Туькезбанан дердер
Ирид йисуз цIун фурал фу тIуьна за,
Ахварай заз аквадай вун булахдал.
Садазни тежер дуьньяда фана за,
Акъвазнаваз зун вилив хуьз дамахдал.
Вилерикай хьанай, Эмин, булахар,
Шад билбилдин пер ханай чи багъдавай.
Гьал акурла, сефил хьанай яйлахар,
Маралдин вилел нагъв алай дагъдавай.
ЦIукьуд йисуз гьижрандин цIа кана зун,
Йиф атай кьван чар булахар тир вилер.
Вахъ вил галаз, кIани Эмин, звана зун,
Накъварикай хьайиди я гур селлер.
Вуна мехъер тавунвайди чир хьана,
Мал хьиз гана, чи адетар фий гьуьлуьз.
Муьгьуьббатдиз вафалу вун пIир хьана,
РикI акахьнач, фенатIан такIан гъуьлуьз.
Дуьгуьр тушир, зал вегьейди кафан тир,
Кьурди я за гьамиша вине намус.
Кьисмет хьанач, накъварикай хьанвай вир,
Квач зак тахсир, Эмин гада, гьич са кIус.
Лишан кутун тавун, Эмин, куь тахсир,
Ви бубадиз Кьеанрин рехъ чидачир.
Кайибурай ацIанва гьар са асир,
ЧидайтIа, зун гъейри касдиз гудачир…
«Лезги газетдин» 2018-йисан 30-нумрадай
_______________________________________________________________________________________
Ярдиз минет
ЧIуру хабар агакьайла пашман я,
Уьркуьтмиш хьун квез, гуьзелриз,
язва хас.
Чи арада гьатнавайди душман я,
Катмир захъай, минет я, играми кас.
Ухшар я ваз акъвазнавай тек марал,
Туькезбан, зун жеда ви рекьел са пIир.
Гъуьрчехъандихъай къурху яз, са хурал,
Кьве хуьруьзни я ашкара къе чи сир.
Хважадин руш, яхъ рикIикай на хабар,
Гуьзелвилел вири хьанва аламат.
Авунай за, алагуьзли, ихтибар,
КичIе я заз, кьилел атун къиямат.
Вун рикIеваз атIанва, яр, зи аман,
Дердер — гъамар Эминаз къе я пара.
Лагь, къведани идалайни къар яман?
Туькезбан яр, ая ман на са чара.
Вун шиш хьана, зун, Туькезбан, са кабаб,
Зулжалалди ганва, халум, ваз суфат.
Чи кьилел дуьнья икI куьз ятIа яраб?
Чи дереда я вун са гуржи тават.
Рей гузва ваз муьгьуьббатдин женгина,
Мус жагъида квевай, яр, чаз са жаваб.
Физва йисар, аваз зун ви дердина,
Шумуд йис хьуй, гуз куьне сурун азаб.
Фана дуьнья къе заз хьанва, яр, чIулав,
Бугъма атайди хьиз, хьанва нефес дар.
Халкьарин мецериз янава къилав,
Гъиляй акъатда жал икьван кIани яр?
Заз ахварай аквазва вун датIана,
Марвар цуькни пехил я вал, Туькезбан.
Мили хъвериз, зи вилик вун атана,
ЯркIи пата, руш я вун са мегьрибан.
Гьикьван къекъвен, вун къекъвезвайгелера,
Им уьмуьр туш, азизди, я мусибат.
Беневшаяр тваз кIанзава гъилера,
ЦIай куькIвена кузва хьи чи муьгьуьббат.
Вун я халум, Рухун Алидин неве,
Югъди-йифди теснифзава за чIалар.
Твамир вуна и женгина яр кIеве,
Туькезбан, секинара рикIин тIалар.
Зи муьгьуьббат рагъ я туьхуьн тийидай,
Мавгьуматдин чилера чун гьатнава.
Ам инсандин руьгь я, рекьин тийидай,
Гьахъ тир къанун дуьньядилай катнава.
Шире алай ярдин некьидин пIузар,
Гьикьван хьурай дуьньядал заз гуз азаб.
Кьисмет тахьун заз Туькезбан агьузар,
Зи азардиз дарман аватIа яраб?
Уьмуьр физва, вун рикIелай физвач зи,
Зун дердерин гьатнава, яр, къе фура.
Ваз агь ийиз, фикирдизни къвезвач зи,
Авадара кифер, ая са чара!
Жегьил уьмуьр гьатна хьи зи тIурфанда,
Эхиримжи сеферда зун атанва.
Чан аламаз туна къайи кафанда,
Дуьньядикай зи пай, дилбер, атIанва.
Вал ашукь гъейри кас гьатнава гара,
Са югъ кьванни кайи касдиз акурай.
Зи кIулаз яна на дердерин хара,
Ашкъидин дерт гьич садазни такурай.
Рагъ авай йикъакай хьанва мичIи сур,
Куьз гузва, лагь, вуна, дилбер, заз жаза?
Мукьва жезва, гъейри касдин мехъер гур,
Я Сад Аллагь, низ ийида за арза?
Ухшар я ваз нур гузвай са зуьгьре гъед,
Мус вегьеда зи варциз на сифте кам.
Гуьруьшдиз ша, геж тавуна, цIару къвед,
Амукьдачир захъ, Эминахъ, дертни-гъам…
«Лезги газетдин» 2018-йисан 41-нумрадай
_____________________________________________________
Кайи рикIер
Ашукь хьанва ярдал сархуш,
Чар булахдал ша жен гуьруьш.
Ийимир ман кIанид нахуш,
Пагь, гуьзел я хуьруьн уьруьш.
Акъвазнава яр — са марал,
Гьазурнава гъиз шив буракь.
Гьакьекь чIарар къугъваз гарал,
Пайгъамбаррин шив я улакь.
Есир хьанва, ая регьим,
Физва йисар, хьанва гьелек.
Са вад йикъан дуьнья я им,
Мус гьалда, лагь, девран, мелек.
Ви багърийри гана жаза,
Ван хьайила, заз — керемат.
Я жейрандин бала таза,
Дуьнья хьана са къазамат.
Эцигайла рикIел тагъма,
Гуьзелвилиз са къаш-лали.
Кьурана а бере нагъма,
Чун сад — Межнун, сад я Лейли.
Варцин вилик — “пехъерин луж”,
Минет я, яр, женнет — гьуьруь.
Кьисмет тахьун я залум гуж,
Ийимир ман уьмуьр куьруь…
Ая уьмуьр, яр, бахтавар,
КIанидав гва рикIин мелгьем.
Икьван рикIиз кIани тавар,
Фана дуьнья мийир жегьеннем.
Шикил це, яр, аманат яз,
Гузва, алма, ярдиз азаб.
Хуьда рикIе саламат яз,
Кана чун кьвед, хьана кабаб.
Хайи чил
И чилел зай сифте гьарай акъатна,
КIанда заз вун, багъри чил, зи диде хьиз.
Шарвилидин невейрикни акатна,
Яман юкъуз акъвазда лап къеле хьиз.
Сифте къадам къачуна за и чилел,
“Диде” гафни сифте яз зай акъатна.
Аял вахтар акьалтна мад зи рикIел,
Диде амач, ви къужахдив агатна.
Хайи чилихъ тир тамарзу, я мугьман,
Жеч зи рикIиз валай гъейри мад дарман.
Чил хуьх багъри, и чIал хьурай квез фарман,
Тек са вун я, зи хайи хуьр, зи лукьман.
Ватандин тIал — чи виридан тIал я им,
Зулжалал, на гъимир яман къар кьилел.
Къе хуьр ухшар я чуьнгуьрдиз, атIай сим,
Герек чIавуз турни кьада и чилел.
Дидед ченбер кьуна фейи жигъирар,
Хуьда за вун, зи хайи хуьр, виждан хьиз.
Зи намусдин буржи — хуьнуьх ивирар,
Багьа я заз хайи Ватан, зи чан хьиз.
Икрамда за сурун къванциз дидедин,
Сад, диде, вун, садни зи хуьр гадардач.
“Диде”, “ДаркIуш” — рикIин гафар бендедин,
Эйзудинан намусди куьн квадардач.
Чубандикай чIалар
Кетин дагъда чубан ава,
Чуьнгуьр — хурал, баяд лугьуз.
Кабаб хьана и дуьньяда,
Шихрагьимни Саяд лугьуз.
Нисин бере хьанва мугьман,
Чубан ала чар булахдал.
Дилбер рикIин язва лукьман,
Къведа лугьуз яр дамахдал.
Чубан физва генг таладай,
Хамун чанта къуьне аваз.
Вилик бирдан яр акъатна,
Беневшаяр гъиле аваз.
Кьакьан синел чубан ала,
КIани Марал гана лугьуз.
Эминан хьиз, и дуьньяда
Гъамари чан кана лугьуз.
Кетин дагъдиз экъечI, чубан,
А ви ачух гъилериз кьий.
Чуьнгуьр — хурал, вич яз кIубан,
Саид къекъвей рекьериз кьий.
Цавун юкьвал рагъ хъуьрезва,
Чубандин вил — ярдин хуьрел.
КIани алма гана, гада,
Кьел кIвахна хьи кайи хирел.
Кьакьан дагъда чубан ава,
Япунжид(и)кай кьуна далда.
Ви кIани яр тухуз(а)ва,
Акьрабайрин хьана савда.
Дагъдин шагьвар, экуьн бере,
Яр булахдин рекье ава.
Пагь, гуьзел я хайи дере,
Вун чубандин рикIе ава…
«Лезги газетдин» 2019-йисан 32-нумрадай
________________________________________
Кьинез вафалуди
(Хирург Бекеров Бекераз)
Азархана хьана эхир зи кьисмет.
Малаик яз и чилерал атана,
Инсанвилиз, духтур, ви авач къимет,
Вал алхишар къвазва, хирург, датIана.
Къутармишна зун, ажалдин тир есир,
Цаварал — Сад Аллагь, чилерал — вун, Бекер.
Вун инсанриз лукьман хьурай са асир!
Къизил я рикI, гъилер, мезни я шекер!
Гьуьрметрин арш, кьегьал хва, на къачуна,
Азарлуйрин алазва вун мецерал.
Гьар камуна ви инсанвал акуна,
Вун хьтинбур кIандай вири чилерал!
Кьиблепатан Дагъустанда я машгьур:
Миграгъ Бекер чи халкьарин даях я,
Вун — чаз ганвай аманат, Аллагь шукур,
Гъил кьезил я, гьар са касдин дамах я…
Валай гъейри…
Сифте гьуьрмет, вилерикай хьел хьана,
Намус — вине, зун ваз гьатай кIел хьана,
РикI тIарайла, вилин накъвар сел хьана,
Валай гъейри мад яр жедач заз, гуьзел.
Акур бере, зун са къвед я, яр — лачин,
Гьазур я ам, зун къармахра тваз вичин,
Абукевсер цана вице ман гичин, —
Валай гъейри мад яр жедач заз, гуьзел.
Есир хьанва ярдин гьакьекь вилерин,
Гатазвай ви дабан чIулав киферин,
Алагуьзли, яр янавай хъуьхъверин,
Валай гъейри мад яр жедач, заз гуьзел.
Валай багьа алач мад кас чилерал,
Ашукь я зун а ви бурма цIвелерал,
Чан-рикI ийиз, хуьда за яр гъилерал,
Валай гъейри мад яр жедач заз, гуьзел.
Гьуьруьпери, эвериз ваз, жезвач ван,
Тавар Тават, къачумир ман ярдин чан,
И дуьньядал тек са вун я хьайид кIан,
Валай гъейри мад яр жедач заз, гуьзел.
Ашукьдиз
Кьилел ала хъуьрез къемер!
Тешкил ая суваб демер,
Куькда тур на чуьнгуьрд симер,
Аманат яз гайи, ашукь.
На симерин чирнава чIал,
Кьезил жезва гьар садан тIал,
Женнет — гьуьруь ашукь я вал,
Тавханадиз илиф, ашукь.
Гъилералла чуьнгуьр зарлу,
Вун я, ашукь, рагъ-варз нурлу,
Гьар камуниз я сабурлу,
Я эллериз масан ашукь.
Ви мециз кьий, алай шекер,
Са билбил я, экуьн сегьер,
АкунайтIа квез а тегьер,
Хурал чуьнгуьр алай ашукь.
Гагь чуьнгуьр яз, гагь ягъиз тар,
Дастан — негъил, машгьуриз тIвар,
Алудзава гъамарин пар,
Муьгьуьббатди кайи ашукь.
Балабанди кьазва вав зил,
Чи жемятдин гала вахъ вил,
Ша мугьман хьухь, чав вице гъил,
Дердин дарман хьайи ашукь…
Аскерди хьиз…
Залзаладикди куьч хьана, 30 йисуз баябан чуьлдиз элкъвей ДаркIушрин хуьр хвейи рекьед тарциз бахшзава. 1950-йисара рекьед тар ярх хьана. Хуьруьнвийри тар хкаж хъувуна ача кутуна. 40 йисуз ача кваз хьана. Тар мад ярх хъхьана, уьмуьр патал женг давамарзава.
ДаркIуш хуьре, Сурар хивел экъечIна,
Серин гузва, даркIушвийрин ким я вун.
Нефес гудай булах хьиз вун эгечIна,
Чи рикIерин эрзиман я, чимни вун.
Залзалади барбатIна зи хуьр хайи,
Къанни цIуд йис, акъвазнава вун кимел,
Завал я, тIебиатди чаз гайи,
Хуьр хуьзвай тек аскер я тар и чилел.
Куьч хьайила, рекьед тарциз хьана тIар,
Хуьр кIанибур ДаркIуш хуьруьз хтана.
Фана дуьнья акваз хьана адаз дар,
Утанмиш яз, ви сериндик атана.
Женжелриз хьиз килигзава “агъсакъал”.
Ви сериндик аял бере хьана, тар.
Лугьузва: “Куьз гъана куьне хуьр и къал?”
Вун акурла, зи рикI пара хьана тIар.
Къулан патав, агъсакъал хьиз, хьанва ярх,
Уьмуьр патал, чун паталди чIугваз женг.
Фикирзава, гьинихъ ятIа дуьньяд чарх,
Ви мурад я и дуьнья чаз хьунухь генг.
ЦIийи кIвалер даркIушвийриз мубарак!
Дем къурмишна, жезбидава жегьилар.
Кьабулзава на мугьманар ви лувак,
Ийизва на дердер-гъамар кьезилар…
«Лезги газетдин» 2019-йисан 43-нумрадай
_____________________________________________
Ахцегьрин гьамамриз
Чилин дерин къатарай
Ахцегьриз гъиз берекат,
Девлетлу я ятарай,
Азарлуяр, гьерекат!
И ятари, кьарари
Сагъарзава виш азар.
Амукьзавач дагълара
Гьич са касни яз бизар.
Самурдин ширширдин ван,
Дагъларин михьи гьава,
Цуькверинни гуз жеч сан, —
Гьар дердиниз я дава.
ТIебиатдин аманат —
Багъларални гъанва чан.
Акур кас жез аламат,
Девлетрин артух я сан.
Несилриз чешне…
Е.Эминаз ухшар гъана
Туькезбанан къаш-къаматди гузва нур,
Женнет багъдиз ухшар я зи ярдин хур,
Гад агудна, ийин, алма, мехъер гур,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Шире алай ярдин некьидин пIузар,
Кьисмет тахьун заз Туькезбан — агьузар,
Эхиз жезмач, Худа, вегь ман са азар,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Вири уьмуьр жеда гила заз къуза,
Куьтягь жедач югъди-йифди зи суза,
Низ ийида, я Сад Аллагь, за арза?
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Зун гъамарин гьатнава, яр, къе фура,
Ая ман на заз, Туькезбан, са чара,
Хабарсуз за акьуна гуьлле къара,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Муьгьуьббатдин хирелай жеч яманди,
Тухвана къе Эминан яр душманди,
Амай уьмуьр жеда, эллер, пашманди,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Гъейри касдиз зуруналди гайид я,
Эминан рикI кабаб хьана кайид я,
Ирид йисуз гъейридан яр хьайид я,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
ТухванатIан, къачудач за валай гъил,
Кайи чIалар, билбилри заз кьазва зил,
Гьарусатдин майдандални жеда вил,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
ЦIару вилер, яру хъуьхъвер, мез ширин,
РикIел хквез Эминан дерт я дерин,
Рагъ авай югъ кай шаирдиз я серин,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
РикI михьи кас, бязибуруз къана вун,
ЦIукьуд йисуз, “яр-яр” лугьуз,
кана вун,
Магьир шаир, Сад Аллагьди гана вун,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Гуьрчег рушар яркIи пата бул авай,
КIарабра тIал, чанда сурун фул авай,
Берекатлу зулни къени къул авай,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Туькезбан яр рикIе хьана датIана,
Кьин кьунай за масад гъидач лагьана,
“Катра ягъай лиф” къужахдиз атана,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Туькезбан тир намус квай “цIайни — ялав”,
Гьамиша гвай, теселли гуз, ви къвалав,
Эминаз аквазвай дуьнья яз чIулав,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
Бахтсуз уьмуьр хьана шаирдин куьруь,
Тай авачир, Туькезбан — женнет гьуьруь,
Кай Эминан къелем хьаначир къуьруь,
Куь муьгьуьббат къе несилриз чешне я.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 1-нумрадай
______________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ватан
Аял бере къекъвей рекьер
АлкIанва рикIел.
Дагъдин цуьквер, шивни кегьер,
Я зун квехъ цIигел.
Сифте къадам къачур мектеб,
Галама вахъ вил.
Манидарриз — чи рушариз,
Кьаз къушари зил.
ЦIару къветре къакъра ядай,
А гатфар бере,
Суьруьярни нехирар бул
Авай чи дере.
ТIвар-ван авай шумудни сад
Акъатай чи хуьр,
Залзалади квадарна ад,
БарбатIна чи хуьр.
Вафалубур мад я мугьман,
Ачухиз рекьер.
ЦIийи ДаркIуш — чи эрзиман,
Акъатдач рикIяй!..
Гьамга булах
Гьамга булах тIебиатдин аманат,
Чуьллерин гуьзелвал я чар булахар.
ТIебиат хуьх, инсан ая саламат
Таза, къайи булахар бул яйлахар!
Фекьид булах, на илгьамдал гъана чан,
Арандай къвез, я ваз пара мугьманар.
Зи япара ава ви куркурдин ван,
Себеб хьурай, ая куьне дарманар.
ДаркIушрал ша, акурай квез вилералд,
Безетмишна, дереда ава тариф.
Эбеди вун яшамишрай чилерал!
ЧIал теснифиз, акъудна варз алай йиф…
Вуч тазава?
Фана дуьнья, ашкара я, туш са сир,
Са касдини кутамир гьич са тахсир,
Мугьман дуьнья, хьана кIанда гьар сад пIир,
Вуч тазава и дуьньядал на, инсан?
Гьалт тавурай инсан, кьиле авай гар,
Яргъаз ая, чIуру кас, Первердигар,
Алдатмишун — кеспи, фасад — фендигар,
Вуч тазава и дуьньядал на, инсан?
Пехил жемир, арада хьухь гьуьрметар,
Зегьметдалди туькIуьр куьне женнетар,
Дуьньядилай тухудай туш девлетар,
Вуч тазава и дуьньядал на, инсан?
Сада туна гуьзел булах, авахьиз,
Сада латар, гьамга ятар алахьиз,
Сада муькъвер, кьве пад хуьруьн акахьиз,
Вуч тазава и дуьньядал на, инсан?
АкIур къелем, несилриз хьуй аманат,
Тесниф, зари, халкьар хьурай аламат,
Духтурар, хуьх инсаният саламат!
Ядигарар тур дуьньядал, инсанар!
Вакай чара
Экуьн сегьер, Эмин къвезва булахдал,
Акъвазнава яргъа амаз дамахдал.
Сувар партал алазва буй-бухахдал,
Вакай чара, кайи рикIин лукьман зи.
Къветрен ериш Туьквезбан — яр кьатIана,
Са береда къвезва “марал” датIана,
МуьтIуьгъ кIел хьиз, акъвазна ам атана…
Вакай чара, кайи рикIин лукьман зи.
Теспача яз Эмин фена гуьруьшдиз,
Кьеан булах авай гуьзел уьруьшдиз.
“Элкъвенани чи муьгьуьббат хъуьруьшдиз?”
Вакай чара, кайи рикIин лукьман зи.
Вун тухуз, яр, къвезавани гъейрибур?
Акьрабайриз кIан хьаначни дугърибур?
ЦIигел я вахъ вири хизан, багърибур.
Вакай чара, кайи рикIин лукьман зи.
Туьквезбанан мецикай къван хьанва хьи,
Дердер-гъамар къати хьана канва хьи,
Вилер — булах, дуьнья адаз къанва хьи…
Вакай чара, кайи рикIин лукьман зи!
Къакъатзава, кIанидан рикI рикIеваз,
Низ физва вун, ви яр Ялцугъ хуьреваз?
Накъварин сел а ви катран вилеваз?
Туьквезбан, куьз хьанач лукьман Эминаз…
Чархи гьарай…
Куьч хьайи кьван хуьрер вири шехьзава,
Къадир хьанач, кIвачерик ква девлетар.
— Чал алай кьван пар аку тIун, эхзава…
Гъурбатда квез жагъанани женнетар?
Залзаладин къансузвилик акатна,
“Къветер цIиргъер” — цIарара чун авазва.
Тергна хуьрер, сурар гьиниз акъатна?
Акьалтзавай несилризни аквазва.
Чун чешне я, куьне куьнни яхъ, инсан!
Гьиниз фена муьгьуьббатдин легьзеяр?
Берекат гваз къведа, халкьар, квез лейсан,
Дарих я къе, Эмин къекъвей мезреяр.
Гъамлу хьанвай хуьрер акур береда,
Лугьузва квез эхир, эхиз тахьана,
Куь манийрин ван амач чи дереда,
Гъамари чун кьунва, халкьар, датIана.
ТIурфан, чайгъун, кIантIа хьурай къайи гар,
Квез ахварай акваз жеда хайи кIвал.
Жуван хуьре са чIавузни рикI жеч дар,
Кьезил жедач гъурбатда гьич рикIин тIал.
Чун чешне я, гьар сада хуьх жуван цIар,
Лезгистан чаз акурд тушир и жуьре.
Чай са ккIал, квай акъат тавуй са чIар,
Гурмагърай гум акъатрай гьар са хуьре.
Имидиз — дахдиз
(Рагьметлу артист Сайдумов Абдулкъадираз бахшзава)
Ими — дах, вун сегьнедин гъед хьайид я.
Ни лугьуда, ви экуь нур туьхвенва?
Аманат яз, чаз Феликди гайид я.
Къе цаварал са гъед хьана куькIвена.
Вун къакъатун халкьдиз хьана залум дерт.
Артистрин муаллим, шаиррин буба.
Искусстводин рекьер хьайид я ви серт,
Тай авачир къемеда кас тир зурба.
Устад тир сегьнедин, къакъатиз гьайиф,
Россиядин лайихлу артист — ви тIвар.
Зарийри чIалара авунай тариф.
Дувулар сагъ я, мягькемзама ви тар.
“Лезгистандин сегьнедин шагь” — чIехи тIвар
Ваз халкьарин патай ама аманат.
Къугъвадайла, хьанач синих гьич са твар,
Алакьунрал вири хьанай аламат.
Женнетэгьли хьанва къе вун, шак авач,
Ажеб жедай сагъ амайтIа, ими — дах.
Ви суралай зун патал пак чил авач,
Туьхуьн тавур рагъ аматIа, ими — дах?..
Халудин хва
(С.Севзихановаз)
Къе ДаркIушрин школадин
Юбилей я чIехидан.
Расул Гьамзатоваз ухшар,
Кьилин чIарар рехидан.
Вуна кIелна куьтягьайла,
Шихидхуьр кьисмет хьанай.
Сифте къалай башламишна
Ваз еке гьуьрмет хьанай.
Аферин ви инсанвилиз,
Хуьруьз, кIвализ ала тир,
Юлдашризни, дустаризни,
Веледризни багьа тир.
Цуьквед хатур хан тийидай,
Вун хьиз тиртIа инсанар,
Садакайни жагъидачир
Чаз лайихсуз нускьанар.
Вун чешне я муаллимриз
Инсанвиляй, чирвиляй.
Вири санал кIватI хьанва къе,
Вун играми тирвиляй…
«Лезги газетдин» 2020-йисан 20-нумрадай
_____________________________________________________________________________
Ашукь Ялцугъ Эминаз
Савадлу тир шаир-ашукь,
Илгьамдикай пай гайи кас.
Ви чIалари кIватIна махлукь,
Кьаз тунач на симерив пас.
Зегьметчийрин хьана даях,
Женгин яракь, ашукь, ви саз.
Халкьари вал ийиз дамах,
Жавагьирар теснифна чаз.
ЧIалар лугьуз межлисра гур,
Гуьлбарал вун хьана гъалиб.
АцIай вацра гузвай квез нур,
Я вун халис саздин сагьиб.
Девирдал туш, Эмин, рази,
Кесибари чIугваз гьижран.
Бес жезвачир халкьдиз рузи,
Мус акурай бес чаз девран?
Сабур, Эмин, я ви абур,
Сеслу чIалар, гафар-камал
Гьунарлу кас, вацI хьиз Самур,
Аквадай вун ажеб жамал!
Муьгьуьббатдин чIалар-хара,
Хьайи бере виридаз хуш,
Къенин къузни кIанда пара,
Артух жезва, Эмин, сархуш.
Яш — пуд вишни яхцIурни цIуд,
Эбеди я чи рикIера.
Ви чIаларин квахьдай туш муд,
Къизилгуьллер ви рекьера.
СтIал Саяд
КIанивилин тIал гьатнай ви кIарабра,
Кьисмет хьанай азар, тежер ваз дарман.
“Виш манатди” тунай куьн а азабра,
Агакьнач куьн мурадривни эрзиман.
Кай Саядаз дуьнья сур хьиз тир мичIи,
Накъварин сел авахьзава хъуькъверал…
Яр Шихрагьим авачир хуьр я ичIи,
Ашкъидикай тагъма хьанай рикIерал.
Куь муьгьуьббат мусибатдиз элкъвенай,
Уьмуьрдин рагъ кьунай чIулав цифери.
Цуькведихъ хьиз, вахъ Шихрагьим гелкъвенай,
Вилерикай булахарнай йифери.
Афизатаз хьана чешне чи Саяд,
Данкоди хьиз, рикI акъудна, рехъ гайи.
Лечек гадрай, сиве авай хуш баяд,
Кармаш беден чIулав хьана, лекь кайи.
Кьинни хьурай, къарагъда и чиляй берт,
Мад хкведа ялавлу тир Саядар.
Илгьам дагъдал къалурда абуру дерт,
Лугьуз жеда цIай куькIвенвай баядар.
Дурнайриз
Кефердихъай, яргъал мензил атIана,
Няни хьанва, им илифдай бере я.
Дагъустандиз чаз мугьмандиз атана,
Юргъунвал элягъа, Куьре дереда я.
Къаю хура туна, гъизва, гузва къив,
Куьн акурла, жезва чи дердер кьезил.
ЭвичI чилел, ацIанава вирер цив,
ТIимил ама чими уьлквейриз мензил.
Диде дурнадин гаф ийидатIа чIур,
Мугьман тахьайла, гьикI акъудин и йиф?
АватIа гуьзетиз вирер, къацу чIур,
Элкъвена хкведай береда илиф.
Саламар чи патай халкьариз ислягь,
Къузгъунрин къармах квез тахьурай кьисмет.
Женгери ийида инсанар куьлягь,
Чи патай квез ава гьамиша гьуьрмет.
Эгер куьн атайтIа са мичIи йифиз,
Мугьманар кьабулун — чи рикI алай кар.
“Маяк хьухь!” Буйругъда а чIавуз рикIиз,
Ял ягъиз акъваза, чи рикIин дустар.
КьатI хьайи мани
Чун, жегьилар, пудкъад лагьай йисарин,
Шарвилидин руьгь квай элдик датIана.
Девир тир ам манийринни махарин,
Чилел гел тун гьар са касди кьатIана.
Залзалади барбатIна зи хуьр хайи,
Чи мецерал алай мани кьатI хьана.
Ам завал тир, тIебиатди чаз гайи,
Чи мурадар гьарма санихъ кат хьана.
Къанни цIуд йис хьана зи хуьр яз пашман.
КIвалер эхцигзава, шад яз гуьгьуьлар!
Къван-къванцел аламач, атанани душман?
КьатI хьайи мани лагь куьне, жегьилар!
РикIел акьалт хъувурла аял вахтар,
Марф хьана, зи накъвар кIвахьна векьерал.
Мад вуч ийин, къачуз жедай туш бахтар,
Ашукь я зун хайи хуьрел, чуьллерал.
Терг хьайи хуьрериз — ДаркIушар чешне.
Бул авай чахъ: як, нек, ниси, гъерияр.
Гьар са касди жуван Ватан яхъ вине,
Берекатрин хунча я чи ерияр.
Тагъма хьана…
Аман — минет, гумир куьне заз азаб,
Кумир ман, яр, ви “есирдин” кьуд кIараб,
Шумуд жегьил кабабдатIа на яраб?
Тагъма хьана зи рикIел ви тIвар, гуьзел.
Къир вегь чиниз, тахьурай вун бедназар,
Къвез, илчийри ийида, яр, куьн бизар,
Аватда гьа, марал, заз верем азар,
Тагъма хьана зи рикIел ви тIвар,гуьзел.
Къугь къуш — вирин, вун булахдин я абур,
Къаф дагъ хьиз, яр, акъвазнава такабур,
Хаму жейран, гьикьван гуда за сабур?
Тагъма хьана зи рикIел ви тIвар,гуьзел.
Кьуна рикIелай тефидай кар, гуьзел.
Ийимир ман вуна зи рикI тIар, гуьзел.
Заз, мугьмандиз, ачух вуна вар, гуьзел.
Тагъма хьана зи рикIел ви тIвар, гуьзел.
Милайим хъвер, къугъвазвай кьелечI пIузар,
Яд касдин кьисмет хьунухь — заз агьузар,
ЦIай куькIвенва, илич зал яд, алма, зар,
Тагъма хьана, зи рикIел ви тIвар, гуьзел.
Физва вахтар, агьузардин къармахра,
Зун “къав” хьиз я, гьатнавай ви чахмахра.
Ша къекъвен ман, хайи хуьруьн яйлахра.
Тагъма хьана зи рикIел ви тIвар, гуьзел.
«Лезги газетдин» 2020-йисан 45-нумрадай
_______________________________________________________________________________
Гуьзелдин лишанар
Мегьни — марал, тIварни — Марал,
Эй гуьзел руш, тахьуй назар.
Гьакьекь чIарар къугъваз гарал,
Аватда гьа залум азар.
РикI михьи я, мез дилавар,
Рушарикай руш сабурлу.
Акъудмир зай гум, ялавар,
Чирагъар я вилер нурлу.
Буй-бухах ваз, къаш я гевгьер,
Анарар я хъуькъвер ярдин.
Ашукь я вал, назлу дилбер,
Юкьва ава камар зардин.
Зулжалалдин я аманат,
Алагуьзли, са къизилгуьл.
Гуьзелвилел я аламат,
Шумуд жегьил хьанва вал гуьл?
Ухшар я ваз са тIавус къуш,
Ви мили хъвер я заз дарман.
Зи рикIе гьахь, эй гуьзел руш,
Ачух варар, багьа мугьман.
Кьаз кIанда ви назлу гъилер,
Ви къуба сив я са шекер.
Гьар акурла хъуьрез вилер,
Агакьнава, руш, ви бегьер.
Гьалтна алма, Аллагь шукур,
Авазва вахъ акьул-камал.
ПIузар — бубу, мез я куркур,
Акунач мад вун хьиз жамал.
«Лезги газетдин» 2021-йисан 38-нумрадай.
____________________________
Низами Генжеви
Эдебиятдин са гевгьер, гъетерикай сад
Низами Генжеви тир, тIвар-ван авай алим.
Руьгьдин имаратар кхьена, гафунин устад,
Хъсандиз чирна ада девирдин гьар илим.
Теснифна чаз поэмаяр, пагь, ажеб гуьзел!
Загьир хьана зарлу чIалар, дуьнья я гьейран.
КIелай бере ашукь тахьай кас женни чилел?
Кьисмет хьана Низамидиз пачагьрин девран.
Тавханадин шаирвал, девлетар хьанач кIан,
Азадвал, намус, гъейрат, виждан маса ганач.
Инсанперес, къадир авай зегьметдинни фан,
Пачагь патал шем хьана кун ерли кIан хьанач.
ЧIаларал дуьзвилиз, дуствилиз гана эвер,
Ажузбурун тереф Низамиди хвейид я.
И тIварцIи кьуд патаз яна лап гужлу эквер,
Зулжалалдин аманат, алемдиз ам гайид я.
ЧIехи шаирдин эсерар кIелай кас гьар са,
Камилвилихъ финиз гузва эвер инсанриз.
Ви ктабрал кьарубур дуьньядал ала пара,
Жегьилвилелай гъил къачу лугьуз жаванриз.
Иесивал куьз авуначир, квазва чак тахсирар,
Хейлин чIалар агакьнач чав, чIугвазва гьайиф.
Ви диван гъиляй акъатна, фена асирар,
Корифейдин чIалар кIелиз, акъатна мад йиф…
«Лезги газетдин» 2021-йисан 40-нумрадай.
________________________________________________________
Берекатар бул хьурай!
ЦIийи йис, ша, сивел алаз мили хъвер,
Лацу яргъан алуд мийир рикIелай.
Аяз Буба, на кIвачерик кутур звер,
Берекатар це чаз на ви гъилелай.
Аяз Буба, бицIекрин квел вил ала,
Живедин руш, хунча хьурай ви къени.
ЦIийи йисуз куь пишкешрихъ вил гала,
Шуьре, цикIен, турфар, афарар кIани.
Тарихда вун тарифдай йис хьурай чаз,
Берекатар цIийи йисуз бул хьурай.
Абулейсан вахтундамаз къурай чаз,
Дердиярдай кIани кьадар пул хьурай.
Чаз алимри сортар-жинсер бул гурай,
Кьулан вацI хьиз, санбар хьурай некIерни.
Берекатрай чи суфраяр ацIурай,
Кетин кьил хьиз, гьял тежер кьван чIемерни.
ЧIулав цифер мад чаз кьилел такурай,
Ислягьвилин терефдал хьухь, инсанар!
Гьардаз вичин бицIекрин хъвер акурай,
Квез минет я, кутамир квек нукьсанар!
Сабур це
Бала-къада атайтIа яман юкъуз,
Инсанвал хъсан затI я, хуьх сабур жуван.
Камаллувал гьич санайни жеч къачуз,
Я Иллагьи, сабурлу хьуй кас жаван.
Сабур хуьн тавуртIа, пар жеда агъур,
Тар туькьуьл я – емиш верцIи, це сабур.
Фагьум тавур касдин кьисмет жеда кур,
Фана дуьнья, жемир пара такабур.
Сабурлу хьухь гьамиша, акала яб,
ТIимил рахух, жемир сабур авачиз.
Сабурдалди гьар са касдиз це жаваб,
Акьуллу хьухь, рахамир гьич алачиз.
Ажугъдиз дава язва сабурлувал,
Са чIавузни чIуру кардиз рехъ гумир.
Яшлудаз кутугнавач сабурсузвал,
Яланчи кас, агакьнавай гад кумир.
Диде вилик акъваззава гьар сефер,
РикIин гафар: “Секин хьухь, ая сабур”.
Кудайвал рикI лугьуда на а тегьер,
Милайимда: “Сабур, бала, я абур”.
Духтурриз
Азарриз куьмекда, акъвазарда тIал,
Залум азар, куьз атIузва на аман?
Ширин мезни дарман я, куьн гьалтна чал,
Инсафсуз азардив агакьна дарман.
Йикъан кьарай, йифен ахвар тахьайбур,
Хьайиди я куьн халкьариз даяхар.
Эверайла, чи къаршидиз атайбур,
Духтурар я гьамиша чи дамахар.
Азарлуйриз цIийи уьмуьр багъишна,
Квев гвай яракьар я чукIулни пинцет.
Квез шаирри гуьзел чIалар алхишна,
Жемятдин патай пара я гьуьрмет.
«Лезги газетдин» 2022-йисан 1-нумрадай.
_____________________________________________
Хайи хуьр
Чар булахар, генг мезреяр, уьруьшар,
Берекатрин хунча я хуьр чаз масан.
Ви таватар, авай къветрен еришар,
Гуьрчегвилел ашукь я гьар са инсан.
Йиф атай кьван ахварай вун аквада,
Югъ хьайила, яргъа жезва хайи хуьр.
Вахъ шехьдай кьван зи кузвай рикI дакIвада,
ТIебиатди аманат яз гайи хуьр.
Гуьлгери къуьлуьн ни хквезмач чи никIяй,
Дарих яз, гъурбатда чун хьанва гьелек.
Акъатзавач бубайрин хуьр чи рикIяй,
Фикирзава кутуна за гъил пелек.
Ватандихъ рикI кузвайбур чаз пара я,
Шад жеда, халкьар, бубайрин руьгьериз.
Элкъуьн хъия, мублагь хьанвай ара я,
КIвалер хъувур кьий гадайрин рикIериз.
Йисалай-суз кьери жезва хуьруьн ким,
Са хуьруьнви мад гъурбатдин рекьева.
Жаваб це заз, эхиз жедай кар ян им?
Гъам, хажалат, Ватандин дерт рикIева.
Кас амачир куьчейра чун къекъвезва,
КIвал эхцигун вирибурун гъараз1 хьуй.
Бубад кIвалин кьуд кьуру цал — гелкъвезва,
Хуьруьн патав синел гуьмбет къараз хьуй.
_______________
1 Гъараз — рикIе авай фикир, мурад.
Савкьат
Фадлай рекьел алай вилер,
ЦIийи йисан сифте кьилер,
Эминакай ктаб эллер!
Мансур Куьревидин савкьат.
Гьар са кардиз ганва баян,
Са патахъни ганавач ян,
Эмин руьгьдиз жеда аян,
Мансур Куьревидин савкьат.
Пара затIар заз хьана чир,
Хвешивиляй накъварин вир,
Эминан сур, зиярат — пIир,
Мансур Куьревидин савкьат.
Муштулух гуз ава халкьар,
Мецел алаз Эминан тIвар,
Адлай багьа жеч ядигар,
Мансур Куьревидин савкьат.
Физик — лирик я Низами,
Лезгистандин хва играми,
Мадни вилик фий ви илми,
Мансур Куьревидин савкьат.
Эйзудин къе ава гара,
Шад хьана, дуст, заз лап пара,
Москвадай рахкур са хара,
Мансур Куьревидин савкьат.
Къул хуьх!
Тамаш хуьрел атанвай гьал,
Баябан я, кьурана чIал,
Къати хьана кай рикIин тIал,
Къул хуьх, халкьар, дагъдин хуьре!
Лагь, и чилел фенани женг?
Себеб вуч тир хьунухьин денг?
Гьар терефдихъ чилер тир генг,
Къул хуьх, халкьар, дагъдин хуьре!
РикIел хквез жегьил йисар,
Аквада Ватан алаз зар,
Фана дуьнья хьана заз дар,
Къул хуьх, халкьар, дагъдин хуьре!
Яргъал шегьерра жегьилар,
ЧIугвазва анриз майилар,
Къуларив гума агьилар,
Къул хуьх, халкьар, дагъдин хуьре!
Мал-хеб амач, гъилер кIазар,
“Ностальгия” — чанда азар,
Къариблухар жезва базар,
Къул хуьх, халкьар, дагъдин хуьре!
Як, нек, вирт… майваяр я бул,
ЧIугу зегьмет, къачу кьве дул,
Зегьмет акваз акатмир фул,
Къул хуьх, халкьар, дагъдин хуьре!
Низами
Асирар къвез алатзава,
Туьхуьдач ви экв.
ЧIалари чун агудзава,
Зуьгьре хьиз я тек.
Поэмаяр, аманатар
Теснифна магьир.
Эверест хьиз вине я вун,
Шаиррин шаир.
Ви ирсинал хьана гьейран,
Амукьна вири.
КIела вуна, хаму жейран,
Низами шаир.
Къе куьрпедал эцигнава,
Низами, ви тIвар.
Ви бейтерал илигзава,
Дуьнья тир ваз дар.
Муьжуьд вишни кьудкъад йисар,
Къати я ви нур.
Дуьнья амай кьван ваз яшар,
Зиярат ви сур.
Кабабна хьи…
Гуьзелвилел хьана гьейран
Чуьлда авай таза жейран,
Гьалин девран, тават Сейран,
Кабабна хьи ярди зи чан.
Ашкъи хуьзва, язва есир,
Ашкара я хуьруьз чи сир,
Ашукь хьунухь яни тахсир?
Кабабна хьи ярди зи чан.
Ярдин рикI куьз ийизва тIар?
Фана дуьнья ийимир дар,
Ишезава, ханум, къе тар,
Кабабна хьи ярди зи чан.
Азгъунрин вил ацукьна чал,
Сал хьайила, кьурана чIал,
Къизгъин хьана а бере тIал,
Кабабна хьи ярди зи чан.
Мурад хьун тир кIанид къвалав,
Минетзава, къвезвач чIалав.
Агакьарна хабар чIулав,
Кабабна хьи ярди зи чан.
Севги1 тухуз къвезва душман,
Чанда цIаяр, амач аман,
Са югъ къведа, жеда пашман,
Кабабна хьи ярди зи чан.
_______________
1 Севги — уьмуьрдин юлдаш яз хкянавайди.
Къуьлуьн ник
Зулун тум вегь, гьазур хьанва чи тала,
Живеди хуьй къаярикай хъуьтIерин.
Йисар жезва, техилди гъидай гъала,
Чи мурад я, чи эрзиман рикIерин.
Атана гьарарат никIиз мугьмандиз,
Яшайиш хьуниз чарасуз я рузи.
ТIалабзава абулейсан дармандиз,
Вирибуруз санбар техил мурад зи.
Кьезил шагьвардал никIи гузва лепе,
Магьсулриз виридаз ава хупI бине,
Диде рикIе ава, кьепIина куьрпе,
Техилдин ватан я — яргъал уьлквеяр.
Генг мезреяр, кьатIуз тежер вилервай,
Куьгьне заманайра чIугунай зегьмет.
ГьикI алакьна кIватIиз бегьер гъилерлай?
Зегьметчийри къазанмишайд я гьуьрмет.
Къизилди хьиз, къуьлуьн никIи гузва нур,
Дегь девирра мукалдалди гвейид я.
Гад агудна, къурмишнава межлис гур,
Бубайри техил фурара хвейид я.
Алимар, чаз цIийи сортар акъуда,
Йис-сандавай чаз хьурай ризкьи пара.
Берекатар чи харманрив агуда,
КIатIара — къуьл, кандуйра гъуьр, халкь гара.
Намус
Чахъ авайди сад намус я, садни гьахъ,
Эбеди къанунар я чи дагъларин.
Са касдизни кIан жемир гафар нагьахъ,
Туьхуьр тийир экв я вири вахтарин.
Ширин мецяй кIани гафар акъуда,
Ивиди хуьда берекатрин бине.
Жемятар са хизан хьурай, агуда,
Леке тахьуй, жумарт кас хьухь, яхъ вине.
Чанни гуда намус патал игитди,
Гьарайдиз гьай, эверайла Ватандин.
Чир хьухь са гаф, анжах дустар виликди,
Намусдин перде аманат дидедин.
ХкIамир гьич намусдик, вегьемир виляй,
ТIебиатдивайни тахьуй хиянат.
ЧIуру кар ийимир садазни хъиляй,
Намус, гъейрат, виждан, ягь — квел аманат.
Гьар са чIавуз хьуй рикIе жавабдар гьисс,
Тур чаз къанажагъ, адетар, марифат.
Инсанпересвал яхъ вине, жемир кис,
Намусдалди къазанмиша берекат.
Диде
Серфнай уьмуьр, диде, вуна зун патал,
Маякди хьиз, къалурнай заз гьахълу рехъ.
Закай халкьдиз вафалу хва хьун патал
Зи уьмуьрдин рекьиз вуна ганай экв.
Вилин накъвар селлер хьана физва зи,
ЦIа гьатнавай зи кузвай рикI туьхуьриз.
Насигьатар гъамлу рикIел къвезва зи,
Эбеди яз, дидедин рикI куькIуьриз.
Зар-зибада хуьдай за вун, амайтIа,
Атир галай дагъдин цуьквер гъидай ваз.
Гьа сифте хьиз, вун чи кIвале амайтIа,
Куьрпеди хьиз, назик темен гудай ваз.
Кьве сеферда чун дуьньядал къакъатна,
Сифте сефер зи ругуд варз хьайила.
Чан къачуз ви, вав Азраил агатна,
Гилани — вун дуьньядилай фейила.
МичIи йифиз гъетерин экв нурлу я,
Белки, къе вун элкъвенватIа са гъетрез?
Гьижрандинни гъамарин сел гурлу я,
Цаварилай аквазва заз гъед хъуьрез…
Я эллер, зи хажалатар пара я,
Дарман тежер азар, лагь, бес жедани?
Ирид чилер, ирид цавар чара я,
Диде амач — адаз чи ван къведани?!
«Лезги газетдин» 2022-йисан 38-нумрадай.
__________________________________________________________
Ярагъ Мегьамедаз
Исламдин аслан тир халис,
ГатIумарнач на чав иблис,
Душман ятIа, кьуьлни илис,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Камалэгьли чIехи шаир,
Азадвилин авай къадир,
Алим, дерин тир ви фикир,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
“Ярагъи”, “Мегьамед”, гьелбет,
Ихьтин тIварар — чIехи гьуьрмет,
Халкьди гузва еке къимет,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Кьве викIиник халкь акатна,
Зегьмет чIугваз, чан акъатна,
Сад лагьай демократ хьана,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Пачагьдиз, ханариз харжар
Гуз, чал алайни кьван буржар?
Гьикьван хьуй къалуриз гужар?
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Арифдар яз, кьуна терез,
Душманриз на вегьей мерез,
Эхначир на акI вал хъуьрез,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Гана тарсар на имамриз,
Гьар са буржи на тамамриз,
Фикир гана на уламриз,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Муьруьдвилин хьана кьиле,
ТIарикьатдин кутур бине,
Муршид чIехи, тир вун чешне,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
На весияр чаз аманат,
Шейхерин шейх, чIехи савкьат,
Ахгакьна чав руьгьдин къамат,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Согъратлида кIвал — эхират,
Мусурманриз са зиярат,
Женнетда вун хьуй фаракъат,
Я Мегьамед ал Ярагъи.
Беневша
Гуьруьшдиз атана, агъузнавай кьил,
Беневша, вун аквазва руш хьиз кIани.
Гуьзелвиляй атIуз физвач вал зи гъил,
Вакай манидарри лугьузва мани.
Беневшайри чи уьруьшар чIагурна,
Кьил агъузун, къуьлуьн кьиливай чешне.
Атирдин хьел на зи рикIе акIурна,
Дарманар бул, беневшад тIвар я вине.
Такабурвал беневшадин лишан я,
Аял бере багъишнавай за дидедиз.
Шаиррин цуьк, зун вал ашукь инсан я,
КIватIиз рушар пара къведай дередиз.
КIани цуьк, вун чаз гатфари гъайид я,
Дигмиш хьанва, алагуьзлуь, чагъин вахт.
А гуьзел тIвар ваз рангуни гайид я,
Беневша руш, ачух, дилбер, на зи бахт.
«Лезги газетдин» 2023-йисан 2-нумрадай.
__________________________________________________
Къагьриман руш
“Самур” газетдин кьилин редактор Керимова Седакъетаз
“Самур” газет — багьа мугьман январдиз,
Седакъетни а газетдин мерд дестек,
Лезги чIалал атана чи дидардиз:
“Кьулухъди элкъведач, хьайитIани тек».
Гана маса на ви багьа ктабар.
Зулжалалди гурай, тават, кIанивал.
ГьакIа къизилдин безекарни самбар, —
Аламат я, ви къастунин кIевивал!
Редактор, мухбир, корректор, шикилчи,
Седакъетаз велед хьиз багьа я “Самур”.
Халкьар санал агудзавай кас — тешкилатчи,
Лезги чилин къагьриман руш, чи абур!
Мубариз, Муьзеффер — эверай гьай ви,
Куьн вири лезгийриз тушни бес чешне!
Абурукни ква Шарвилидин иви,
Седакъет вах, гьамиша хьуй кьил вине!
«Лезги газетдин» 2023-йисан 14-нумрадай.
_____________________________________________
Лезги чIал
«Заз вун кIанда, — лагьай чIал чи Эмина,
Багьа я заз, якъут, гевгьер, мержан хьиз.
Масана ваъ, Кьеан хуьре, демина,
Туькезбан руш акъвазнавай жейран хьиз.
Хайи чIалан гуьзелвилин хьухь къадир.
Гьардаз — вичин, заз багьа я лезги чIал.
Дидедин чIал, дидедин чим я надир,
ЧIал квадармир, гьатнава беденда тIал.
Маса чIалар — парабурун кIвалера,
Азиз эллер заз азабар гузва хьи.
ТIазва зи рикI, секинзавач йифера,
Чан аламаз, цIай куькIуьнна кузва хьи.
ЧIал квадарун намус квадрай мисал я,
Сифте акъатай гаф сивяй диде я.
Жаваб це заз, квелди чи чIал усал я?
ЧIал къутармиш, халкь къарагъдай вяде я.
Алим Услар хьанай чи чIалал ашукь,
Къазанфарбег — кутур кас чIалан бине.
Ша, къуьн кутур, гьар са касдиз я талукь,
ЧIал шаирри пайдах хьиз кьунва вине!
«Лезги газетдин» 2023-йисан 24-нумрадай.
_________________________________
Дидед чIал
Зи рикI дидед чIалахъ кузва,
Вири къарагъ, ша жен чун сад.
Шаирд рикIиз азаб гузва,
Лезги чIал я илгьамдин чад.
Юнескоди ганва хабар,
Вучиз чIалар къе квахьзава?
Вафалудан рикIел къабар,
Дуьз рекьелай алатзава.
Зурба кар я эхиз хьун икI,
Квахьдайбурук ква чIал лезги.
Лагь куь къене авачни рикI?
Мадни авар, лак ва дарги…
Жавагьирар теснифай чIал,
Са жаваб це, вучин, эллер?
РикIе гьатна са залум тIал,
Ацукьмир, кваз хъуьчIуьк гъилер.
Хуш яз амач милли чIалар,
Минетзава, къвезва рекьел.
Мус куьтягь хьуй чи и тIалар,
Дидед чIалахъ пара цIигел.
Ярдиз минет
Гьикьван хьурай ярдик гъазаб,
Яр азардин дава-дарман.
Гузва марвар рикIиз – азаб,
Мус жеда, лагь, дилбер, мугьман.
Куьре пата я руш гуьркем,
Мецел ала ширин нагъма.
Яргъаз ая азар-верем,
КичIе я заз алкIиз тагъма.
ТIалабзава, ая регьим,
Чал вил алай хуьруьн уьруьш.
МичIи авур дуьнья я им,
Варз алай йиф, ша жен гуьруьш.
Минетдай кьван хьана бизар,
Гуьзел руш я, хъуькъвер яру.
Чагъин-чагълар, вал ала зар,
Вун виридаз руш я кьару.
Залан дерт я кай муьгьуьббат,
Мегьрибан хьухь, мийир кабаб.
Марал женни мад мусибат,
АквадатIа са югъ яраб?
Ишара бес я са ариф,
Бедназар я, яр Шагь-Назар.
Гевил пашман, чанда гьайиф,
Яргъаз ая, Худа, азар.
Ашукь хьанва, хаму жейран,
Зун ви есир, жемир лавгъа.
Гуьзелвилел ярдин гьейран,
АтIуда гьа рикIин паргъа.
Буй-бухахдик квач гьич синих,
Гьикьван ийин за вун гуьзет.
Вун такурла, я зун дарих,
ЭвичI багъдиз, къачу лезет.
Хъвер алаз хьухь, муъмин-мелек,
Хамир гуьгьуьл, женнет гьуьруь.
Гъамлу я яр, хьанва гьелек,
Гьатнава зи чанда агъри.
Кьисмет ая, ийиз ялвар,
Акъатзавач мад залум йиф.
Гьуьлуьн кьерел гар гилавар,
Кемен хьурай ви чIулав киф.
Хвар булах
Гуьзел чуьлдал – диде чилел авахьиз,
Физва йисар, латалай вун алахьиз,
Сийидагьмед! Вал алхишар алахиз,
ДаркIуш хуьруьн абур я вун, Хвар булах.
Ваз куьмекиз даркIушвияр я гьазур,
Гатун юкъуз ваз мугьманар кас агъзур,
Гьар гатфариз тIебиат ийиз юзур,
Куркурдив вун гекъиг жеда, Хвар булах.
Вун булахрик тIвар-ван аваз хьайид я,
Ашукьбуру тек са ваз сир гайид я,
«КIанда заз вун» — гафар мецел гъайид я,
Абукевсер булахдин тай, Хвар булах.
Гьамга ядни гуьзел я варз алай йиф,
Цяй гъед хъуьрез, суна галай зардин киф,
Вал вил алаз акъвазда зун, лацу лиф,
Эйзудинан сабур я вун, Хвар булах.
«Лезги газетдин» 2023-йисан 52-нумрадай.
_____________________________
Гьайиф хайи хуьр
Чилер зурзай апрелдин йиф чIулав я,
Акъудна хьи на хайи хуьр зи гъиляй.
Вун зи рикIе къекъвей цIун са ялав я,
Хайи Ватан, вал пара зи рикI алай.
ДаркIушрин хуьр къе картадал аламач,
Етим кIел хьиз, ам къуншийрин арада.
Хайи хуьруьхъ жемятдин гел галамач,
Теснифнавай кайи чIалар харада.
Бул я хуьре таза, къайи булахар,
Хуьруьнвийриз ви генг чуьллер ала тир.
Гуьзелвилел авурди я дамахар,
Залзала чаз тIебиатдин бала тир.
Гьар булахдал чи бубайрин тIвар алай,
Жегьилрин ким хуьруьн булахдиз мукьва.
Гуьлгвер къуьлуьн никIел хуьре зар алай,
Агъсакъалрин ким авай хуьруьн юкьва.
Къариблухда хазинадар хьайитIан,
Мулк галачиз хуьр аквазва эйбежер.
ТIебиатди бул мал-девлет гайитIан,
РикIе жеда са залан хер сагъ тежер.
КьетIен гьава, кьетIен атир гьавадихъ,
Жемят хьанва хайи хуьруьхъ къе цIигел.
Ша, илифа, къекъвезватIа давадихъ,
Ватандиз гьат рекье, жемир вун энгел.
«Лезги газетдин» 2024-йисан 7-нумрадай.
