Яратмишунрин есир
Адиева Эминат Гьаживердиевна 1980-йисан 5-февралдиз Мегьарамдхуьре дидедиз хьана. 1997-йисуз Мегьарамдхуьруьн мектеб акьалтIарна, ДГПУ-дин филологиядин факультетдиз гьахьна. 2002-йисуз университет акьалтIарна, 2003-йисалай инихъ Гъепцегьрин юкьван школада урус чIаланни литературадин муаллим яз кIвалахзава. Шиирар кхьиз мектебда амаз башламишна.
Автор дуьньядиз дишегьлидин вилерай килигзава ва вичиз аквазвай вакъиайриз, инсанриз, тIебиатдиз кьетIен къимет гузва. Эминатан шииррай адан зигьиндин хцивал, фикиррин деринвал ва хиялрин михьивал ашкара жезва. Адан хъуьруьнни, шехьунни, рикIин гьарайни, ашкъидин цIайни даимбур, шаксузбур я. За Адиева Эминатан яратмишунрихъ гележег авайдак умуд кутазва.
Максим Алимов, Лезги писателрин Союздин правленидин председатель
Диде
Гьелбет, хьурай ваз гьамиша шадвилер,
Пашманвал гьич такурай ви вилериз.
Ви вилик зун акъвазнава, чан диде,
Кьил агъузна, темен гуз ви гъилериз.
Дидед чина шуьткьвер жедай туш, эгер
Балайрикай рикlиз регьят хьайитlа.
Жедайди я гужлубур таран хилер,
Йисалай-суз ада бегьер гайитlа.
Чан диде, на заз лугьудай гьамиша:
“Кlвенкlве хьухь вун тарсарани уьмуьрда.
Душманарни дустар чириз вердиша.
ЧIуру кlвалах кьамир, чан руш, фикирда.
Дувулар ви зурба хьурай кIевера,
Кьил виневаз уьмуьр ая давамар.
Ийиз тахьуй на уьмуьрдин рекьера
Герек тушир, ваз хас тушир макьамар”.
Чан зи диде, зи играми, азизди,
Виридалай и дуьньяда багьади.
Къе атанва гужлу гьевес рикIиз зи —
Ваз алхишар ийизва ви балади.
Есир я зун
Есир хьанва закай къе ви чIаларин,
Самурдихъ хьиз, секинсуз тир рехъ авай.
Кьефесдава къе зун ракъин нурарин,
Ишелни хъвер, чимивални мекь авай.
Эй, Эмин, зун ви чIаларин есир я,
Муьгьуьббатдин гуьзелвилин цIай галай.
ТIебиатдин цуькверив гвай атир я,
Гуьгьуьл шад яз, пашманвилин къай галай.
Есир я зун уьмуьрлух ви чIаларин,
Гьахъни нагьахъ вуч затI ятIа къалазвай.
Теспачавал вуч я къе зи чIарарин,
Туькезбанан киф хьиз, гарал къугъвазвай?!
Ви чIаларин, Эмин, къе зун есир я…
Лезги чIалан мани хьана чкIанвай.
Вун дуьньядал сад я чIехи шаир я,
Шииратдиз, рагъ хьиз, чим гваз атанвай!
Есир я зун ви чIаларин гьахъ акур,
Чуьхуьзва за ви гьар са цIар накъварал.
Аллагьдин сир вуч тиртIа вун халкь авур?
Дуьнья кIамаз, куьз хутахна цаварал?!
Эхиз жезвач зи рикIивай, я эллер,
Гьарайдиз гьай гудай дустар гьинавай?!
Акьалтайла тIурфан чилел, физ селлер,
Фугъарадиз гьай гудайбур гьинавай?
Есир я зун ви чIаларин датIана,
Бахтлу я зун, ви гьар са цIар тикрариз.
Вун себеб яз зазни илгьам атана,
ЧIал кхьена, рехъ тагана ахвариз.
Зи лезги чIал
Зи лезги чIал, за милли чIал,
Дуьньядилай багьа тир,
Зи дидедин манидин чIал,
Зи уьмуьрдин арха тир.
Ухшар я вун, зи лезги чIал,
Экуьн яран сегьердиз.
Ви къешенгвал, ви гуьзелвал
КIватI жезва зи эсердиз.
КIанда заз вун, чан лезги чIал,
Сифте хъвер хьиз баладин.
Кьурай чилел аватзавай
СтIалар хьиз, марфадин.
Ухшар я вун, зи лезги чIал,
Кетин дагъдин ценериз.
Ухшар я вун йифиз цава
Нурар гузвай гъетериз.
Ухшар я вун булахдин циз,
Авахьзавай датIана.
Гуьзелвилин кьадарар ви
Къалуриз жеч лагьана.
Герекди я — квадар тавун
Къешенгвилер чи чIалан,
Ядигар яз бубайрилай
Чи балайрин гъиле тван.
Я дуьнья…
ЦIай-цIверекIни, ялавни гум,
Вучиз куьн чал хьанва гьужум?
Чанаривай жезмач кужум,
Я дуьнья, вун квез элкъвенва?
ЦIу, хабарсуз чалди атай,
Дидейрай акъудна гьарай,
Ишелрин ван япухъ галай,
Я дуьнья, вун квез элкъвена?
Атай югъ я чаз къиямат,
Куьтягь мус хьуй и “аламат”?
Низ авунва халкь аманат,
Я дуьнья, вун квез элкъвенва?
ЧIулав гумад кузва хьи къен,
Къурху хьанва чаз жуван хъен,
Хкатнани михьиз ви кIен,
Я дуьнья, вун квез элкъвена?
Шаирдин рикI хьанва дарих,
Рагъ акунихъ я ам къарих.
Кутаз жувак икьван синих,
Я дуьнья, вун квез элкъвенва?
«Лезги газетдин» 2019-йисан 31-нумрадай.
___________________________________________________________________________________
Гатун марф
Нисинин вахт, гатун юкъуз
Рагъ циферик акатна.
Цав рахана, серин хьана,
Марф чилерив агатна.
Акваз-акваз зи вилерал,
Циф чилив игис хьана.
Шад нуькIерин сес хилерал
Яваш хьана, кис хьана.
КIвалахдик квай зирек чIижер
Садлагьана чкIана.
Цекверин дул авай кIвалер
Ятаривди ацIана.
Верчер катна, туна харуз,
КицI хъфена кумадиз.
Гьарайзава, хъша лугьуз,
КIваляй хциз бубади.
Алатнач цIуд декьикьани,
Марфадин ван атIана.
“Икьван фад марф рекьидани?” —
Зун къецелди атана.
Марф хкатна, рагъ акъатна,
Кьил хкажна цуьквери.
Мадни гужлу ван акъатна
Азад хьайи нуькIерин.
Акваз ичIи хьайи куьче
Мад инсанрив ахцIана.
Чуьнуьх хьанвай пепе-шепIе
Шад ракъиник хтана.
Килигайла, аквадай акI
Эсиллагь марф хьайид туш.
На лугьуди, им хьана накь,
Къе стIални къвайид туш.
Гьа икI тушни чи рушарни
Ширай ярдин гафари?
Фад ахлатда хъел, ухшар яз
Гатун йикъан марфариз…
«Лезги газетдин» 2019-йисан 23-нумрадай
_________________________________________________________________________
Гатфар
Манидин ван галукьна зи япарихъ,
Живер цIраз, кьуьл ийизва стIалди.
Вил хьанава зи гатфарин рангарихъ,
ЦIразва жив, цIразава яргъалди.
КьецIил я тар, векьни авач чуьллера,
Чаз умудар гана чими ракъини.
Кьегьал лежбер, къуват авай гъилера,
Гьазур хьанва кIвалах ийиз чуьллера.
ЦIразва жив, цIразава ван алаз,
Чубарукди вичин мани давамна.
Къвезва гатфар, къвезва цуьквер ни галаз,
ТIебиатди чимивилиз са камна.
Къуй атурай гатфар, манид ван алаз,
Живер цIраз, мад булахар артух хьуй.
Чиликай къаз хкечIдайвал умуд кваз,
Квез гатфари рикIин шадвал, садвал гъуй.
Бубайрин ватан
Гьайиф къвезва бубайрин заз ватанар,
Туна дагъда, етим хьана чкIанвай.
Дуьшуьш жезва гьар чкадал булахар,
Яд амачир, харапI хьана, кьуранвай.
ГъвечIи чIавуз са сеферда тухванай
Бубади зун а зурба тир дагълариз.
РикI гьанамаз, арандиз зун хтанай,
Гуьзетунар чукIур ийиз цIарариз.
Хкаж хьана дамахдивди килигиз,
Акъвазнавай лацу дагълар секиндиз.
Таниш тир заз вядейрилай лап гъвечIи,
Ван къвезава заз зуьрнедин шириндиз.
КIвалер амач, тек къванерин кIунтIар я,
Нагъв хъиткьинна зи бубадин вилериз.
— Им хуьруьн ким, им мектеб, им сурар я.
Килиг, чан руш, и дагъларин синериз.
Вичин гъвечIи вахтар фейи чкаяр
КIанивилив къалурзавай бубади.
Кьунвай гуьзел нурар авай девлетар
Инсафсуздиз хушракандин руквади.
Сефилдиз ам агат хьана цлав са,
— Им чи кIвал тир, — ухьт алахьна пашмандиз.
Залан я заз харапIаяр акурла,
Мугьман хьайла гьар сеферда Ватандиз.
* * *
Акурди ян квез дагъдавай
Лекьер макан — Филерин хуьр?
Гуьрчегвилиз тай авачир,
Бубад ватан — Филерин хуьр.
Ша, инсанар, сад хьана чун,
ЦIийи хъийин куьгьне хуьрер!
Алахъин чун уьмуьрдиз гъиз
Чи бубайрин рикIин сирер!
«Лезги газетдин» 2021-йисан 18-нумрадай.
