Сулейман-Стальский районда чIехибурукай сад тир Герейханован хуьрени яшлу дишегьлияр, итимар тIимил авач. И йикъара зун  ина виридалайни яшлу ва камаллу дишегьли тир Рзаханова Сул­тIанатаз мугьман хьана. Яшлу ксарин гуьгьуьл кьун, абурун гьал-агьвал чирун сувабдин карни я, хъсан адетни.  Чна 1941-1945-йисара Хасавюртда, Къизилюртда зегьметдин фронтда иштиракай диде, хтулрин баде, зегьметдин ветеран Рзаханова СултIанатавай вичин уьмуьрдикай, яшайишдикай суьгьбет авун тIалабна…

— Зун виликрай Кьасумхуьруьн, алай вахтунда Мегьарамдхуьруьн райондин Магьмутхуьре лежбер, 3 веледдин буба Аюбов Аюбан хизанда 1926-йисуз дидедиз хьана, -суьгьбетдив эгечIна ам.-Зи рикIел вири галай-галайвал аламачтIани, Магьмутхуьрел 4-класс кIелна, мад кIелдай мумкинвал хьаначир.

Дяве башламишай 1941-йисуз чун, 14-15 йисара авай аялар яз, дя­ведиз тухун тавуна амай инвалид ва яшар хьанвай итимрихъ галаз югарар гатаз, фермайрал малариз алафар вегьез ракъурдай. Магьсулар гуьдайла, кьилер кIва­тIиз, ра­тIа­­рал хкидай, абурай чаз зегьметдин йикъар кхьидай, а йикъарай кол­хоздай техил гудай. Гьеле гъве­чIизмаз бубадикай магьрум хьайи чун — кьве вахни са стха, дидедин пе­ремдин ценер кьуна жедай. Руфуна тухдалди фу авачир чун, адан гуьгъуьна гьатна, чавай жедай куьлуь кIвалахар ийиз, куьмекар гуз алахъдай. Мукалдалди са шумуд сотых гвен гена хтайла, дидедивай йифиз ксуз жедачир. Дяведин къизгъин женгерикай радиодай хабар гудайла, чак зурзун акатдай. Диде чун секинариз алахъдай.

Дяве Кавказдив агакьайла, чи хуьре амай са бубат куьмек гуз же­дай итимарни дяведиз тухун хъувунай. Гуьгъуьнлай душмандин жаллатIар Дагъустандиз мукьва хьайила, чунни, яш тахьанвай жегьил рушар, бегьем чими партални алачиз, окопар атIуз, Хасавюртдиз, Къизилюртдиз ракъурнай. Йикъа гузвай тIуьнин норма къачуна, са кап фу недай вахтни жедачир чаз.

Зегьметдин фронтда Жалалдина, Сефидина, Къарахана, Кевсера, Беса ва мадни хуьруьнвийри кIва­лахзавай. Окопар атIуз тежедайла, чаз, рушариз, маса кIвала­хар гудай. Гуьгъуьнлай, кIвалах­дай­ла гьекь хьайи зун, начагъ хьана, мад окопар атIуз хъхьанач. Зун кIвализ рахкурна.

Зегьметдин фронтдай хтайла, дидедихъ галаз малариз векьер кIватIиз, югарар гатаз, самар таяйра тваз, кIвалахна.

1947-йисуз ЦIелегуьндал тIвар-ван авай хизандай тир Рзаханов Мислимахъ галаз кьисметар садна. А вахтунда Мислиман дах Кьасумхуьрел милициядин начальник тир. Мислим Геджухда ципицIрин багъдин бригадирвиле акъвазна. Са шумуд йисуз зегьмет чIугурдалай кьулухъ чун Герейханован хуьруьз хтана. А чIавуз ина цIелегуьнвияр самбар авай.

Геджухда хъсан нетижаяр къазанмишай уьмуьрдин юлдаш Герейханован хуьре уьзуьмлухрин бригадирвиле тайинарна. А вахтунда сов­хозда уьзуьмрин багълар тIи­мил авай. Гуьгъуьнлай, Мислима кьил кутуналди, совхозда ракъинин кагьрабайрин 100 гектарралди багълар арадал гъана. За лагьай­тIа, адан гъилик рабочий яз кIвалах­на. Бригадада 30-40-дав агакьна ра­бочийри  зегьмет чIугваз­вай. Вахт-вахтунда агротехникадин кIва­ла­хар кьиле тухузвайвиляй нетижаярни хъсанбур жезвай. Адан тIвар Гьуьрметдин доскада жедай. Гьамиша планар 100 процентдилай ви­низ тамамарзавай бригададиз пулдин премияр, грамотаяр гудай.

20-30 йисуз багълара, уьзуьмлухра кIвалахай зун,  50 йис хьайила, пенсиядиз фена. Совхоздин ди­ректор, коммунист, бажарагълу регьбер М.Бачханова чи хизандин тIвар­цIихъ гьамиша разивилин келимаяр лугьудай, — рикIел хкана ка­маллу бадеди.

КIвалахал ва кIвале гьуьрмет-хатур авай СултIанат дидеди Мислимаз цуьквер хьтин 7 велед-3 хвани 4 руш багъишна. Алай вахтунда 14 хтулдини са шумуд птулди адан рикI мадни шадарзава. Адан 3 хвани совхоздал яшамиш жезва. Рушар лагьайтIа, чпин хизанрихъ галаз патарал ала. Чпин кьуьзуь дидедиз гьуьрметзавай рухваяр, рушар, хтулар, гуьгьуьл кьаз, адан па­тав мукьвал-мукьвал къведа. Мегьрибан диде виридан гъилерал ала. Адан са келимани абуру кIва­черик вегьезвач. СултIанат дидедиз хуьруьнвийрин, къуни-къуншийрин арадани еке гьуьрмет ава.

Уьмуьрда гьамиша зегьмет ­чIуг­­ваз вердиш СултIанат дидедиз ­г­и­­ла­ни кIвалах­дик квачиз кьарай къведач. КIвале вичивай жедай куь­­луь-шуьлуь куьмекар гуз алахъ­­­зава.

Чи мурад адахъ кIубанвал,  мадни  яргъи уьмуьр хьун я.

Вадим Жамалдинов