Чи патара алай йисуз живер, муркIади кьур чкаяр саки хьанач. ЯтIани чIуру дуьшуьш арадал атайтIа, жува-жув ва я маса кас  гьикI къутармишдатIа, чир хьун хъсан я.

Жува- жув  къутармишун:

—        секинвал хуьз алахъ;

—        це чабалмишмир, муркIадин къерехар кьаз алахъмир- куь заланвили ам хада;

—        гъилер ахъайна  акъваз, ида куьн цин кIаник финикай хуьда, кIвач муркIадин винел­ жедайвал ийиз алахъа, ахпа муькуь кIвач­ни, жендекни цяй акъудиз чалишмиш хьухь;

—        куьмекдиз   эвера;

—        кьил жезмай кьван цикай хкудна кьаз алахъ, бедендин чимивилин 50% (бязи делилралди, 75%) кьили серфзава;

—        кьерехъди сирнав авуниз 40 декьикьадилай артух тушиз вахт герек ятIа, активнидаказ сирнав ая;

—        кьерел акъатнамазди, алай кьежей парталар хтIунна, шуткьунна, алукI хъия.

Масадаз  куьмекун:

—        муркIадилай хурудихъ ярх хьана (по-пластунски) фейитIа, хъсан я;

—        къутармишзавайдаз куьн куьмекдиз къвезвайдакай гьарайна лагь, ида ам руьгьламишда, къуват гуда;

—        3-4 метр амаз, адал чIул, еб, тIвал (гъилик акатай вуч хьайитIани) яргъи ая, амма гъил вугун хаталу тирди рикIелай ракъурмир.

Къутармишайдаз  сифте  куьмек:

—        цяй хатасуз чкадал акъудайла, ам, юкьвалай кьуна, чин кIаникна, адан кьил агъуз­да, чимиз хуьн патал кIевда;

—        сиве гъер ва маса чиркинар аватIа, михьда;

—        инсан вич-вичел алатIа, адаз чай, ко­фе гуда, гарукай кIевда, чими яд цанвай бутылкайрикай менфят къачуда. Ички гун къадагъа я — ада инсандин гьал мадни писарда;

—        экъуьчзаваз хьайитIа, жигерар ва хук цикай азад хьун патал куьмекда, пульс ахтармишда, вахт гьавайда ракъурна кIандач;

—        эгер пульс авачтIа, рикI алай чка массаж авун лазим я;

—        инсан жезмай кьван фад медидарадиз агакьара.

 Махач  Дибиров,

“Центр ГИМС МЧС России по РД” ФКУ-дин Махачкъаладин патрулдин къуллугъдин дестедин госинспектор