Заз гьеле гъвечIизамаз чIехибурувай ван хьанай: “Халис устIардиз тарифар герек авайди туш. Ам алай чка адан гъилерин устадвили, алакьунри, тамамарзавай карди чирда”.
Дугъриданни, гьакъикъи гафар я. Пешедин устаддиз, хсуси везифайрив гьакъисагъвилелди, михьивилелди эгечIзавай, вичин алахъунрикай инсанриз анжах хийир, хъсанвал хкатдайвал яшамиш жезвай касдиз, я тарифар, я рекламани герек авач. Ахьтиндан реклама бажарагълувал, къенивал, бегьерлу кар я. Сарарин духтур Байрамов Абдуллагьан са синихни кутаз тежедай, инсанрин патай анжах алхишдин гафар арадал гъизвай тарифлу кар хьиз.
Заз акI я хьи, алай вахтунда сарарин духтурар виридалайни гзаф ава. Меркездин гьар са районда, магьледа сарар сагъардай кабинетар, центраяр ава. Амма сарар дуьзгуьндиз, инсандиз зиян хкат тийидайвал сагъар хъийидай духтурар са акьван гзаф туш. Са цIуд-цIувад йис идалай вилик зунни садан патав фенай. Акъатнавай кьведан чкадал цIийибур хъиягъунин гьакъиндай меслят ийиз. Ада зун мадни кьве сас акъуд хъувунин (абурук синих акатнава лугьуз) чIалал гъана. Касди са гужуналди гьа кьве сас акъудна. Ахпа за кьатIана, ада зи сарарин сагъламвиликай ваъ, вичиз жедай хийирдикай фикирзавай. Гьанлай зун мад стоматологрин патав хъфенач, та Байрамов Абдуллагь духтурдикай чир жедалди. Адан алакьунрикай, устадвиликай, гъилерин кьезилвиликай, начагъдан дердиниз шериквал авуникай заз ихтибарлу, гьуьрметлу инсанри лагьана. Абур гьахъни тир. Касди, яргъал тевгьена (бязибуру са шумуд вацра инсан инжиклу ийида), цIийи сарарни хъияна, протезни туькIуьрна. Кьилинди, сарари заз, тIарвал тагуз, къуллугъзава. Гьа са вахтунда сарар хъиягъай, протезар тур гьикьван духтуррилай наразивалзавайбур ава! Ахьтинбур са шумудра духтурдин патав хъфиниз мажбур жезва.
Абдуллагь духтур вичин чкадал алайди, адан кардикай инсанри сиверай-сивериз лап яргъаризни хабар гузвайди зазни акуна. Кьве гьафтеда адан патав физ-хтай заз нубат гуьзетзавай инсанрихъ галаз таниш жедай мумкинвал хьана. Авайвал лагьайтIа, тажубни хьана: Москвадай, Санкт-Петербургдай ял ягъиз хтанвайбурузни адавай куьмек кIанзавай. Еридин кIвалахдилай гъейри, меркезрин къиметрив гекъигайла, ужузни я эхир. Сарар сагъарзавайбурун география гегьеншди тир. Дербент, Усугъчай, Кочубей, Хасавюрт, Каспийск, Шамхал…
Гьавиляй духтурдин гъилерикай вичизни дарман хьайи шаир, публицист, Мердали Жалилова, “Сарарин сардар” тIвар гана, Байрамов Абдуллагьаз ктаб бахшнава. Авторди кхьизва: “И гъвечIи кIватIал за республикадин стоматологиядин поликлиникада гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазвай, халисан лезгивилин руьгь квай, инсанрин сарар сагъариз, цIийибур эхцигиз, заргардин устадвал авай духтур Абдуллагь Байрамович Байрамован 60 йисан юбилейдиз бахшзава”.
Лугьун лазим я хьи, касди, вичин чIехи бубайрилай агакьай ирс яз, анжах михьивилин, лукьманвилин, савадлувилин, инсанриз сагъламвал хуьз куьмек гунин рехъ тухузва. Духтурди патав къвезвайбуруз мукьвал-мукьвал тикрарзава: “Сагъламвилин эвел сарар я. Гьавиляй гьамиша абур хуьз алахъа”. Ада мадни лугьузва: “Гьар са азар, фад чир хьана, сагъар хъийиз алахъайтIа хъсан я. Азардин себеб жагъурна, адан вилик пад кьаз хьайитIа, мадни асант жеда. ИкI, гьар са духтурди агьалийрин арада вахт-вахтунда профилактикадин кIвалах тухун герек я. Иллаки районра. Хуьрера и кардиз, мумкин я, са артух фикир гузвач. Ахпа, сарар чIур хьана, чкадин духтурар бегенмиш тушиз, шегьерриз атана, сагъар хъийиз алахъзавайбурун кьадар артух жезва. Аялрин бахчада, школада сарарин гьал ахтармишзавай духтур хьун герек я”.
Дагъларин уьлкведин меркезда Сарарин сардар чидайбур, адакай куьмек жезвайбур гзаф я. Виридан мецелайни анжах алхишрин, разивилин, гьуьрметдин гафар алатзава. Абурун мецелай шаирдини лугьузва:
Сардар я ам сарар хуьниз,
Заргардинбур — алакьунар!
Чи седефдин сарар хуьниз
Са жегьрейрихъ жеда гьунар!
Аллагьдин тIвар алаз мецел,
КIвалахзава паквилелди.
Малаикар ала варцел,
Къуллугъзавай гьахъвилелди.
* * *
Хъсан крар — абур даим гъилик ква,
Гьавиляй икI вун чи элдин вилик ква:
Яшамиш хьухь, дагъларив кьван сабур гваз,
Шарвилидин неведив хьиз, абур гваз.
Себеб хьурай, дуст, ви устад гъиликай,
Гьуьрметрин дагъ къарагъда ви виликай.
Уьмуьр гьамиша рагъ алайди жезвайди туш. Адаз цавар чIулав цифери кьур, бушлухра цIайлапанри цIарцIар гудай йикъарни аквазвайди я. Духтурдиз, адан хизандизни рикI сефилардай, дарихардай бедбахт дуьшуьшар акун тавуна амукьнач. Гьа и вахтунда шаирди кхьена:
Вучда, дуст кас, дагъдал кьацIар жерид я,
Кьакьанвилел живерни фад къверид я.
Амма селди гуда лугьуз заланвал,
Зайиф хьана акурди туш Кьулан вацI.
Вунни гьакI я: гьуьрмет ачух, гъил ачух.
Руьгьда, белки, ава жеди гьуьл ачух!
Истеклудал ийирди я пехилвал,
Амма кутаз жедач адак туькьуьлвал!
Ваз куьмек хьуй гьам Пайгъамбар, гьам Аллагь.
Вун — чи панагь, сагъвал хуьзвай Абдуллагь.
“Сарарин сардар” ктабда гьакI Мерд Алиди эхиримжи йисара кхьенвай цIийи шиирар, хайи хуьруькай макъалаяр, бахш-бендер гьатнава.
Авторди гьуьрметлу Абдуллагь духтурдиз хъсан шиирар, тебрикар, къейдер бахшнава. КIела цIийи ктаб — квез гзаф къени инсан А.Байрамов гьихьтин “заргар, гъилиз пайгар, руьгьдиз азгар меценат” ятIа, мадни ачухдиз аквада.
Хийир Эмиров
