Шагьабудин  Шабатов. 1975-йисалди лезги магьалда ихьтин кас авайди тушир. Кьурагь райондин Агъа Макьарин хуьре 1951-йисуз дидедиз хьайи аял Шагьабудин Гьамидов яз чIехи жезвай. ЧIехи буба Шабат рагьметдиз фейидалай гуь­гъуь­низ кьве велед (Бикехалум ва Нурдин) галай Мислимат мадни кьве гъуьлуьз хъфидай чкадал атана. И кар себеб яз аялрал пуд лагьай гъуьлуьн фамилия Гьамидов акьалтна.

Къанни кьуд йисавай жегьилдиз вичел алай фамилия тахай дахдинди тирди чир хьайила, бязи хуьруьнвийри, и кар чиз, га­дадикай ягьанатар ийиз акурла, Шагьабудинан бейни элкъвена. Ада баде Мислиматавай вири гьа­къикъат чирна ва фамилия дегишарунин гьакъиндай СССР-дин Верховный Советдиз чар кхьена. А вахтунда фамилия дегишарун регьят кар тушир. Москвадай ДАССР-дин Верховный Советдиз герек чар кхьена. Гададиз Махачкъаладиз эверна ва махсус къарар акъуд­на, фамилия дегишарна. Гьа икI, Шагьабудина вичин чIехи бубадин тIварни майдандиз ахкъудна, паспортда Гьамидован чкадал Шабатов кхьин хъувуна, вичел хъуьруьнарзавайбурун сивер агална.

Масад, хьурай ман лагьана, секиндиз ацукьдай жеди, чара касдин фамилия алаз. Амма Шагьабудин маса къилихдин инсан я — ахьтин кар-бубадин фамилия, тIвар квадарун-адан рикIи кьабулнач.

Шагьабудин милли эдебиятдин кимел шаир хьиз атана. Сифте шиирни ада 7-класс­да авайла, дуьньядин сад лагьай космонавт Гагаринакай теснифнай. Хци, гьахълувилихъ ялзавай рикI авай, къастунал кIеви гададин арабадин чархара гьа сифтедилай лашар твадайбур пайда хьана. Вичи кхьей шейэр къалурай ксари, гьяз авачиз, бейнида акьадайвал лугьу­дай: “Яда, гьей, ахьтинбур шиирар жеч эхир. Никай хьайитIани шаирарни жезвайди туш. Гьавайда  жуван, гьакI масабурун кьилер тIармир”.

КьатIна ман рехъ. Хана ман кефи. Квадарна гьевес, ашкъи. Вичикайни, амайбурукайни хъелна. Яратмишунин жигьетдай бажарагъдин пай ганвай гада эдебиятдин кимел хъфенач. Та 1985-йисалди, вичин 34 йис жедалди. Шагьабудина Нурдин дахдиз, “Жигули” автомашин аваз-аваз, фургъун галай балкIан къачуз кIан хьайила, ам и фикирдилай алудун патал чIал туь­кIуьрнай. Гьа инлай агалнавай булахдин чешме мад ачух хьана. Ада кIвале, хуьре,­ районда вилериз аквазвай крарикай, ажайиб вакъиайрикай кхьена. Ахпа макъалайрални элячIна. “Коммунизмдин гатфар”, “Коммунист” газетриз адан эсерар, макъа­лаяр акъатиз гатIунна. 1994-йисуз инженер-механик “Лезги газетдин” редакцияда кIвалахал кьабулна. Гьа инлай Шагьабудин Шабатов вири Лезгистандиз, Дагъларин уьлкведин яратмишдай коллективриз чир хьана, журналист, шаир, прозаик хьиз.

Республикадин газетдин хсуси корреспондентдин кеспиди Шабатован вилик икьван гагьда акун тавур рекьер, мумкинвилер ачухна. Ам уьмуьрдин, лезги хуьрерин, халкьдин яша­йишдин яцIаз тухвана лугьудайвал, адаз уьмуьр са вичин ваъ, ви­шералди маса инсанрин вилерайни акуна. Ватандин ЧIехи дяведин иштиракчийрин, рухваяр дяведиз рекье туна, абур хтунал вил алай дидейрин, багъда, сала, фермада, гаражда кIвалахзавай зегьметчийрин, хизандин саламатвал хуьн патал гзаф азабар, къулайсузвилер, гьахъсузвилер эхзавай дишегьлийрин, къайгъусуз аялрин…

Эдебиятдин кимел яваш-яваш касдин эсерарни акъатна: “Рекьерин къейдер”, “Уьмуьрдин шикилар”, “Девирдин лишанар” рубрикайрик кваз. Ахпа сад-садан гуьгъуьналлаз шииратдин, прозадин ктабарни акъатна. Ингье гъилевай йисузни прозадин эсерар са жилдиник кутунвай “Эхиримжи сиягьат” тIвар алай ктаб агакьна кIелзавайбурув.

Квекай ва я никай я ам? Куьрелди ла­гьай­тIа, чи гьар йикъан уьмуьрдикай. Инсанрин ажайиб  кьисметрикай, къилихрикай, къайгъуй­рикай, яшайишдив, девирдив эгечIзавай те­гьердикай, лайихлувилерикай, зайифвилерикай…

Шабатован яратмишунин сергьятар ге­гьеншбур я. ГъвечIи, чIехи эсер къачуртIа­ни, абу­ру кIелзавайдаз таъсирзава, адав веревирдер ийиз, разивал, наразивал къалуриз тазва. Вучиз лагьайтIа, гьар са сюжет, агьвалат, ва­къиа, шикил цавуз килигиз къундармишнавайбур туш, уьмуьрдай къачунвайбур я. Гьикаяйрин, новеллайрин, къаравилийрин, мезелийрин игитарни ри­кIел аламукьдайбур я. Хсуси къана­жагъ­далди, къилихдалди, рахуналди, маса ксарив эгечIзавай тегьердалди. Гьар садан­ къамат тамамди хьун патал писателди хъвердикайни, айгьамдикайни, сатирадикайни, художественный маса лишанрикай, рангарикай, кьетIенвилерикайни менфят къачузва. Фейи чкайра, инсанрихъ галаз жезвай гуьруьшра вич тажубар, гьейранар авур агьвалатар, писателдин “куьпдикайни” хкатайла, абуру кIелзавайдазни лезет гузва. “Рекьерин къейдер”,  “Зунни Сайдумов” разделра гьатнавай  саки вири эсерар гьа и жуьрединбур я.

Шабатовахъ гъвечIи чIавалай чIехи­бу­рухъ яб акалдай хесет квай. Эгер ван хьайи ихтилат, гайи акьул, меслят бязибурун са япуз ван хьана, муькуьдай акъатдайтIа, Ша­гьабу­ди­нахъ къиметлу, камаллу гьар са гаф, мах, кьиса зигьинда кIватIдай алакьун авай. Гьавиляй адаз гзаф риваятар, манияр, халкьдин адетар, мисалар, кьисаяр чизва. Абур квахь тавун патал писателди ийизвай алахъунарни къейд авуна кIанда. Ктабдин  “Ирс”,  “Чи адетар”, “Милли хуьрекар” разделрай кIелдай­буруз “Шарвили” эпосдикай, лезги мелерикай, суваррикай, чи дидейри, бадейри дегь девиррилай гьазурзавай хуьрекрикай (50-дав агакьна) чир жеда.

“Гьикаят”,  “Пак инсанар”, “Уьмуьрдин мензилар”, “Девир ва инсанар” разделрик акатнавай гьар са эсердихъ вичин кьетIен­ви­лер, лайихлувилер, кIелзавайдан руьгьда шадвилин, сефилвилин, гьейранвилин, гьайиф чIугунин, чешне къачунин гьиссер, фикирар арадал гъидай такьат, кесерлувал, итижлувал ава.

Шагьабудин  Шабатоваз чна нубатдин ктаб мубаракзава ва лугьузва: вун яратмишунрин бушлухриз тухузвай илгьамдин шивдихъ гьамиша лув гудай такьатни, къастни, гьевесни хьурай!

Агъадихъ “Зунни Сайдумов” разделдай са  шумуд эсер гузва.

Нариман Ибрагьимов