьиз, лежбер я.

 

Вун гьар гатуз, бегьер хьана,

Чи никIерив эгечIда.

Зун гатфарихъ хайи чилел

Беневша хьиз экъечIда…

 

Вун я

 

Са гъамлу маниди ифирнава рикI,

Ван алач макьамдал, яб гуз жедайвал.

Са гафни авач захъ манидиз шерик,

КIанидан кьиливди ракъуз жедайвал.

 

Гелериз килигиз ацIай вилерив,

Рекьерал кхьизва за адан нотар.

Ахъайна къужахдай жуван гъилерив,

Хъша гьикI лугьуда, бедлем я зи тIвар.

 

Са ажуз кьуьзек хьиз, шулу я фикир­,

Дердерин гуьнедай акъуддайд авач.

Кьисметди гьи патаз вегьенватIа кIир,

Чаравал чандилай алуддайд авач.

 

Авач са бендени зи гьал аквадай,

Амайди анжах ваз минет авун я.

Акъатна фидай пад аван(и) дуьньядай?

Гъурбатни вун я, яр, ватанни вун я…

 

Ахъая на рикIин рак

 

Зи шиирар илчияр я атанвай,

Бес вучиз на ахъайзавач рикIин рак?

Са шаирдин, икьван чара атIанвай,

Гьиссерал на гьикI лагьана гъида шак?

 

Зи фикирар рехи жезва, дерт чIугваз,

Цаварикай куьрс хьанавай цифер  хьиз.

РикIни бейни ятIа санал есир заз,

Кьефесдавай са жуьт къуша лифер хьиз?

 

Теснифда вун зи цIарари, маниди,

ЯтIани мад акатзавач вак зи гаф.

Гъвар галачиз къатай дердер, кIаниди,

Гьикьван гагьди кьечIеда за ягъиз саф?

 

АлакьдатIа, хъуьремир зал, жузамир,

Герек яни ашкъ рекьивай ийидай?

Лугьумир хьи, и дуьньяда чIехи тир

Маса шиир авачни вахъ кхьидай?

 

За, куьтI тийиз, гузвачтIа къе жаваб ваз,

Секин тежез, дердер цIийи хъийимир.

Зи иерди, гьикI лугьуда вуна заз:

Алахъ мийир, ашкъидикай кхьимир.

 

Алахъдачни ашкъидикай цIар кхьиз,

Гафарикай аватIа захъ ацIай тIак?

Зи шиирар атанва мад илчи хьиз,

Ша и гъилди ахъая на рикIин рак.

 

Дарих хьанва зун

 

Гьикьван вахт я такуна заз хайи хуьр,

Хайи хуьруьн чар булахар гьикI ятIа?

Чар булахрал ихтилатиз хъуьрезвай,

Чи сусарин наз-дамахар гьикI ятIа?

 

Гьикьван вахт я акунвач заз дере,  там,

Къацу багълар — гуьлуьстандиз ухшар тир.

Гуьнед кIане жергедавай чинарар —

Мехъерик физ гьазур хьанвай рушар тир.

 

Гьикьван вахт я акунвач заз хайи вацI —

Секинвилив авахьзавай Гуьлгери.

Шалбуз дагъдин къаншардаваз цавара

“Лезгинкадал” кьуьлзаматIа лекьери?

 

Гьикьван вахт я кхьиз тежез шиирар,

Са цIийи гафунихъ къаних хьанва зун.

Рифмаяр кьит хьанва, тешпигьар багьа,

Илгьамдиз минетиз, начагъ хьанва зун.

 

Шегьерди алцурна, акъудна кьиляй,

Вучиз зун амукьнач зи хайи хуьре?

И чIехи куьчейра машинрин гъиляй

Секинвал, регьятвал кIандай са зерре.

 

Тамарин къужахда, дерейрин гине

Са къайи булахдихъ къаних хьанва­ зун.

Са лезги мехъерик са дагъдин хуьре­

Са гуьзел акунихъ дарих хьанва зун.

 

АлакьдачтIа, кьамир къелем

 

АлакьдачтIа, кьамир къелем,

Ви цIар садаз такурай.

КIелдай касди, атIана рехъ,

Вун шаир туш талгьурай.

 

Гаф туькIуьрун машгъулат кьаз,

Ракъурмир гьич вахтар буш.

АлакьдачтIа, кьамир къелем,

Чаз пис шаир герек туш!

 

АлакьдатIа, шиир кхьихь,

Хас хьурай чи жергедиз.

Къуват гурай вичин карда

Лежбердизни фяледиз.

 

Алимдизни, чубандизни

Хуш атурай гафарин.

Ви шиирдин цIарарик, дуст,

Атир хьурай гатфарин.

 

АлакьдатIа, шиир кхьихь,

Цуьк хьиз хурал ацукьрай.

Ви гафарал, ви рифмадал

Булах мягьтел амукьрай.

 

АлакьдатIа, шиир кхьихь,

Рагъ хьиз муркIар элярай.

АлакьдатIа, шиир кхьихь,

Дагълар кIвачел къарагърай!

 

Сефил я зун

 

Сефил я зун, рехъ какахьна,

Зулун циф хьиз, тежез алциф.

Гьи гуьнедал, аруш хьана,

Гьи дереда акъудин йиф?

 

Гьи булахдив вугун за сир,

Гьи къаядиз лугьун за тIал?

И къураба, гатфар течир,

Генг яйлахди кьадан хурал?

 

Кьада лугьуз муд авач захъ,

Зи гатфарин пара я наз.

АлакьайтIа, на жува яхъ,

Маса яйлах къалурмир заз.

 

Бейгьушарна цуьквер вири,

Ийидай ваз темен-тавал.

Са легьзеда метIерал ви

Кьил тадай за, регьят жервал.

 

Ярх жедай зун чинихъди икI,

Къацу таза чилерал ви.

Жуван хурув агудна рикI,

Вилер тадай вилерал ви.

 

Зи гьиссери ийиз суза,

Кьадай ви цен, яна хьиз мет.

Минетдай, яр, Гъуцариз за,

Амукьдайвал ина чун кьвед.

 

Ви къаматдал ийиз дамах,

Тарифдай за, элкъвез-хквез.

Вун бахтлу я, зи генг яйлах,

Заз бахтлу жез кIандачни бес?

«Лезги газетдин» 2023-йисан 10-нумрадай.