Заз къелемдин юлдашдин, са вахтара захъ галаз ДГУ-да кIелай,  Мегьарамдхуьруьн  рай­онда тIвар-ван авай, муаллимвилин четин пеше хкянавай касдин къамат ачухариз кIанзава. Ам Советский хуьряй тир  Пашаев  Агъаларбег   (виридаз ам Гьажи-Сулейман яз чида)  Энверович  я.

Агъаларбег 1949-йисан 3-мартдиз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре дидедиз хьана. Адан буба савадлу, дуьньядин уькIуь-цуру акунвай, къуллугъарни (бригадирвал, колхоздин председателвал) авур кас тир.

Хуьруьн шад-пашман межлисра, общественный уьмуьрда активвилелди иштиракай Энвер буба 92 йис хьана рагьметдиз фена. Дяведин ва зегьметдин ветерандиз такур затIни амачир жеди.

Ада вичин хцизни Ватандиз вафалу, зегьметдал рикI хьун, халкьдиз гьуьрмет авун инсандин кьилин везифа тирди гьеле аялзамаз чирна. Диде Мергем амачиз гзаф йисар я, анжах адан ачух, экуь къамат хцин рикIе гьамишалугъ амукьда.

ДГУ-дин филологиядин факультет саки вадар аваз акьалтIарай жегьил лейтенант (вузда военный кафедрани авай) Советрин Армиядин жергейриз фена, взводдин командир хьана. Армиядай хтай 1975-йисалай ам Советский хуьруьн школада дидед чIа­лан муаллимвиле тайинарна.

Вичин педагогвилин кIвалах Агъаларбег муаллимди 1968-йисалай Киркарин юкьван школада старший пионервожатыйдин везифаяр тамамарунилай башла­мишна. 50 йис школада — им еке уьмуьр я!

Хайи чIалан ширин сесер гьар са касдин япариз булахдин яд хьиз гьахьзава. Анжах адан гуьзелвал акьалтзавай несилдиз чирна ва чIал ахтармишна кIанда. Муаллимдин кьилин везифа дидед чIалан девлетар аялрив агакьарун ва абур халкьдин даяхар жедайвал тербияламишун я. И карни Агъаларбег Энверовича дериндай аннамишзава. Гьавиляй вичин тарсар итижлуда­каз тухуз алахънава, аялрихъ галаз кIва­лах­­­да активлу къайдаяр ишлемишзава. Гьелбетда, адетдин тарс са куьналдини эве­зиз жедач, амма тарсарин жуьреяр дегишарайла, гьам аялриз, гьам муаллимриз ре­гьятни я, итижлуни.

Пашаева тарсар-конкурсар, къугъунар, лекцияр, семинарар тухузва.

— Зун тежрибалу, кIвенкIвечи, тIвар-ван авай муаллимрин яратмишунрихъ, тежриба­дихъ галаз таниш жезва. Месела, захъ галаз университетда кIелай, алай вахтунда ДГПУ-дин профессор тир Шайдабег Мирзоеван тежрибадикай менфят къачузва. Ахьтин тежрибадалди яракьламиш тахьайтIа, методикадин жигьетдай авай цIийивилер жуваз чир тавуртIа, школада кIвалахиз четин жеда. Аялар вири крарикай хабар аваз, акьуллубур яз чIехи жезва. Абур “махаралди” тухариз жедач, — гьисабзава Агъаларбег Энверовича. Адахъ галаз рази тежедай са делилни авач.

— Къенин муаллим энциклопедия, акьулдин, камалдин хазина я, анжах гьамиша вичи вичел зегьмет чIугун тавуртIа, адаз аялрихъ галаз рахадай къайда, тегьер жа­гъи­дач, — да­вамарзава ада вичин фикир.

За Агъаларбег муаллимдиз къелемдин юлдаш лугьунихъ вичин себеб ава. Райондин “Самурдин сес” ва республикадин “Лезги газет” газетрихъ галаз ада сих алакъа хуьзва (алатай йисуз Дагъустан Республикадин печатдинни информациядин министерстводи адаз, “Лезги газетдихъ” галаз яргъал йисара алакъа хуьнай, Гьуьрметдин грамота гана) макъалаяр ракъурзава, уьмуьрдикай, диндикай ва лезги чIалан месэлайрикай дискуссияр тухузва.

Сифте сеферда макъала кхьиз гъиле къелем ада 7-классда авайла кьуна. Гьа вах­тун­да “Коммунизм патал” газетдин редактор Къазагьмедова селькоррин совещанидал же­гьил мухбирдиз вичин папка пишкешнай. Ам Агъаларбега багьа ядигар хьиз хуьзва.

— Лезги поэзия заз зи муаллим хьайи ша­ир Н.Нуриди кIанарна. Сифте газетдиз ра­къурай жуван яратмишунни за гьадан га­фу­налди ракъурнай, — хиве кьазва Агъа­ларбег муаллимди. 1998-йисуз А.Пашаеван “Ял­цугърин хуьр” ктаб чапдай акъатна.

Агъаларбегани адан уьмуьрдин юлдаш ТIа­вуса 6 аялдиз тербия гана, кIвачел акьал­­­­д­арна. Гила абурукай пешейрин сагьи­бар хьанва. ЧIехи хва Пашади ДГУ-дин филоло­гиядин факультет акьалтIарна, адан хи­зан­да хва — Энвер ва руш Асманур чIехи жез­ва­. Фрингиза, ДГУ-дин биологиядин факультет куьтягьна, Советский хуьруьн аялрин бахча­да тербиячивиле зегьмет чIугваз­ва (адахъ­ни пуд рушни са хва ава). Эльзадизни вичин хизан хьанва, адазни са гада ава. Хва Гьа­жимурада юридический факультет куьтягьна, контрактниквиле къуллугъзава. Адахъни рушни са гада ава. Эльнара диде-бубадихъ галаз яшамиш жезва. Гъве­чIи га­да Мегьамедагъади МОСУ-дин физ­культура­дин факультет акьалтIарнава. Савадлу и хи­занда сада-садаз гьуьрмет авун, дердини­кай хабар кьун ва гъавурда гьатун тербиядин бине я.

Агъаларбег гьамиша инсанрин арада же­да. Адаз диндин, шариатдин къайдаяр, къанунарни хъсандиз чида, капI-тIятни ийиз­ва, инсанрин хийир-шийирдани иштиракзава. Рагьметлу Садикьиди ам вичин вахтунда (ДГУ-да кIелзавайла) араб чIал чирна­, му­сурман адетрихъ, къайдайрихъ галаз танишарна.

Дипломдин кIвалах Агъаларбега лезгийрин машгьур алим, академик Р.Гьайдарован гъилик кваз кхьена. Адан темани “СтIал Сулейманан яратмишунра авай антонимар” тир. И рекьяй ахтармишунар А.Пашаева къенин йикъалди давамарзава. Ада ихьтин крарал аяларни гьевеслу ийизва.

-Жуван чирвилер ва тарс гайи муаллимар за рикIелай алудзавач, абурухъ галаз алакъаяр хуьзва. Ахьтинбурукай сад филологиядин илимрин доктор Гьажи Гьусейнович Гашаров я, — рикIел хкизва Агъаларбега. — Школада кIелай ва я студентвилин йисара арадал атай дуствал виридалайни мягькемди, дурумлуди я, — хиве кьазва ада.

КIанивални гьуьрмет са юкъуз къазанмишиз жедач. Гьар юкъуз, гьар легьзеда, сифтени-сифте жуваз жуван гереквал, гьахълувал субутна кIанда. И карда дуьз рехъ къалурзавайбурни буба Энверан гафар я: “Чан хва, эгер ваз масабуру гьуьрметна кIан­заватIа, чIуру крар ийимир, масадал пехилвалмир, чIуру ният аваз агатмир. Хъсанвал авуна, гьуьлуьз вегь. Им вуна авур хъсанвилин эвезда са затIни жув патал гуьзетмир лагьай чIал я. Инсанри чпи къимет гуда”. А.Пашаевалай жемятдин, зегьметдин юлдашрин арада гьуьрмет къазанмишиз алакьнава, вичин михьи рикIелди, пак фикирралди, гьахълувилелди, шариатдин гьахълу рехъ хкягъуналди…

Чпин муаллим школа акьалтIарай ученикрини белки, гьавиляй рикIелай ракъурзавач жеди: телефондай зенгер ийизва, телеграммаяр язава, школадиз ва я кIвализ мугьман жезва. Ихьтин легьзейра ада вич виридалайни бахтлу кас яз гьисабзава.

— Агъаларбег Энверович, жечни кьве гаф ученикрикай, абурун алакьунрикай лагьай­тIа? — тIалабна за.

— ЧIехи ашкъидалди, — чиниз нур аватна, зирингвал акатна адак. — Райондин олимпиадайрин гъалибчияр заз саки гьар йисуз ава. Эхиримжи йисара захъ республикадин призерарни хьанва. Абурукай яз Мегьамедгьуьсейнова Наидадин, Асваров Магьсудан, Рамазанова Салавидадин, Керимова Фаинадин, Казимова Эмилиядин тIварар кьаз жеда. Бес жува тарс гайи ученикар тир Абдуллаев Ширванакай полковник, Саратовдин дявединни автомобилрин училищедин кафедрадин регьбер, Магьамедова Мадинадикай лезги чIалан муаллим, Пенжалиев Акимакай дзюдодай СССР-дин спортдин мастер, тренер хьун дамахдай кар тушни? Захъ галаз санал, къуьн-къуьне туна зи виликан 4-5 ученикди чи школада кIвала­хун шадвалдай кар тушни? Зегьметди ихьтин бегьер гайивиляй за жув бахтлу кас яз гьисабзава.

— Куь коллективдикай, юлдашрикай вуч лугьуз жеда?

— Чахъ зегьметдал рикI алай, алакьунар­ авай дуствилин коллектив ава. Ам арадал гъуник (зун гъалатI жезвач) школадин вили­кан директор Абубакар Нуралиеван лайихлу пай ква. Адан алакьунри, жумарт­вили, ин­сан­вили, ватанпересвили… чи коллектив­ арадал гъана. Гьар са муаллимдин зегьмет­да, яратмишунра хьайи са гъвечIи агалкьун­ни адаз акуна, къимет гана, тарифдин гаф ла­гьана,муаллимрик лувар кутуна, руьгь хкажна. Чими гафунихъ еке къуват ава.

Школадин алай вахтунин директор Агъа­хан Маметовани адан хъсан адетар да­­вамар­­зава. Школа районда хъсанбурукай сад я.

Агъаларбег муаллимдин зегьметдиз гьам школада, гьам районда фикир гана, акуна. Адаз гьуьрметдин са шумуд грамота ганва.

2008-йисуз Агъаларбег Энверович педагогвилин агалкьунрай “Россиядин лап хъсан муаллим” тIварцIиз ва Президентдин грантдиз лайихлу хьана.

Акьалтзавай несилдиз гьакъисагъвилелди чирвилер ва тербия гунай, профсоюздин тешкилатдин кIвалахда активвилелди иштиракунай Дагъустан Республикадин образованидин работникрин профсоюзди Агъаларбег Энверовичаз Гьуьрметдин грамота гана.

Вахъ чандин сагъвал ва мадни агалкьу­нар хьурай, гьуьрметлу Агъаларбег муаллим!

Наби Набиев,
Россиядин лайихлу муаллим