2017-йисан 20-мартдиз Дагъустандин государстводин педагогвилин университетда “Лезги чIал ва меденият: саламатдиз хуьн ва еримлу авун” лишандик кваз кьиле фейи форумдин иштиракчийри эхирдай кьабулай къарар.

Лезги чIал ва меденият саламатдиз хуьнин, еримлу ва девлетлу авунин месэлайри  глоболизациядин татугай нетижайриз, кьилди къачуртIа, милли лишанар квахьунин къурхулувилиз кIевелай аксивалдай кьетIи серенжемар кьабулун истемишзава.

Лезги чIалаз ва медениятдиз талукь лап важиблу месэлаяр веревирд авунин нетижайрал асаслу яз форумдин иштиракчийри къарар кьабулна:

1. Лезги чIал ва меденият саламатдиз хуьнин, еримлу ва девлетлу авунин рекьяй гьамиша кардик жедай комиссия тешкилин (инлай кьулухъ комиссия лугьу­да). Комиссиядин состав форумдин тIвар­цIихъ атай теклифрал асаслу яз арадал гъин. Комиссиядин заседанияр кьве вацра са сефердилай тIимил тушиз тухун.
2. Комиссиядал тапшурмишин:

2.1.  КIвалахдин агъадихъ галай рекье­рай теклифар гьазурунин мураддалди кIва­­лахдайбурун дестеяр тешкилин:

— лезгийрин милли гимндин текст ва музыка гьазурунин рекьяй;

лезги чIалан алфавит мадни пайгардик кутунин ва орфографиядин словарь цIийи хъувунин рекьяй;

лезги чIалан лексикадиз ва грамматикадиз талукь месэлайрай;

лезги чIалан стилистикадин месэлайрай;

лезги чIал кардик хьунин нормативно-правовой месэлайрай;

лезгийрин руьгьдин ва материальный культурадин месэлайрай.

КIвалахдайбурун дестейрин теклифриз комиссия килигда ва ада а теклифар ве­ревирд авурдалай кьулухъ тестикьарда­.

2.2.  5 йисан муддатда садра дидед чIа­­­­­­ла­рин, чпел кIвалах хъувунвай ва чпик алаваяр кутунвай орфографиядин словарар акъуддайди фикирда кьан.

2.3.  Образованидин ва культурадин  работникрин, гьакIни государстводин ва му­ниципальный къуллугъчийрин аттестация кьиле тухунин барадай тайин уьлчмеяр туь­кIуьрин ва абур лезгияр битавдаказ санал яшамиш жезвай районар патал теклифин.

2.4.  Лезги чIал ва меденият саламатдиз хуьнин, еримлу ва девлетлу авунин мурадралди иллаки машгьур общественно-политический деятелрикай ва карчийрикай ибарат яз Къаюмвалдай совет тешкилуниз талукь кIвалах тухун.

3. Лезги чIалал рахазвай агьалияр битавдаказ санал яшамиш жезвай районра “Яран сувар” суварин югъ яз малумарин.
4. ДГПУ-дин руководстводиз итиж ийизвай (гьам Дагъустан Республикада, гьам адан сергьятдилай яргъара яшамиш жезвай) вири ксариз дидед чIалар дистанционный къайдада чирун тешкилун теклифин.
5. 20-март Лезги чIалан ва медениятдин югъ яз малумарин.
6. Чпе яшамиш жезвай агьалийрин чIе­хи пай лезгияр тир районрин администрацийриз меслят къалурин:

6.1.  Чкайрин тIварар , рекьерин ва хабардар ийидай маса малуматар урус ва дидед чIаларал кхьин.

6.2.  Дидед чIаларин ва литературайрин муаллимрин патахъай еке кьитвал аваз хьунихъ галаз алакъалу яз чирвилер гудай идарайра ва организацийра гележегдин пеше хкягъиз куьмек гунин кIвалах гегьеншарин.

6.3.  Дидед чIаланни медениятдин гьафтеяр, дидед чIалариз талукь конкурсар, фестивалар тухунин, радиодин телепередачаяр гунин кIвалах гегьеншарин.

7. Россиядин Федерациядин (Дагъустан Республикадин) ва Азербайжан Республикадин исполнительный властдин государстводин органриз теклифин:

7.1. Школадилай виликан ва умуми образование гудай идарайра, гьакIни шегьерра авай милли культураяр чирдай школайра ва дидед чIаларни культураяр дериндай чирзавай гимназийрин классра дидед чIал кардик хьунин сергьятар гегьеншарин. Учебный программаяр туькIуь­ру­нин, учебно-методический литература акъу­дунин ва педагогвилин кадрияр гьазурунин кIвалах пайгардик кутан.

7.2.  Шегьерра “чIалан мукан” къайдада кIвалахзавай, гьа идалди дидед чIалар кIвачел ахкьалдаруниз куьмек гузвай,  школадиз фидай яш тахьанвай аялрин идараяр тешкилунин рекьяй программаяр туькIуьрин ва тестикьарин.

7.3.  “Дагъустан Республикадин чIа­ла­рин гьакъиндай” РД-дин Закон кьабулунин кIвалахдик гьерекат кутан.

7.4.  “Шарвили” эпос РД-дин руьгьдин милли девлет яз малумарин.

7.5.  Азербайжан Республикада лезги чIа­­лаз ва Дагъустандин маса халкьарин чIа­ла­риз  къуват гунин, Азербайжан Республикада Дагъустандин халкьарин векилар битавдаказ санал яшамиш жезвай районра абурун чIаларин нормативно-правовой статус хкажунин рекьяй программаяр туькIуьрунин ва уьмуьрдиз кечирмишунин мурадралди Азербайжан Республикадин законар акъуддай органрихъ галаз мад­ни сих алакъаяр та­йи­нарин, гьакIни гуманитарный хиляй государствойри санал кIва­лахун къайдадик кутан.

7.6.  Азербайжан Республикади ва Россиядин Федерацияди региональный чIала­рин ва я тайин тир са чкада чпин векилрин кьадар тIимил тир халкьарин чIаларин Ев­ропейский хартия тестикьарин.

Элкъвей столдин иштиракчийри гьисабзавайвал, теклифнавай серенжемар галай-галайвал кьилиз акъудуни лезги чIал ва ме­деният саламатдиз хуьнин, еримлу ва девлетлу авунин  асул месэла­яр гьялдай мумкинвал гуда. Винидихъ къейд­навай месэлайрин жигьетдай газет кIел­завайбурухъ алава теклифар аваз хьайитIа, агъадихъ галай нумрадиз зенг авуна хабар гуз жеда.

Гьуьрметдивди, Руслан  Къадимов (телефондин нумра: 8-928 -569 -93-31)