“Куьне квез гьуьрмет ая тIун!..”

( Етим Эмин )

Дагъустан чIаларинни халкьарин садвилин уьлкве тирди фадлай тестикь хьанвай гьакъикъат я.

Чи садвилиз, чи уьмуми кьисметди хьиз, чи адетрини, культурайрини, литературайрини къуллугъзава. Дагъустанда хьиз, гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир писателрин Союз маса  са региондани авач. Гьавиляй парабуруз и тешкилат чешне къачуниз лайихлу яз къалурзава.

Халкьарин садвал гила халкьарин Садвилин сувариз элкъвенва. Ада чун генани сад-садав агудзава, сад-садаз мукьва ийизва.

Литературадин асас метлебни халкьарин дуствал, садвал, стхавал, архавал артухаруникай ибарат тирдини тарихди субутнава.

И чинни чна чи Садвилин сувариз бахшна гьазурнава.

Мерд Али Жалилов

Ватан

Ви гуьрчегвал садахъни жеч,

Чан зи хайи диде Ватан,

Еке чуьллер галаз гегьенш

Мадни хьурай вун авадан.

 

Накьвар — къизил, къванер — мермер,

Авач валай хъсан уьлкве,

Дагълар — якъут, тамар — гевгьер,

Азад я ви хизан, уьлкве.

 

Чи магьсулрин кьакьан бегьер

Хкаж жезва чинар хьиз тик.

ЦIарцIар гуз къвазнава чуьллер,

Гьар патахъди ахъайна цуьк.

 

Чи заводри акъваз тийиз,

Югъди-йифди кIвалахзава,

Чандилайни хвена азиз,

Чна валди дамахзава.

Хуьруьг Тагьир, Дагъустандин халкьдин шаир.

Дустар хуьх

Чир хьухь, зи дуст, дуст-душмандин къимет ваз.

Садлагьана ямир вири хъилерив.

Дустунин хъел фад квахьда. Мад гьуьрмет ваз

Къведа сел хьиз. Немир дуствал кьелерив.

 

Мумкин кар я, дуст вич фад-фад алатда

Дуьз кьацIалай сабурдинни абурдин.

Амма жемир вун къапарай акъатна,­

Къехуьн хъийиз са цIарх финай какурдиз.

 

Инсанар, фад кьуьзуь жезва яшар чи,

Сел хьиз катиз йикъар, йисар йигиндиз.

Гьикьван регьят къакъатда бес дустар чи,

Жагъурдайла гьикьван бес чаз четин я!

 

Бирдан шивци авуртIа ви кьецIивал,

Са куьхъ ятIа кек галкIана, мумкин я,

Ам дегишиз акатмир вак тадивал.

Тахсирлуди рехъ я, шив туш, якъин я.

 

Тавакъуйда, инсанар, за: Аллагьдин

Хатурдай кьван пичIи мийир къастар куь.

Жемир хьи квез абур гзаф авай хьиз,

Квахьунихъай кичIе хьухь квез дустар куь.

 

Захъ гьамиша адет хьана къайдасуз,

Дугъривиле акваз даим писвилер,

Гьикьван дустар за гадарна файдасуз,

Гьикьванбуру зун гадарна кисвилив.

 

Гьикьван мадни крар хьана рекьера,­

Гьикьван гьатна четин, гуьтIуь уламра.

Гьар сеферда гьатиз хьана гьекьера,

Дустар къвалав гвачиз, къуллугъ тамамдай.

 

Гила заз куьн вири ахкваз кIанзава,

Са мус ятIа зун кIанз, заз кIанз хьайибур,

РикI ачухна квевди рахаз кIанзава,

Заз бахшайбур ва бахш тийиз фейибур…

 

Авар чIалай.

Расул Гьамзатов, Дагъустандин халкьдин шаир.

 

* * *

Тек дагъ чина

Кьакьанди яз гьисабдач,

Патав маса

Дагълар такваз хьайитIа.

Тек тарни гьакI

Гужлуди яз гьисабдач,

Патав маса

Тарар такваз хьайитIа.

Тек шаирни

Устадди яз аквадач,

Эгер маса шаирар, къвез,

Къулав адан рахадач.

* * *

Ингье чка за багъ кутур, хуррам тир.

Аял йисар фейиди я зи гьа ина.

Ини цуьквер гана гьикьван тIарам тир,

Гила, къекъвез, жагъизмач а хазина­.

 

Гила хъуьрез, къугъваз ава хтул зи.

Ашукь жезва ам дагъларин севтинал.

Куьлег гвай хьиз шад я хци чукIул зи,

Бахтлувиляй илигнава уьфтуьнал.

 

Сулейман Рабаданов, Дагъустандин халкьдин шаир.

Дарги чIалай.

 

Зи къуват я зи Дагъустан

Хайи макан, лекьер макан,

Ви тай авач дуьньяда.

Яргъа чилел мадни масан

Жеда ви тIвар, за кьада.

 

Зун дагъви яз хьанва чIехи,

Гьавиляй зун агъадач —

Са мус ятIа ви руьгь рехи

Хьана, мад чав рахадач.

 

Мах яз куьгьне амукьда са,

Тикрарзавай мецери:

— Ви дувулар кьатIда са-сад,

Тарашда няс нефсери.

 

Дегишарда михьи намус

Долларихъни къизилрихъ.

Дагъви рушан михьи умуд

Жеда руьгьдиз кьезилди…

 

Гуя инаг жеда ягънах

Алчахризни ялтахриз.

Несилрин чи квахьда кьуршах,

КIевириз ам ямахрив…

 

Ви пуд гьижа, хайи макан,

Нивай жеда чIулавриз!

Зи къуват я зи Дагъустан,

МуьтIуьгъ тежер ялавриз!

 

Зияудин Мегьамедов

Урус чIалай.

 

Чил

Чил, вун гьикьван жумарт я, зи диде хьиз,

Гьикьван зарлу я чигер ви чIурарин!

Кифер хьиз я вацIар, мерддиз миже хуьз,

Вили гьуьлер читер хьиз я нурарик.

 

Шад я зун ви къужахда, на кьеб гана,

Кьилихъ жерге галаз рехи дагъларин.

Экв гана заз, мичIериз на себ гана,

Генгвал гана зи мурадрин багълариз.

 

Килиг, гьикьван дадлу я ви емишар,

Килиг, гьихьтин умудар вал элкъвезва.

Зи чил, ади пашманвилин биришар

Такурай ваз-дидедиз, чахъ гелкъвезвай.

 

Дустар галаз

Дуст кьун — адет я чи къадим

вахтарин.

Гьуьрметарда, тавуна буш рахунар.

Садра чириз кIан хьана заз дустарин

Кьадар. Хьанач. Гьисаб квахьна бахтунай.

 

Къуй зи рекьер вирибур я яргъибур.

Амма эквер жанлу я заз чим хуьзвай.

Амма рикIер — вирибур заз хайибур,

Умудринни къастарин сагъ сим хуьзвай.

 

Захъ чим гала зи дустарин гъилерин.

Зун мягькем я гьар са жуьре ракьалай.

Баятлухни, кьунвай туькьуьл кьелери,

Жумарт жеда зун акурла мукьвалай.

 

ВацIар сад жез, гьуьлер жезва яшамиш.

ЧIалар сад жез, чан къвезва гур манийрал.

Чунни гьар сад инсандиз я ухшамиш,

Инсаният хуьз хьайитIа къени яз.

 

Анвар Аджиев

Къумукь чIалай.

 

* * *

Хизанда сад къал кваз рахаз хьайитIа,

ЧIехи буба гьахьда тадиз арада.

— Берекатар квахьда, къалар цайитIа,

Меслят я гьа твадайди фу харада!

 

Ваз килигиз жезва, дуьнья, къе зун перт,

ЧIехи бубад гафар жува тикрариз.

— Къал ала вал, фу квадрун я чIехи дерт,

Вугумир ман берекатар гарарив..

 

Шагьвелед Шагьмарданов

Табасаран чIалай.

 

Мерд Али Жалилов