Артель
Чи артель, фяле юлдашар,
Эбеди Ватан хьана хьи.
Гьатна кар гъиле, юлдашар,
Чаз са хуш макан хьана хьи.
Шура гьукуматдин и чил
Гьар са къадам я са къизил.
Яргъи хьана гила чи гъил.
Дуьнья чаз девран хьана хьи.
Шумуд арза идлай вилик
Ялварнай залумрин гъилик.
Акат тавур чи дад абрик,
Чун гила эфтен хьана хьи.
Хуьрер алаз дагъдин кукIвал,
Ажеб сефил тирни чи гьал —
Гила гьар гьаятдин юкьвал
Уьзуьм багъ, бустан хьана хьи.
КIан хьана чаз рекьер-хуьлер,
Хуьруьн патав дингер, регъвер,
Трактордалд цаз таз кьуьгъвер,
Техилдиз мяден хьана хьи.
Бязибуруз билер-кьилер,
Чаз къалуриз буьгъуьд кьилер,
Вугуч лугьуз чав а чилер, —
Суьгьбетар акьван хьана хьи.
Гьилягь-билягь ийиз абри,
Къалай-къуз чеб хьана кьери.
Къанун чпиз течиз ерли
Ягъай балабан хьана хьи.
Ватан тушни ажеб хъсан,
Темягь ацукьдай гьар садан,
Гьардан гъилевай авадан,
Къимет миллион хьана хьи.
Яшамишрай чи гьукумат:
Хуьда факъирар, етимар.
Махлукьатриз чи рагьимат
Гьисаб тежер кьван хьана хьи.
Къанни муьжуьд лугьур йиса
Дуьнмиш хьана гьа и кьиса.
Арифриз ишара беса, —
Жегьилвал зиян хьана хьи.
1928
Атана
Гьадиятар, савкьатар жер
Жуьреба-жуьр ацIан(а) атана.
Мягькем ийиз муьгьуьббатар,
Дуьнья дулу кьван атана.
Машгьур я межлисра ви ад,
Исми-жисмидив я кьван сад.
Инлай жумартвал женни мад,
Аллагьдин къурбан атана.
Гьар са тварцин бедел са пут,
Эксик тахьуй кIваляй ви къут.
Гьарма сад са гевгьер, якъут,
Гъусиркем — мержан атана.
Ви мердвилиз лайих жаза,
Садаз цIуд хьуй эвез, къаза.
Акьван шадвал авуна за,
Тамам багъ-бустан атана.
Гьей къардаш чи Гьажибала,
Тарифар ви ийидайвиляй
Кьегьалвал ваз ухшар авай —
Виляй заз игьсан атана.
Муьгьуьббатар тахьайтIа эгер,
ХарапI жеда, гьелбет, жигер.
Гьич рикIелай финни мегер, —
Мисридай рейгьан атана.
Гъейрат — фагьум авай дерин,
Мецин фасагьатвал ширин,
Абужеддиз аферин,
Мискинирал — чан атана.
Тарих кIуд виш къанни цIерид
Март гьи савад мешкьи хьайид,
Рагьметдикай атIуч умуд,
Агъадин фарман атана.
Салам-дуья гьа чибириз,
Чун кIани чаз кIанибириз,
Архайрин вирибуриз
Лагь Алид элъан атана.
* * *
Мегер гужар хьанан тIимил,
Амукьна гьакI кьве гъил, са кьил,
Югъ-йикъавай гьалар сефил,
Чурут хьай, кьей чан акутIун.
Чир женни ваз югъ яни, йиф,
Дуьньяда авайд рагъ яни, йиф.
Туьрмеда фей уьмуьр гьайиф,
Агъадин фарман акутIун.
Шумуд урус, шумуд татар,
Шумуд чечен, шумуд авар,
Шумуд жуьре лугъат рахар
Туьрмедавай ван акутIун.
Туьрме я чаз мажбур учит,
Гьаниз гьахьун бурж я бажит.
Ина бул я хупI тахтабит,
Дарул имтигьан акутIун.
Чил я кIеви, кьакьан я цав,
Чи къуватар гумач хьи чав.
Адалатлу гьаким патав.
Авур и дуван акутIун.
Багълу я чи пенжер, дакIар,
Басир ажуз хсусан тIвар.
И багъри рикI я хьи кукIвар,
Бахтсуз хьайи кьван акутIун.
Я вили цав, вуч багьада,
Вун вилериз мус аквада?
Анжи къаладин туьрмеда
КтIай кьван инсан акутIун.
Кьадар къазаяр я ибур,
Чи рикIера хьурай сабур.
Язухвилин гафар на тур,
Арасат майдан акутIун.
Гьикьван кхьин за и чIалар,
АлкIиз тахтадал къвалар,
Гьикьван ийин за хиялар?
И ястух — яргъан акутIун.
Динж жезавач я кьил, я къвал,
Алайд я са чар чухва вал.
Я мес гвани, я кIурт-кавал,
АтIай кьван аман акутIун.
Гьикьван ийин за и къиж-къал,
Мус алатуй чалай и тIал?
Гьалаллу тир рекьин юкьвал
Чаз хьайи душман акутIун.
Мункирар я даим хаин,
Фитнедикай туш архайин.
Гьабри мецелди чаз тайин
Авур сур-зиндин акутIун.
Хуьрера куьн тадач лугьуз,
Материалар кхьиз гугуз,
Зиллет авур кьван чу ажуз
Ишгьад айен акутIун.
Къанун-низам тартиб кутур,
Миллетд рекье зегьмет чIугур,
Дуьньядкай са югъ-экв такур,
Магьрум Савзихан акутIун.
Зегьметар чIугваз датIана,
Багъри жигер, рикI ктIана,
Атай санкIар мажиб хьана,
Бахтсуз хьай инсан акутIун.
Гьатна рахун гьар киме гаф,
Ви гьахъуниз лугьуз хилаф,
Бедбахт авур Абдулманаф –
Чи чахчи жаван акутIун.
Эвел гьисаб бегьердин май
АтIай няметрикай зи пай,
Гатфарни гад зулун кьиляй
И куьллуь заман акутIун.
Фитнечияр жуьреба-жуьре
Къекъуьн я лугьуз гьар хуьре,
Акадарна Къуба, Куьре,
Гъибетдин буьгьтен акутIун.
Вуж я вакай атайди хъел,
Гьина акьалтнай вун рикIел?
Вучиз агатна вахъ и кIел,
Дугъри баркаван акутIун.
Дуьньядикай кефи хайи,
Гьакимарин рикIиз къайи,
Гужуналди дустагъ хьайи
Али Муьгъверган акутIун.
1936-37
* * *
Ваз мубаракрай тавхана:
Халис авадан я, Гьажи.
Акурлахъди чун шад хьана,
Гьаят са майдан я, Гьажи.
Буьлуьлдин шуьше пенжера,
Хунча къапу, ширли варар,
Ференг фурум расай гурар
Акурбур гьейран я, Гьажи.
Къизилдин кирпичдин цлар,
Дуьзмишай чарпай, стулар, —
Фагьумайла кIвалин гьалар,
Берекат мяден я, Гьажи.
Тазиядиз атайбуру
Гьикьван неда ви вирт, гъери!
Шел-хвал ийиз хизанари,
Гьа икI вун жиздан я, Гьажи.
Ажеб жумартвал ава вахъ,
Аквадалди хьанач чIалахъ.
ИкI серф мийир на ви кьуршах, —
Мал итимдин чан я, Гьажи.
Вуч еке ян ви ипилар,
Гьам купIарин тагъ — тикъилар,
Пагь, къурбанд хьай ви спилар, —
Гьар са чIар са туьмен я, Гьажи.
«Лезги газетдин» 2021-йисан 32-нумрадай.
