(Эвел — 2023-йисан 45-50-нумрайра, 2024­-­йисан 2-9, 14-15, 19-20, 22-33, 35-40, 47, 48-нумрайра, 2025-йисан  2, 7, 13-15, 17-19, 21-24, 27, 31-34, 43-45-нум­райра)

ГъвечIи лишан №131

Мегьти (Магьди) загьир хьун Чеб аль-Магьди я лугьузвайбурухъ галаз жув гьикI тухудатIа къалурзавай къайдаяр:

Эгер чун чеб аль-Магьди я лугьузвай­ инсанрихъ агъазвачтIа, им чун аль-Магь­дидикай агакьнавай гьадисрихъни­ агъаз­вач лагьай чIал туш. Амма аль-Магь­ди­дикай тир гьадисрихъ авай инанмишвилинни, абур Пайгъамбардилай (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) агакьнавай керчек малуматар я лагьана, ва тайин кас аль-Магьди я лагьана чахъ авай инанмишвилин арада тафават туна кIанда. Пайгъамбарди (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) аль-Магьдидихъ галаз алакъалу месэла фикир тагана тунач, ада инсанриз чпин куьмекдалди флан кас, са шакни алачиз, аль-Магьди тирди чириз жедай лишанрикайни къайдайрикай хабар ганва.

А лишанрик акатзава:

1. Халис аль-Магьдиди инсанриз вичихъди эвер гудач, я вичиз «байгьат» (кьин) гунни истемишдач. Аксина, инсанри, адаз вичиз кIан тийиз, адаз «байгьат» (кьин) гуда;
2. Аль-Магьдидин ва Пайгъамбардин­ (Аллагьдин патай салават ва салам хьуй вичиз) тIварар сад хьтинбур хьун, яни адан тIвар Мугьаммад ибн Абдуллагь я;
3. Адан несилрин ата-бубайрин сиягь Алидин хва Гьасанал (къуй абурулай Аллагь рази хьурай) агакьна кIанзава;
4. Адахъ гьадисра хабар ганвай хьтин винел патан акунар хьун — гьяркьуь пел, тIимил кьван экъисай чка алай яргъи хьтин нер (шуькIуь кIвенкI алай) ва масабур;
5. Ам экъечIдайла жедай гьалар:

— халифадин кьиникьдилай кьулухъ пайда жедай фикиррин чаравилер (къалар);

— чил зулумривни гьахъсузвилерив ацIун;

— халифайрин пуд хци сада-садахъ галаз дявеяр тухун;

— Аль-Магьди салигь кас, Аллагьдихъай кичIе, Шариатдин рекьяй чирвилер авайдини камаллуди хьун лазим я;

— ам Меккеда пайда жеда ва адаз (Кябедин) рукнудинни макъамдин арада «байгьат» (кьин) гун.

Суал:

Вучиз бязи инсанри чеб аль-Магьди яз гьисабна?

Эгер чеб аль-Магьди я лагьана малумарайбурун таржумагьалризни (биография) тарихриз вил вегьейтIа, ихьтин крар якъин жезва:

Абурукай бязибуруз гьукумни машгьурвал герекзавай. Буьгьтенчивал ийиз, таб раиж ийиз, абуру чеб аль-Магьди я лугьузвай. Гьакъикъатда, абур аль-Магь­дидиз хас са лишандивни, я еридивни­ кьазвачир: мисал яз, Убейдулла аль-Къад­дагь ва Ибн Тумарт.

Амайбур лагьайтIа, аль-Магьдидиз ухшар тир ва бязи инсанри абур Магьдийрай кьунай. Мисал яз Мугьаммад ибн Абдулла Зун-нафс аз-закия гъиз жеда. Ам пайда хьана, адаз терефдарарни хьана, амма гуьгъуьнлай ам аль-Магьди туширди якъин хьана. Пуд лагьайбурухъ халкьдин арада еке машгьурвал авай, абурукай инсанриз ахварар аквазвай ва инсанри абур аль-Магьди я лагьана фикирна (мисал яз, Мугьаммад ибн Абдулла аль-КъагьтIаний).

Ахваррин гьакъиндай:

Вири уьмметдиз ва метлеб авай са маса кардиз талукь къарар кьабулдайла, ахваррални ахварай акур затIарал бинеламиш хьана виже къведач.

Шариик ибн-Абдулла аль-Къази гьикI ятIани са сеферда (аббасивийрикай тир) аль-Магьди халифадин (и кас Къияматдин йикъан вилик квай девирда акъатдай аль-Магьдидихъ галаз какадармир, им аб­басивийрикай тир халиф аль-Магьди я) патав фена. Аль-Магьдидиз адакай хъел авай ва Шариик къазиди адавай хабар кьуна: «Я иманлуйрин эмир, вахъ вуч хьанва?» Аль-Магьдиди жаваб хгана­: «Заз накь ахварай гьикI вуна зи месиз кIур гузвайтIа акуна. За ахварриз баянар­ гудайдаз теклифна. Ада къейд авурвал, ваз зун такIан я ва вахъ заз акси тир чIуру къастар ава». Шариика лагьана: «Я иманлуйрин эмир, за Аллагьдал­ кьин кьазва, ви ахвар — Ибрагьиман (Аллагьдин салам хьурай вичиз) ахвар хьтинди туш ва ви ах­варриз баянар гайидини Юсуф пайгъам­бар (Аллагьдин салам хьурай вичиз) туш»­. Им са касдиз талукь карда Шариика халифадиз хганвай ачух жаваб я. Бес вири уьмметдин гележегдихъ галаз алакъалу ахваррин гьакъиндай вуч лугьуз жеда?!

(КьатI ама. Мугьаммад ибн Абдуррагьман ­аль-Арифидин ктабдай)

Гьазурайди — диндин алим

Ямин  Мегьамедов