Россиядин къенепатан крарин министерстводин ВНИИ-дин (Всесоюзный научно-иследовательский институт) делилралди, уьлкведа тахсиркарвилерин шагьидвал ийизвайбурун кьадар гьар йисуз 10 миллион касдив агакьзава. Абурукай кьуд паюни судрал чпин шагьидвилер (показанияр) дегишарзава. И кардин себебарни жуьреба-жуьре я, гьа жергедай яз тахсиркаррин патай жезвай кичIерар, къурхуяр гун къалуриз жеда. Шагьидди ва я зиян хьайи касди чпин къалурунар дегишарун тахсиркардиз жавабдарвиликай азад жедай са рехъ я кьван.
Гьаниз килигна Россияда “Зарар хьайибурун, шагьидрин ва гьакI суддин кIвалахда иштиракзавай маса ксарин хатасузвал государстводи хуьнин гьакъиндай” закон 2004-йисалай кардик акатиз башламишна. Финансар себеб яз ам яргъал йисара кардик акатзавачир. И девирда шагьидрин ва зиян хьанвайбурун хатасузвал хуьнал УБОП-дин подразделенияр машгъул жезвай.
Чи республикада и къуллугъ цIуд йис идалай вилик тешкилиз гатIунна. А подразделениди важиблу уголовный делойрай шагьидрин ва абурун хизанрин хатасузвал хуьн патал абурун дегишарнавай тIварар, чинрин акунар сир яз кьада.
Къейд авун лазим я хьи, шагьидрин ва зиян хьанвайбурун хатасузвал хуьнин гьакъиндай закон кьабулдалди государстводи хуьнин серенжемри анжах судьяяр, къайдаяр хуьдай ва гуьзчивалдай органрин къуллугъчияр патал къуллугъзавай. Амма а закон кьабулайдалай гуьгъуьниз бязи везифаяр чара авунва. ИкI МВД-дин къуллугъчийрин хатасузвал хуьнин везифаяр хсуси хатасузвал хуьдай управленидин везифайрик кутунва. Судьяйри къайдаяр хуьдай ва гуьзчивалдай органрин, гьа жергейдай яз шагьидрин ва зиян хьанвайбурун хатасузвал хуьнин везифаяр государстводин патай хатасузвал хуьдай подразделенидин хиве тунва.
Гзафбуру винидихъ тIвар кьунвай подразделение — им хатасузвал хуьзвай адетдин къуллугъ я лагьана фикирзава. АкI туш. Адан везифайрик неинки куьмек кIанз атай ксар хуьн, къурхуяр гузвай чешме чирун, гьакIни шагьидриз, зиян хьанвай ксариз кичIерар гузвайбур уголовный рекьяй жавабдарвилиз чIугунни акатзава. Подразделенидин кьилин мурад — им силисчийриз, дознанидиз, судриз гьахъ-батIулвал чириз куьмек гуникай ибарат я. Малум тирвал, уголовный дело суддал агакьарун регьят кар туш. Суддал гьикьван гьуьжетар физва: садбуру тахсирлу ийизвайдан, муькуьбуру зарар хьанвайдан тереф хуьзва.
Инсанри гьар кткана арза-ферзе ийизвач. Имни гьич. КIеве гьатзавайди абуру тахсиркарвал дуьздал акъуддай делилар гъин тийидайла я. Кьилин себеб шагьидвал ийизвай агьалийриз чпин яр-дуствилин, мукьва-кьиливилин алакъаяр чIуриз кIан тахьун я. Акурвал, хьайивал лагьай дуьшуьшра тахсиркарар чпин жазадив агакьзавай дуьшуьшар гзаф ава эхир.
Месела, гуж гъалиб авунай уголовный дело къарагъарна, силис тухузвай. Бирдан тахсирлу ийизвайдан мукьва-кьилийри дишегьлидиз кичIерар гуз, чпин гададик гьич са тахсирни квайди туш лугьуз хьана, арзачидин хатасузвал хуьдай серенжемар кьабулунин нетижада жаваб гана кIанзавай патавай чпин мурад кьилиз акъудиз хьанач. Тахсиркарриз садаз — 6, муькуьдаз 9 йис кар атIана.
Амма гзаф вахтара шагьидри гагь са патан, гагь маса патан тереф хуьзвай дуьшуьшар гзаф жезва. Ихьтин уголовный делойрай тахсиркар къвезвай жазадив агакьардай приговор акъудун патал кIеве гьатзава.
Низ чида, уьлкведа, республикада тапан шагьидвал себеб яз гьикьван тахсиркарри азаддиз сейр ийизватIа.
РД-дин МВД-дин пресс-скъуллугъ
