ТIебиатдин вахтар

ТIебиатдихъ ава вичин вахтарни,

Гагь кьуьд къведа, гагь зул къведа, гатфарни,

Гьардахъ ава вичин гуьзел йикъарни,­

ТIебиатдихъ ава вичин вахтарни.

 

Кьуьд хъсан я, къалин живер къвайила,

Лацу яргъан алчукна, чуьл къайила­,

Набататри живедин яд хъвайила,

Кьуьд хъсан я, къалин живер къвайила.

 

Гад атайла яр-емишар бул жеда,

Бегьер къачуз, берекатлу дул жеда,

Мехъерарни шад межлисар гур жеда,

Гад атайла, яр-емишар бул жеда.

 

КIанда рикIиз гуьзел гатфар атайла,­

Дере-тепе цуькверивди ацIайла,

Ихьтин гуьзел ватанда жув авайла­,

КIанда рикIиз, гуьзел гатфар атайла­.

 

ТIебиатдин вахтар вири гуьзел я.

Кьуьдни, гадни, гатфарни са гъезел я.

Зун паталди абур вири эфзел я,

ТIебиатдин вахтар вири гуьзел я.

 

Бубади эцигай тIвар

Шад гатфарин гуьзел юкъуз

Зун дуьньядиз атана.

Дидедизни хьана лап шад,

РикI ашкъидив ацIана.

 

Буба яргъай хтана зи,

ТIварни вичи эцигна.

Дидедизни гана салам,

Шаддиз къвалав ацукьна.

 

Ихьтин гуьзел тIвар эцигай,

Рагьмет хьуй ваз, буба чан,

Хуьзва за ам леке квачиз,

Ви савкьат хьиз, буба чан.

2018

 

Этюд

Марф акъвазна. Ракъин нурар

Циферикай хкатна.

Хважамжамдин ирид рангни

Мад чуьллериз аватна.

* * *

Гьар гьалтайла, гьар акурла,

Ваз салам гуз кIандай заз.

Жуьрэтначир, дагъвиди хьиз,

Жувакай дерт тадай заз.

Ингье йисар къвезва са-сад…

Рехи хьанвай чIарара

Гьа муьгьуьббат, нур хьиз, ама

Зи гъамлу тир чIалара…

 

Зи вахариз

Вахар, вахар, играмибур,

Дуьнья тирвал чкIанва куьн,

Гьардахъ вичин хизан хьана,

КIвал-югъ аваз, туькIвенва куьн.

 

Зи чIехи вах — Магьизар вах,

Виридалай масанди,

И дуьньядал авач валай

Играмиди, хъсанди.

 

Аллагьдивай тIалабда за,

Вун гьамиша сагъ хьурай,

Балайрикай динж хьуй ви рикI,

Кьилел даим рагъ хьурай.

 

Зи гъвечIи вах — Мафизат вах,

Вун меркездиз акъатна,

Амма герек атай чIавуз

Вун куьмекдиз агакьна.

 

Эльмира, вун бейкеф жемир,

Вунни рикIел алазва.

Зи Раила, Сибирдавай,

Заз ахварай аквазва.

 

Гуьлмара, ви гуьзел чина

Гьамиша шад хъвер хьурай.

Чандин сагъвал, яргъи уьмуьр,

КIвачерикни звер хьурай.

 

Зи Рая вах, Раисат вах,

Ажеб хъсан руш я вун!

Гьар дердидкай хабар кьадай,

Са тIавусдин къуш я вун.

 

Вахар, вахар — играмибур,

Куьн дуьньяда аваз хьуй!

Герек атай са легьзеда

Куьн зи къвалал алаз хьуй.

2013

«Лезги газетдин» 2019-йисан 31-нумрадай

__________________________________________________________________

Зи Дагъустан

 

Виш йис хьанва вун арадал атана,

Зи Дагъустан, гуьзел уьлкве, зи ватан.

Гьикьван вакай кхьейтIани за шиир,

Жагъизвач заз герек гафар, зи ватан.

 

Зи чIерейрал ян гузва ал пайдахри,

Зав дамах гва, зи дагълара сувар я,

Зи шегьерра, зи хуьрера, чуьллера,­

Зи яйлахра, зи багълара сувар я.

 

Бес къени зав тахьай дамах мус жеда,

Берекатдин суфраяр чи ачух я.

Чи кIубанвал акурбуруз хуш жеда,

Агалкьунар, гьунарар чи артух я.

 

Акуна заз чIур тежедай стхавал,

Чи миллетрин, чи бубайрин, рухвайрин.

Акуна заз дуствал, гьакIни архавал,

Насигьатчи, камаллу тир къужайрин.

 

Акуна заз дагъви рушар такабур,

Зегьметдани, намусда хьиз, уьтквем тир.

Акуна заз дидеяр марифатлу,

Гафунал хьиз, кIвалахдани мягькем тир.

 

Зи беден, зи кIараб, зи рикI, иви хьиз,

Зи Дагъустан, заз вун гзаф багьа я.

Гьар гьамиша а ви патай авай заз,

Муьгьуьббатни къайгъударвал пара я.

«Лезги газетдин» 2021-йисан 7-нумрадай.

___________________________________________________

Гъетер

 

Гъетер, гъетер, михьи тирла цавун тагъ,

Гьикьван гуьзел ишигълу яз аквада.

Гъетер, гъетер, куьн хьурай чи цавара,

МичIи тахьуй са чIавузни цавун тагъ.

Йифиз куьн хьуй нур гуз цава гьамиша,

Югъ атайла, кьилел хьурай чими рагъ.

 

* * *

Са гъед цавай аватна мад,

Нин экв я ам туьхвейди?

Са гъетре нур гузва цава,

Нин экв я ам куькIвейди?

 

ТупIал

 

Зи тупIухъ къе тупIал гала,

Зи ярди гайи.

Хуьзва за ам ядигар яз

Чи кIанивилин.

Ам дуьньяда амачтIани,

ТупIал гала тупIухъ зи.

Ам зи патав гумачтIани,

Шикил ква вилик зи.

 

Инсандин рикI

 

Инсандин рикI зайиф затI я,

Хамир куьне хатадай.

Инсандин рикI гуьзгуь хьиз я,

Гьар са дерт, гъам аквадай.

Шадвал авай чIавуз рикIе

Виридаз гуз гьазур я.

Пашманвал заз пайиз кIандач,

Гъам — хажалат агъур я.

Бязибуруз чизвач жеди

Секинвал чаз кIаниди.

“Инсандин рикI къван туширди,

РикIе дерт, гъам жериди”.*

 

Инсандин рикI шадарда за

Жуван хъсан краралди,

Инсандин рикI шадарда за

Зи шиирдин цIараралди.

______________

*  Алирза  Саидован  шиирдай.

«Лезги газетдин» 2022-йисан 2-нумрадай.

_________________________________________________________________________

Цуьквер

 

Вири цуьквер хуш я заз:

Ракъин цуькни, къизилгуьл,

Беневшайри виридалай

Ачухарда зи гуьгьуьл.

 

Куьз лагьайтIа са чIавуз

Чара жерла зунни яр,

Беневшаяр ганай заз,

Назик цуьквер чиг алай.

 

Гзаф вахтар алатна,

Зи азизди, гьинва вун?

Беневшаяр шуьткьвена —

Пашманзава абуру зун.

 

Цуькни михьи муьгьуьббат

Сад-садаз ухшар ава.

Амма, гьайиф, цуькведихъ

Фад шуьткьведай кар ава.

 

Беневшани Бубу

 

Са сеферда дамах гваз са Бубуди

Кьил виневаз Беневшадиз юзурна:

— Зун гуьрчегдиз экъечIнава винелди,

Куьз вуна кьил акьван чиле  акIурна?

 

Жаваб гана Беневшади Бубудиз:

— Кьил чилеваз тIебиатди хана зун.

Амма чир хьухь, Беневша хуш тир  касдиз,

Валайни фад аквада и гъвечIи зун.

 

Алван цуьквер

(Сонет)

 

Алван цуьквер, гьикьван кIанда зи рикIиз,

Хайи дагълар хквезва мад фикирдиз.

Михьи гьава, атирдин ни галай  куьн

Лап ухшар я художникдин шикилдиз.

 

Лезги халкьдин рикI алай цуьк —  алван цуьк,

Шаиррини кхьизва ваз шиирар.

Зани къе ваз ачухзава мад зи рикI.

Тух жедач ваз килигналди, алван цуьк.

 

Ханум я вун, “Цуьквер сувар”  хьайила,

Цуьквер кIватIиз, Чепер сувуз фейила.

Шад майдандин абур я вун, алван цуьк,

Чи рикIерин сабур я вун, алван цуьк.

 

Са мурадни амукьдач мад дуьньяда,

Са десте заз алван цуьквер  гайитIа.

 

Ватандин гум

Гуьлжагьан  Мисрихановадиз

 

Яргъара къекъвена хтайла кIвализ,

Ватандин гумни ширин я…

А.С. Грибоедов

 

Югъди, йифди ватандикай рахазва,

Ахварайни хайи ватан аквазва.

Яргъал хьайила, чими рагъни серин я,

Ватандин гум виртIедилай ширин я.

 

Ватан я вун хвена чIехи авурди,

Ширин ванцел ваз лайлаяр ягъайди.

Дидедин нек гъвечIизамаз хъвайиди,

Гьавиляй ваз ватандин гум ширин я.

 

Кьисметди вун гзаф яргъаз акъудна.

Ватан, хуьр, кIвал на алуднач  рикIелай.

Гуьрчег затIар пара ава Утрехтда,

Лезгистандин чил багьа я виридлай.

 

Гуьзетзавай вун хкведай рекьерни.

Лезги чилер, гар алатна, серин я.

Гьикьван гуьрчег ятIани Утрехт шегьер,

Ватандин гум виридалай ширин я.

 

Рубаи

 

Вун акурла, шадвал аваз рикIе зи,

ПIузарикни милайим хъвер акатда.

Салам гана, на чуькьвейла гъилер зи,

Гъам — хажалат рикIе авай акъатда­.

 

Рекьер яргъа, садаз-сад чун аквазвач.

Амма фикир-хиял я тек са вакай.

Лугьун тавур гафар рикIе амазма,

Ахварайни заз ви къамат аквазва.

 

Йисар, вахтар акъатзава атана,

Уьмуьр физва, тади ква хьи  датIана.

Вун паталди и цIарар за кхьизва,

Белки, вуна зи фикирар кьатIана.

 

РикI

Ракъини чаз чими ийиз,

Я гьикьван вахтар.

Гузва ада цавуз, чилиз

Чимивал — гатфар

 

А ракъинин нурарални

Къведа мичIи циф.

Амма чим гуз, инсандин рикI

Жедач гьич зайиф.

 

Гьар инсандиз масан я рикI,

Ракъинлай чими.

Са жуьредин цифервайни

Ам жедач кIеви.

 

Зи дуст рушаз

Гъавурда гьатун четин я адан,

Амма кIан тахьунни гзаф четин я…

М.Ю. Лермонтов

 

Йиф акъатзава, мукьва жезва экв.

Бес куьз физвач вун ахварал, зи дуст?

Гележегдикай ийиз дерин фикирар,

Хиялри тухванвани цаварал, зи дуст?

 

Аламатдин хесетар квачни вак  ажеб:

Гагь жеда вакай шад са нуькI, зи дуст.

Гагь пашмандаказ аквада вун заз,

Хиялри тухуда ви а рикI, зи дуст.

 

Гагь кIанда шадвал, хъуьруьн, къугъунар.

Вири дуьнья ваз бес жедач, зи дуст,

Гагь текдаказ  на  акъудда йикъар,

Ваз ви ашукьрин сес жедач, зи дуст.

 

Гьихьтин хесетар акуртIани вак,

Вучиз вун икьван масан я, зи дуст?

Ви гъавурда гьатун четин ятIани,

Ви къилихрал зун гьейран я, зи дуст.

 

Зи мурад я

 

Зи мурад я, мад дяведин цIаяри

Кун тавурай ислягьвилин чилер чи!

Зи мурад я, гъамлувилин накъвари­

Кун тавурай мад дидейрин вилер чи.

 

Зи мурад я, кьепIинавай балайриз

Мад бомбадин къурху квай сес тахьурай.

Зи мурад я, жегьил рушар, сусарни

Вил рекьеллаз гьижранди кун тавурай.

 

Зи мурад я, мурад я зи, мурад я,

Негри стха, араб вах зи сад хьунухь…

Зи мурад я, халкьар вири дуьньядин

Ислягьвилин чи пайдахдик кIватI хьунухь.

 

Фикир ийиз тазва зав…

 

Зун ксанва,

Кьуд пад вири секин я,

Зун ксанва,

Пенжеридай аквазва заз:

Чинардин тар къай гелягъиз серин я.

Цав экуь я,

Рапрапзава гъетери.

Килигзава зун гъетериз,

Алуд тийиз вилерни.

Лугьуда хьи, гьар инсандихъ

Са гъед ава цаварал.

Белки, зи бахт гьа и гъед хьиз нурлу я!

Белки, зи бахт гьа и гъед хьиз хци я!

Цаварини, гъетерини, тарари —

ТIебиат къе гуьрчегнавай затIари

Магьрумнава ахварикай зун.

Фикир ийиз тазва зав

Уьмуьрдикай гележегда къвез авай,

Девирдикай чун яшамиш жез авай…

 

“Вацракай шиирар”

(Циклдай)

Варз, ваз мугьман жеда зун,

Ашкъи завай чара хьайла,

Вахъ галаз заз пайиз кIанда

РикIин дердер, пара хьайла.

 

Гьуьрметлу варз, вун хъфимир,

Циферни зун акурла.

Чуьнуьх жемир, минет я ваз,

Мад вилер за акьурла.

 

Ша чун рахан, тек я кьуд пад —

Масадаз чун такурай.

ТIебиатни бахт кIанибур

Чи гъавурда акьурай.

 

Зун вал ашукь я, масан варз,

Ви гимишдин нурарал.

Вуна ишигъ гузвай чIавуз

Чун ацукьнай гурарал.

 

Ашкъидикай рахайла чун,

Вун циферкай хкатнай,

Гъетерини ви къужахда

Мани лугьуз эгечIнай.

 

Вуч себебдал зун, лагь акван,

Кутунва къе шакуник?

Ви пеле тек са нур ава,

Кямир зун кьве рангуник.

* * *

За гьеле ваз гьич жавабни тагайла,

Амма вуна вирибуруз лагьана.

Зун сифте яз муьгьуьббат гваз атайла,

Вуна ви рикI маса рушаз хгана.

 

Жедач вавай, жедач вавай, чизва заз,

Са рикI кьуна эхирдал кьван акъвазиз.

Жедач вавай, жедач вавай, хьизва заз,

На муьгьуьббат йикъа садаз ахъагъиз.

 

Шаир ва гатфар

 

Гатфар, вуна ви хунчадал битмишай

Цуькверикай дун храда тарарал,

Кьуьзуьбуруз бахш ийизва жегьилвал,

Чан гъида на лал кьенвай чи кIамарал.

Билбилриз на бахшда ширин манияр,

Рушаризни цуьк хьиз михьи  кIанивал.

Бес шаир ви алатнани рикIелай?

Яраб адаз хуш туш жал ви къенивал?

Хъуьрена заз гатфар, куьрпе аял хьиз,

Ахпа ада акъудна са куьруь сес:

“Инсанринни тIебиатдин гуьзелвал

Шаир патал еке савкьат тушни  бес?!”

«Лезги газетдин» 2022-йисан 40-нумрадай.