Регъуьн кьиса

(ЧIукар)

 

* * *

ТIунутI гана, хъуьтуьл месел

Периди руш ксурна.

Эцигна мад къулан кикел

Гичин, цивди ацIурна.

 

Ахвар атай Саядани

ЧIулав вилер акьална,

Перини, цел кьуна кIула,

Фена ракIар агална.

* * *

Кекъвей-къекъвей шуькIуь

рекьер

Яргъи хьанва дередиз.

КIама регъвер ухшар язва

КукIвар хьанвай къеледиз.

 

Синерилай къарагъиз циф,

Гъуьр хьиз, гьарнихъ чкIизва.

Фурфур ийиз, къати гарни

Къвез рагарив кикIизва.

 

КIулавай цел кьуна кIевиз,

Кьил акъудиз циферай,

Дередавай регъуьз физва

Пери гуьтIуь рекьерай.

* * *

Регъве авай кьуьзуь итим

Перид рекьиз атана.

Анай иниз и цел гъайи

Ваз баркалла лагьана.

 

Перлех-верлех элкъвез

къванер,

КIар къугъвазва хурудал.

Ацукьнава лацу къаймах

Кьуьзуь касдин чурудал…

 

Гъил геляйиз, гъуьруьн

кIунтIар

Гьар патахъди чукIуриз,

Секин туш а кьуьзуь итим,

Атай ахвар чукуриз.

 

Пери, метIер хурув кьуна,

Гьа къулав гва, секин я.

КIвале амай бицIи Саяд

РикIел ала, ширин я.

* * *

Пери ялгъуз регъве ама,

Гуьлуьт храз гъиле ава.

Гишин кьифер шад хьана,

КIахун гъуьруь дад гана.

 

Сувагъар квачир цларай,

Жуфт тушир са ракIарай

Гар гьахьзава, фурфуриз,

Шеминин мез юзуриз.

 

Куьтягь жезва техилни,

Пери туш я сефилни…

* * *

Пери кIвализ хтана —

Рушаз шадвал атана.

— Сагърай, диде, вун пара,

Акуна икI чаз чара.

* * *

ТIунутI тIуьна шад хьайи,

Дидедиз темен гайи

Саяд фена кьаз хабар,

Регъуьз багъишиз чIалар:

 

— Сагърай, регъв, гъуьр авур

чаз,

Ахьтин зегьмет чIугур ваз.

Азабдикай хкудна,

Чун шадвилив агудна!..

 

Верлех-перлех ван ийиз,

Регъв рахана инсан хьиз:

— Лугьумир а сагърай заз,

Аквамир зун зирек яз.

 

ТахьанайтIа яд мегер,

Жедайни завай кьуьлер?

Гьада къуват гана заз,

Элкъвей тIунутI хьана ваз.

 

Яб гурай ви гафариз,

Вач, сагърай лагь ятариз.

Алад, тадиз чукура,

Жуван шадвал къалура.

* * *

ЭкъечIна Саяд хуьлел,

Акъвазна еке къванцел,

Эцигна са гъил эчIел,

Гъана и гафар рикIел:

 

— Сагърай, ятар, датIана,

Лугьузва квез атана,

Югъ-йиф зегьмет чIугуна,

КIусни ахвар тавуна.

 

Гана къуват чи регъуьз,

Элкъуьрна къванер кIевиз.

Цел ацIай гъуьр авуна,

Чаз чIехи бахт акуна.

 

Ятарал чан атана:

Шуршур ийиз рахана,

— Лугьумир гафар хвеши,

Чахъ авач гьунар чIехи.

ТахьанайтIа а дагълар,

Гьинай къведай чун — ятар?

 

Гьатна Саяд рекье мад.

Акьахна тик рагал фад,

Шиш кукIушриз килигна,

Пелел капаш эцигна.

 

— Дагъалар, дагълар,

чан дагълар!

Квехъ ава зурба гьунар.

Гужлу ятар ракъурна,

КIамар, хуьлер ацIурна.

 

Йифен мичIи береда

Туна ванер дереда.

Ятари, къвез, бул хьана,

Элкъуьрна регъв, газ гана.

 

— Куьз яргъал рехъ атIана,

Чи патав икI атана?

А гьуьрмет ая жуван

Фена булутриз залан…

 

КIват жез абру чи кьилел

ИчIирна марф, хар винел.

Тупар яда, агь, кIевиз,

Акъудда зурзун чилиз.

 

ЦIайлапанар акъатда,

Циферик зарб акатда.

Чунни саймиш тавуна,

Фида сел зарб къачуна.

 

Гьа ятар кIватI хъхьайла,

Хуьлер-кIамар ацIайла,

Регъв тади кваз элкъвена,

Квез булдиз гъуьр регъвена.

* * *

Саяда мад чукурна,

Дагъадин кукIуш жагъурна.

Ам булутрив рахана,

Ихьтин гафар лагьана:

 

— Суьруьяр хьиз тIулавай,

Эй, булутар, цававай,

Куьн гарарив къугъвазва,

КIани патахъ юзазва.

 

Гьуьлерлай къвез заландиз,

Хкаж жезва кьакьандиз.

Ахпа кIеви ванериз,

Марфар пайна чилериз.

 

Абрукайни селлер жез,

Авахьна дагъларай, къвез,

Регъвер кардик кутуна,

Еке зегьмет чIугуна.

 

Цел ацIай гъуьр хьана чаз,

Куьне куьмек гана чаз.

Зун шадвилив ацIанва,

Сагърай лугьуз атанва…

 

— А гьунарар чибур туш,

Яргъи кифер авай руш!..

Гьуьрмет ая ракъиниз,

Адан гужлу экуьниз.

 

Рагъ я зегьмет чIугурди,

Чун акI кардик кутурди.

Лугьун чна авайвал,

Ахлад кьулухъ атайвал.

* * *

Фена Саяд рагъ акваз,

Са маса дагъдин кукIвал.

Акурла хъипи нурар,

Гъана рикIел и чIалар:

 

— Вун сагърай, чи хьипи рагъ.

Нурлу авур дере-дагъ.

Вун виринра герек я,

Гьамиша чаз куьмек я.

 

Вуна гьуьлер чим ийиз,

Акъудна цифер виниз.

Ахпа абур, кукIвар жез,

Авахьна бул, ятар жез.

 

Регъверик чан кутуна,

КIахаркай гъуьр авуна.

ТIунутI тIуьна, тух хьанва,

Ваз гьуьрметиз атанва…

 

— За экв гузва датIана

Квез виридаз, атана.

Зи буржи я и жуьре

Нурлу авун дагъ-дере.

 

Ангье еке гьуьлери

Кьунвай мягькем чилери,

Гана такьат квез пара,

Гьар патахъай жез чара.

 

Гьабуруз лагь хуш гафар,

Къуй бул хьурай мад ятар.

ХьаначиртIа гьуьл эгер,

Жедачир цава цифер.

* * *

Саяд ава мад рекье

Акун патал гьуьл еке,

Акъвазна дуьзен кьерел,

Гъана и гафар рикIел:

 

— Гьам туькьуьл, гьам

ширин гьуьл,

КIан квачир дерин гьуьл.

Куьне куь гуж къалурна,

Цавал цифер ракъурна.

 

Мекь акурла муркIариз,

Ахпа элкъвена марфариз.

 

Ахпа кIамар ацIана,

Гьарнай селлер атана.

ЦIапурриз гуж авуна,

Регъуьк юзун кутуна.

 

Чахъни гила гъуьр хьана,

Вуна ви къуват гана.

Сагърай, гьуьл, вун, ви ятар,

Акуна заз ви гьунар.

 

Лепе гьарнихъ юзана,

Лерш-лершна, яд рахана:

— Лайих туш икI лугьуниз,

Акьван тариф акуниз.

 

Цифер, гьуьлер, а ятар,

Дере — тепе, кIам, дагълар…

Девлетар я ацIанвай,

ТIебиатди квез ганвай.

 

Югъ-йиф зегьмет чIугуна,

Абур муьтIуьгъ авуна,

ТуькIуьрзава инсанди

Вичиз уьмуьр хъсанди.

 

Ахьтин инсан, са багьа,

Ви диде язва, бала.

«Лезги газетдин» 2023-йисан 8-нумрадай.