Сулейман-Стальский райондин центрадивай рагъакIидай патахъ саки 15 километрдин мензилда кьакьан рагарин кьилел кьве синен арада гьуьлелай саки 900 метрдин ви­не экIя хьанвай Хутаргъар и дереда виридалайни чIехи хуьрерикай сад я. Хуьруьн тIвар, мумкин я, мул­куна хтун тарар гзаф аваз акуна гун. Хуь­руьн би­не кутур вахт ма­лум туш, я хуьруь вичин бине саки 1966-йисалди дегишарай делиларни авач. Амма Хутаргъар бинелу хуьрерикай тирди анин сурари кьунвай майданри шагьидвалзава. Хуьр пуд магьледикай ибарат тир: агъа магьле, вини магьле ва Украина. Эхиримжиди цIийи магьле тир. Аниз а чкадин чил Украинадин чилиз ухшарди — чIулав накьвадинди тирвиляй лугьузвай.

Хуьре ругуд тухумдин векилар яшамиш  жезвай: ПIирер, Сафарчияр, Шамлуяр, Пехълияр, Ахцегьар, Къажарар. Куьгьне магьлейра гьар са тухумдин кIвалер санал (са га­пIал­да) эцигнавай. Са касдин кIва­ляй, куьчедиз эвичI тавуна, саки 5-10 касдин кIвалерин къаварилай физ жезвай. Хутаргърин хуьруьхъ саки 900 гектардин кьван мулкар авай. Абур къунши Кьеанрин, Ивигрин, Бигеррин, Хпит­I­рин, КIелейрин, Мехкергърин, Чуьхверхуьруьн, Ялцугърин хуь­ре­рихъ галаз сергьятламиш жезвай. Хуьруьн мулкар чIу­ру емиш­рал­ди­, хъархъун тараралди, жуьреба-жуьре набататралди девлетлу тир.

Октябрдин инкъилаб жедалди хуьруьн мулкар кьилдин ксарин ихтиярда авай. И кардин жигьетдай абурун тIвара­ри шагьидвалзава. 1924-йисуз Хутар­гърин хуьруьн совет тешкилна. Аник Хутаргъар, ХпитIар, Кьианар, Бигерар, Ивигар ва Чуьхверхуьр акатзавай. Сифте советдин регьбервиле и хуьруьнви Юзбегов Юзбег хкяна. Гуьгъуьнлай (1936-йисуз) хуьре колхоз тешкилна. Адан тIвар­ни “17-партсъезд” тир. Сад лагьай председателвиле и хуьруьнви Къараханов Мегьамед хкяна. Колхоздин девирда гьар са хуьруьн хизандиз 0,40 га техилдин ник, зур га картуфрин сал патал чил ганай. Хуьр чкIидалди жемятдин са­­ки чIехи паюни колхозда зегьмет чIу­гу­на. Колхоздихъ вичин махсус улакьар­ни­ авай: пар чIугвадай машин, цепер алай трактор, молотилка, гвенар гуьдай комбайн. Хутаргъа юкьван мектеб авай. Аниз патарив гвай хуьрерай, гьакI­ни районрай къвезвай аялар патал интернатни кардик­ квай. Мектебда советрин йисара урус халкьдин векилрини муаллимар яз (гьам дишегьлийри, гьам итимри) кIва­лах­завай. Хутаргърин юкьван мектеб акьал­тIарай са кьадарбурукай духтурар, муаллимар, военный рекьяй ва МВД-дин къуллугъчияр, агрономар ва маса пешекарар хьана.

Хуьре хъсан клуб, девлетлу ктабхана, почтунин отделение, къунши хуьрерихъ ва райондин центрадихъ галаз алакъа хуьдай телефондин станция авай. Хуьре радио, туьквен, медпунктни кардик квай. Хутаргърин хуьре хъсан мискIин ва машгьур пак чка — Пирехазран бубадин пIирни авай. Гьа­йиф хьи, мискIин чкIана. ПIир чкIан­вай гьалда аваз акур хуьруьн жемятди чпин такьатрихъ ам ремонт хъувуна. Аллагь ра­зи хьурай чпелай! Садикьоври ва мад са жерге хуьруьнвийри чпин такьатрихъ хуьруьз хъфизвай 7 км мензилдин рехъ ремонтна. Сагърай чеб!

Ахцегьар лугьудай тухумдай тир Пирмагьамеда хуьруьн сер­гьятда 3 регъвер эцигна. Гьа дереда тIвар-ван авай чатун ус­тIар Юзбегов Къазибегаз вичин кар хъсандиз чидай. Ада гьам колхоздиз, гьам жемятдиз, гьакI патай атай ксаризни майишатдин жуьреба-жуьре алатар туькIуьрдай.

Ватан хуьник хутаргъвийри чпин пай кутуна. Хуьряй дяведиз 99 кас фена, абурукай 54 касдиз эл­къвена хтун кьисмет хьанач. Гьа­йиф­ хьи, халкьдилай ас­лу тир ва ту­шир себе­бар хьана, 1966-йи­­сан зал­зала­ди­лай гуьгъуьниз хуьр аранд­из (гила Эминхуьруьз) куьч хьана­. Чеб Хутаргъа ханачтIани, бу­байрин ватандихъ рикI кузвай кьегьалар ава.

ХарапIайриз элкъвенвай хуьр акурла, зи рикIел ихьтин бендерни къвезва:

 

Са пад чархар, са пад чуьллер,

Гьейран жедай вал атай эллер,

Гатфариз хутари авурла цуьквер,

Женнет багъдиз тир вун ухшар, Хутаргъар

 

Пирехазран бубад макан,

Зияратдал къвез-хъфиз инсан,

Са касни тун тавур пашман,

Мерд ксарин тир вун макан, Хутаргъар

 

Гегьенш чуьллер, къуьлуьн никIер,

ВацIал алай пуд регъвер,

Суфрадал хьана нек, ниси, дуьдгъвер,

Берекатлу хуьр тир Хутаргъар.

 

Турди туш на садни пашман,

Атай-хъфей рекьин мугьман.

Къазибеган чатун гьулдан

Алмасдилай лигим, Хутаргъар

 

Аквазмач ви чуьлда я мал, балкIан,

Акъат хьана цазни къалгъан,

Тамара бул я жанавур, къабан,

Хьанва гила чун пашман, Хутаргъар

 

Акурлахъди ви ихьтин гьалар,

Акьалтда вилерал накъвар,

Белки, хквен хъсан йикъар,

Аллагьдик умуд кваз, Хутаргъар­.

Исмаил Агьмедов, Эминхуьр