Хъвамир, гада!
Хъвамир эрекь лагьай чIавуз,
Чун гъавурда акьазвач.
Ам хъвайила жезва ашкъи,
Писвал чаз гьич аквазвач.
А зегьримар хъвайи чIавуз,
Чун ашкъида гьатзава.
Чина авай гьая — намус
Чи къвалавай катзава.
Чун рахазвай ихтилатар
Чаз хъсан хьиз аквазва.
Пара чIавуз, азиз дустар,
Чун терхеба рахазва.
Эрекь хъвадай гьар са чIавуз
Лугьузва, ваз хьурай нуш.
Адаз итим беябурун
Кепекдайни хьайид туш.
АкI хьайила, эй инсанар,
Са тIимил кьван фикира,
А зегьримар хъивегьуникай
Низ хьайид я хийирар?..
ГьакI ятIани,
КIватI хьайила жуван дустар,
Лугьун патал хъсан тостар,
Чир хьайитIа адан кьадар,
Пис шей туш хьи а зегьримар…
Крар дагълар
Мегьуьн дагъ, Нисин дагъ,
Мураж рагар, Яран тагъар,
Квехъ вил галаз къвезвач ахвар,
Хайи ватан — Крар дагълар.
Дагъдин кьилихъ гуьзел яйлах,
Гьар са къванцин кIане булах,
ГьикI тавурай за квел дамах,
Азиз ватан — Крар дагълар!
Лагь куьне заз, гьина ава
Икьван гуьзел михьи гьава!
Вун я гьар са дердин дава,
Азиз ватан — Крар дагълар.
Къуша булах, Къуша булах,
Ви яд хъунал тух жеч, валлагь,
Ви гьар стIал са дарман я,
Пагь, зи рикIиз вун вуч кIан я!
Бубадин гафар
Жува-жувалди садрани ийимир дамах.
Жува-жув, чан хва, инсанвилел твах.
Михьи хиялар тур жуван рикIе.
Сифте на салам це гьалтайдаз рекье.
Эгер вавай са кар хьайитIа герек,
На ваъ лугьумир, це, чан хва, куьмек.
Гьич садрани масадан кефи хаз тахьуй.
Угърашдикай вуна дустни кьаз тахьуй.
РикIелай ракъурмир зи гафар вуна,
Хатурни гьуьрмет къазанмишда на…
Бубадин гафар хуьзва за рикIе,
Тухузва уьмуьр гьалалдин рекье.
Лезгистандин тарихда
(1999-йисан хуьруьн йикъан суварик кIелай шиир)
Пачагьвилер авур уьлкве —
Кьегьалар тир Заманован,
Велиеван, Сулейманан
Бубайрин хуьр Къаракуьре!
Зун хтанва икрамиз ваз,
Ви накьварихъ зи вил галаз,
Ви гьар са къван, гьар са булах
Чандилайни багьа я заз.
Зи багьа тир азиз Ватан,
Зи хайи хуьр Къаракуьре,
Вун дуствилин язва макан,
Цуьк акъудай гуьзел дере!
Къе суварик атанавай
Куь гьар садан чан сагъ хьурай.
КIвале шадвал, бул берекат,
Кьилелни куь икI рагъ хьурай!
За гъил кьазва куь гьар садан,
Квез хвашкалди лугьун патал,
Квез Аллагьди гурай сагъ чан,
Мад суварик хтун патал.
Крар хуьруьз
Вакай гуьзел мани кхьиз
КIанда хьи зи михьи рикIиз.
Азиз дустар, рикIел хкиз,
Ша чун хъфин Крар хуьруьз.
Саламар гуз, чиналлаз хъвер,
Сада-садан яхъа гъилер,
Бес кеф тушни, лагь, и тегьер,
Хтайла чун Крар хуьруьз.
Цуьквед кьунвай гуьзел дагълар,
Акур чIавуз шад жез гьалар,
Лагь манияр, азиз дустар,
Хтанва чун Крар хуьруьз.
Къайи ятар хъухъа куьне,
Михьи хиял аваз рикIе,
Гьамиша хьуй куь кьил вине,
Ваз кириви лагьай чIавуз.
Пис фикирар гьич тахьурай,
Сад — Аллагьди бахтар гурай,
Гьахъ — адалат чи гимн хьурай,
Заз багьа тир киривияр.
Ви чилел хьайи вирибуру
Ваз пак чил я лугьузава.
Ни тIуьртIани ви чилел фу,
Стхайри хьиз тухузава.
Дуст кьабулиз рикIиз я хуш,
Ви гьуьрметрин тай авайд туш.
Пис ниятар авайбуруз
Вакай кIусни пай авайд туш.
«Лезги газетдин» 2018-йисан 27-нумрадай
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Мажбур хьана…
Зун шаир туш, хиялар я кхьизвай.
Бес за вучин, зун ахвариз тефизвай?
Дуьньяд крар за тупIалай ийизва.
Ахпа абур михьи чарчел кхьизва.
Килиг садра куьн дуьньядин крариз:
Чарадан мал ягъиз вичин варариз,
Лагьай чIавуз: — И къайда куьз тухузва?
“Ам алакьун, викIегьвал я”, — лугьузва.
И гафарин ван хьайи зун пашман я.
За лугьузва, ам алчахрин лишан я.
Симер яна кIевнава чи уьруьшар,
Гьалтзава чал гьар жуьредин дуьшуьшар.
Худатиз зун фидай чIавуз са рекьер,
Ярагъ-Къазмайрин патав, муькъуьн кьиле,
Автобусдай авуднай шумуд жегьил,
Гужуналди хуьзвайбур тир чпин кьил.
Дагъустанда авурбур тир кар-кIвалах,
Хуьзвайбур тир чпин папар,стха-вах.
Милицадиз атаначир кIус язух,
Тухвана са-сад автобусдин кьулухъ…
Намус квай сад хьана, лугьузвай адаз:
“Кямир, яда, абур лезгияр я жуван”.
“Абурув пул гва!.. Лезгияр хьурай ман!”
Регъуь тушиз, рахаз икI ачухдаказ,
Алчахдин терс гафар ван хьайид я заз…
Къачуна незва куьне а кесибрин пул,
А пад хьайи куь руфуни гьикI изва кьабул?
Гьукуматди гузвачни квез пул-партал?
Неъ ман, кьейибур, куь ризкьи хуш гьалал
Къачагъри хьиз, кьаз гьалал рекьевайбур,
Куьз квадарзава куьне куь абур?..
* * *
Дуьньядилай хъфиз кIан туш, ширин я.
Экуьни я, гегьеншни я, берекатар къалин я.
Дагълар, вацIар, гуьрчег чуьллер авадан…
Кьейила, бес абур мад ваз ахквадан?
ГьакI хьайила, рекьиз кIан туш инсандиз.
Амма чна фикир гайитIа хъсандиз,
Гьикьван туькьуьл крар ава дуьньяда:
Ягъунарни, кьиникьарни йикь-шуван…
Багъри ксар къакъатайла, лагь, жуван,
Ваз и дуьнья ширинди яз ахквадан?
Кьенва баде, диде, гьакIа бубани,
Шел-хвал туна и дуьньяда жувани.
Амач дустар, са паяр — зи мукьвабур,
ГузватIани жува-жуваз за сабур.
Амма туькьуьл и дуьнья, за кьатIузва,
“Вучда вакай дуьнья хьана?” — лугьузва.
Дуьнья — туькьуьл, дуьнья ширин хьанва чаз,
Ихьтин уьмуьр чи Худади ганва чаз.
Аси жедай лукIаркай зун тахьурай.
Бедбахтвилер чаз лап тIимил акурай.
Чан Аллагь, на зун аси я лугьумир.
ЧIуру рекьяй вуна чун гьич тухумир.
Уьмуьр я ман, ширинни я, туькьуьлни…
«Лезги газетдин» 2019-йисан 4-нумрадай
_____________________________________________________________________
* * *
Хасавюрт райондин Къурушрин хуьруьн имам, вичин аялни галаз мискIиндиз экуьнин кпIунал фидайла, яна кьейила арадал атай чIалар
Килиг садра, гьихьтин крар жезватIа,
Вуч дуьшуьшар чи инсанрал къвезватIа.
Имам физва экуьн кьиляй мискIиндиз,
Азан гана, чIехи Аллагь рикIел гъиз.
Кафир физва нясдиз адан гуьгъуьниз.
Касдин гафар дуьзенбур туш лугьузва,
А алчахди имамдиз гуьлле гузва.
Акван тийиз чпик квай кьван нукьсанар,
Икьван ягьсуз жедани бес инсанар!
Кьена имам, аялдин гъил-гъилеваз,
Шахид хьана, чIехи Аллагь рикIеваз.
Халкьди адаз рагьмет рикIяй гузава.
Халикьдини ам женнетдиз къузава.
Ваз вуч гьатна, эй амансуз, имансуз?
Дуьз мусурманар аватIа, чун я лугьуз.
Иблисривай къачурбур я куь тарсар,
Ягъиз, рекьиз гьакьван михьи тир ксар.
Вучиз икI кьацIурзава мусурмандин тIвар?
И дуьньяда квез жерид туш са гьуьрмет,
А дуьньядани аквадач квез а женнет,
Пара чIулавди я, чир хьухь, куь кьисмет…
2016
Фахрудинан зенг
Къариблухда яшамиш жезвай (Свердловский область), отставкада авай МВД-дин подполковник
Гьажиев Фахрудина заз телефондай зенгна. Чи арада хьайи рахунар…
Валлагь, за квез лугьун, дустар,
Зун къарсурай хьанва са кар.
Фахрудина авунва зенг,
На лугьуди, яна тфенг.
Акур чIавуз адан гафар,
Са тIимил кьван рикI хьана дар.
“Чан тхадин, Къадир, вуна
Азединаз саламар лагь,
Саламар лагь Нуьсуьрлагьаз,
ГьакIда гьар са стха-вахаз.
Ватандихъ зи хьанава вил,
Акваз кIан я Крарин хуьр.
Аквазва заз ахварайни
Жув чIехи хьай куьчеярни,
Куьгьне хуьруьн Крарин пел
Аламачни бес зи рикIел!
Авадариз анай къванер,
Шад жедай чи жегьил рикIер.
Къе хьанава яшар гзаф,
Азаррини извач инсаф.
Зи архивни, хуьряй кIватIай,
Тапшурмишиз кIанзава вал…”
И гафарай за кьатIайвал,
Хъсан тушир а касдин гьал.
Герек къвезвач вири лугьун,
А зенгини къарсурна зун.
Телефондай лагьана за:
“Дарих жемир, я чан тха.
Гатуз хайи хуьруьз хъша.
Аквада ваз дустар кIани,
Булахарни, гьамга, къайи.
КIусни вуна мийир фикир,
Къе абад я Крарин хуьр!
Кагьул жемир, хъша вун фад,
Мугьманар кьабулиз зун я шад.
2014
«Лезги газетдин» 2019-йисан 8-нумрадай
_____________________________________________________
Мус уях жеда?
Им вуч гуж я, я чан эллер,
Алчахрикай хьана беглер,
Я гъвечIиди, чIехид течиз,
Инсанар гьич саймиш тийиз,
Демократ я лугьуз къекъвез,
Инсанрин тIем квел гьич текъвез,
Адалатсуз хьанва дуьнья,
Амачиз гьич са кIус гьая.
Сада — муькуьд ийиз алцур,
Секин дуьнья авуна чIур,
Вири халкьди ийизвай негь,
Алчахар къе хьанва викIегь.
РикI акъатна пад жезва зи,
Кьуразва зак кумай иви.
Гьикьван эхда гьахъсузвилер?
Куьн мус уях жеда, эллер?
Чи къенин югъ
Гьич са шадвал ахквазамач
БарбатI хьанвай дуьньяда.
“Бавариядин пивояр” хъваз,
Шляпаяр алукI ийиз,
Горбачеври кеф хкудиз,
Къекъвезава и дуьньяда.
БарбатIай чи гуьзел ватан,
Адан тIвар кьаз заз я такIан,
На вуч уна, я инсафсуз,
За “перестройка” ида лугьуз?
Раисадихъ галаз къекъвез,
На кеферна, чав затI тежез…
Бес чна фу хъинедачни,
Вун дуьньядал хьана лугьуз?
На дуьньяда хкудиз кеф,
Зун, аялдиз нек гуз тежез,
Лагь, за умуд кутурай квек?
Гъиле гьат тавурла кепек?
Миллиардрин иеси яз,
И дуьньяда къекъвезва вун.
Бес има дуьз кIвалах яни
Тавуна ви са гьахъ-дуван…
Горбачева къалурай рехъ
Ельциназни хьана гьяркьуь.
Ша авайвал лугьун за квез,
Абуруз чун кIан я буьркьуьз.
Эй инсанар, хьухь куьн уях,
Куьне кьванни яхъ куь даях!
Сада-садаз ая куьмек,
Квез дидейри ганава нек!
«Лезги газетдин» 2019-йисан 21-нумрадай
_______________________________________________________________________
Йифен ахвар атIанва зи
Йифен ахвар амач захъ мад,
Дуст хьанва гъетер.
Рахазва зун гьабурухъ галаз,
Ахъайиз дердер.
СакIани рикI жезвач секин,
Фикир я дерин.
Хажалатри ийизмач заз
Гьич уьмуьр ширин.
Зи рекьелай алата, дад,
ЧIулав перде, вун!
Бес хьуй вуна экъуьрай кьван
МичIивилик зун.
Жегьил я зун, заз хьанавач
Са акьван уьмуьр.
Зак на лугьур тахсирар квач,
Мийир зак хуькуьр.
Вучиз зал вун гьалт хьанва икI,
Залум чIулав бахт?
Яраб, уьмуьр, къалурдатIа,
Заз рикI дири вахт?..
Йиф акъатна, югъни жезва,
Зун — кIвале пашман.
Вучиз дуьнья икьван гуьзел
Хьанва зи душман?..
Заз кIан хьана вун
За вуч ийин, кIан хьана заз вун.
Гатфар хьиз я йикъар зулун.
Зи ашкъидин кузвай ялав,
Къати хьанва, гумач зун зав.
Зи ашкъидин гьарайдин ван
Крар хуьруьз хьанва аян.
На ашкъидиз тагуз къимет,
И дуьньяда хьанва заз дерт.
Вуч ийин, вун кIан хьана заз,
И дуьньядал багьа затI яз…
* * *
Са заз чизва: на зи вилик
Гьикьван багьаз ганатIа наз.
Гьикьван наз на ганатIани,
Эхир на гаф гана хьи заз!
Сад Аллагьдин эмирдалди
Вун кьисметни хьана хьи заз!
КIанидаз чар
Гьинай гъида за ваз гафар,
Ви тарифар ийидай.
Гьинай гъин за багьа рангар,
Ви багьа тIвар кхьидай.
Заз чидач ваз гьихьтин гафар
БагъишдатIа къенин къуз.
Хьайи чIавуз къе чи икьрар
Гьазур я лап ваз чан гуз.
Агь, кIаниди, вун зи рикIиз
Акьван я хьи пара хуш,
Заз акунач дуьньяд винел
Вун кьван назлу гуьзел руш.
Вун кьван гуьзел рушар анжах
Жеда тек са махарик.
Ви гуьзелвал кутазва за
Муьгьуьббатдин цаварик.
Ингье ви чар зи вилик ква, —
Виридалай хуш савкьат.
Ада зи рикI экуь унва,
Гъилериз гъиз зи къуват.
Ви гьар са гаф я заз багьа,
Зи чан кьван заз масан яр.
Чир хьухь, зун я уьмуьрлухда
Ваз вафалу инсан, яр.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 50-нумрадай.
___________________________________________________
Мубарак, яр
Ви са йис мад хьанва тамам,
Гуьгъуьниндаз къачунва кам.
И шиир за бахшзава ваз,
Талукьарна ви шад йикъаз.
Вахъ уьмуьрда хьурай сагъ чан,
РикIни мягькем, гуьгьуьлни шад.
Ваз бахт хьурай, уьмуьрдикай
Хкуддайвал мижедин дад.
Вун инсанрин арадани
Гьуьрмет кьакьан инсан хьурай.
Гъейратни ваз, намусни ваз
Виридалай масан хьурай.
Алахьай цав кьисмет хьуй ваз,
Алачир гьич са кIус цифер.
Бахтлубур хьуй вун къекъведай
Ви уьмуьрдин вири рекьер.
Ви гьар са югъ шад сувариз,
Шад межлисриз элкъуьрай, яр.
Гьамиша ви рикIин къене
Бахтун эквер куькIуьрай, яр.
Пашманвилер тахьуй кьисмет,
Иеси хьуй вун бахтунин.
Ваз кхьизвай зи рикIин гаф
Нур галаз хьуй ваз ракъинин.
Лугьумир на, гзаф гафар
Вучиз на заз багъишнавач.
Заз чиз, вуна зун паталди
Ви кьил тIариз къимишнавач…
Ваъ, акIа туш… Хъсандаказ
Дикъетдивди яб це на заз.
Вердиш хьухь вун гъвечIи савкьат
Виридалай багьадай кьаз.
Са гуьрчег рушаз
Заз акуна са гуьрчег руш!
Чи шегьердин автостанцидал.
Килигайла адан чиниз,
Лап ракъиниз тир ам ухшар.
Заз акI тир хьи, и дуьньядиз
Тек са гьада нур гузавай.
Декьикьаяр лап тIимил тир,
Гьич рахадай авачир вахт.
За фикирна: ам гьакI акун
Зун паталди тушни бес бахт!
“Яраб, вун гьи миллет ятIа?”
Хиялариз акъвазна зун.
Зи рикI шадай карна вуна:
Лезги чIалал рахана вун.
Зи шадвилин хьанач кьадар,
Дуьнья кьван ваз гурай бахтар!
Заз багьа тир лезги рушар,
Дад чида заз кIанивилин.
Тарифарда даим за куь.
Са гаф сир яз за квез лугьун:
Гьайиф, хъсан шаир туш зун…
Бахтлу я зун
Валлагь, за квез авайвал лугьун:
Залай бахтлу кас мумкин я тахьун.
Аллагьди гайи къал рази я зун.
Къвалав хьайила жуваз кIани кас,
РикIелай фида дуьньядавай яс.
Мукьва-кьилияр хьайила хатурлу,
И гуьзел дуьнья жедачни нурлу!
Яшар хьайила, хтулар метIел
Ацукьай чIавуз, гьикьван я гуьзел!
“Чан буба!” лугьуз, гардан кьур чIавуз,
Вуна абурун темен гуз кIуфуз,
Абурун кефи хаз жедани вавай?!
Им бахт тушни бес дуьньядал алай!
Дустар хьана захъ уьмуьрда гзаф,
За лагьай туш абуруз рикI хадай са гаф.
Амма тахсир квачир жедай туш инсан,
И кIвалахни за кьатIузва хъсан.
Белки, хьанатIа завайни тахсир,
Минет хьурай квез, залай къачу гъил.
АкI хьайи чIавуз зун жеда бахтлу,
Куь уьмуьрни хьуй гьамиша нурлу.
* * *
Зи рикI шад я, кьадар авач шадвилин.
Бахтлу я зун, ширин я заз дуьньяни.
Чун уьмуьрлух вафалу яз амукьин,
Лугьуз, фикирзава, заз чиз, вунани.
Вафалу яз амукьин, яр, чун кьведни,
Лекеламиш тахьурай чи муьгьуьббат.
Зун уьмуьрлух ваз вафалу инсан я,
Вафалувал вунани хуьх, Зарият…
* * *
Дуьнья, гьикьван ширин я вун,
РикI хьайила шад.
Бахт хьайила уьмуьрдикай,
Хкуд идай дад.
Зи экуь бахт, икьван чIавал,
Лагь, гьинавай вун?
Вун ятакьиз1, вахъ къекъвер кьван
Кармаш хьана зун.
* * *
Валлагь, такур затIни амач дуьньяда,
Алчахарни, ялтахарни дуьзенбур.
Бязи чIавуз акъатзавай кIарарай,
Амма хвена инсанвилин за сабур.
За вуч ийин, эх жедач завай гьахъсузвал.
Табни кIан туш, за лугьуда авайвал.
Бес тухудани михьи уьмуьр кткайвал?
Бес дуьз яни рикIелай къун инсанвал?
__________________
1 Ятакьиз — жагъин тийиз
Вучда вуна?
Инсанвилел рахай чIавуз
Ваз инсан хьиз хьана ам.
Ам алчах яз хьайи чIавуз
Вучда вуна?
Алчахдив кьил кьаз кIанзавач,
Адакай кьил къакъудайла,
КичIе кас я лагьай чIавуз,
Вучда вуна?
Вири халкьди гузвай няне
Алчахди вич кьурла вине,
Вучда вуна?
Угъриди, вич я лугьуз “игит”,
Къалурайла амалар шит,
Вучда вуна?
Намуслу кас агъуз ийир,
Лагьай са гаф кьилиз тефир,
Диде-буба, мукьвад течир
Кас гьалтайла,
Вучда вуна?
«Лезги газетдин» 2021-йисан 38-нумрадай.
