Ватан хвейибур

И мукьвара чна кIвалахдин юлдашарни­ галаз фадлай рикIе авай кар кьилиз акъудна — Кьурагь райондин Кьуьчхуьррин хуьре Ватандин ЧIехи дяведа телеф хьайи кьегьалриз эцигнавай гуьмбетдал кьил чIугваз хъфена. И мярекат чна Ватандин ЧIе­хи дяведа къачур Гъалибвилин 80 йисаз бахшнавайди тир.

Лугьун лазим я хьи, Кьуьчхуьррин хуьряй Ватан Гитлеран инсафсуз кьушунрикай хуьн патал цIудралди итимар фенай. Абурун арада хуьруьн школадин му­аллим-шаир, «ЦIийи дуьнья» газетдиз ма­къалаяр, шиирар кхьизвай Азиз Абдул­керимовни авай. Ада неинки мукьва-кьи­лийриз, гьакI хуьруьнвийризни Яру аскерди фашистар къирмишзавай гьаларикай, чи аскеррин викIегьвилерикай чарар, шиирар кхьидай. Вичин са шиир ада дидедиз бахшнай. «Дидедиз чар» шиир Азиз му­аллимди 1942-йисан 20-январдиз­ кхье­най. Ам винидихъ тIвар кьунвай газет­дани чапнай. Гьайиф хьи, мад Абдулкеримовалай чарар хтанач, ам гел галачиз квахьна. Лап рагьметдиз фидалди адан дидедин вил рекьел хьана. Амма…

Ватандин ЧIехи дяведа телеф хьайи хуьруьнвияр рикIел хуьн патал Кьуьчхуьр­рин школадин директор Нажмудин муаллим 1973-йисуз школадин гьаятда гуьмбет эцигунив эгечIна. Адан са патал металлдин пластиндал фронтдиз фейи вири кьуьчхуьрвийрин тIварар кхьенва. Муькуь патал «Ватан виридалайни багьа я» гафар кхьенва ва юкьва Диде-ватандин шикил чIу­гунва. Гуьмбетдин  кьиблепатан цлал Аб­дулкеримован «Дидедиз чар» шиир кхьенва. РагъэкъечIдай патан цлалай чна ихьтин гафар кIелна: «Ватан хвейи жуьрэтлу рухвайриз химиядин ва биологиядин муаллим Нажмудин Жамалдинович Рамазанован патай. 1973-йисан 4-ноябрь».

Вад метрдин кьакьанвал алай гуьмбет Левашидин раган къванерикай эцигнава. Яргъал ва дагъдин чкайрай Нажмудин муаллимди а къванер гьикI гъанатIа лугьузни жедач. Рагьметлуди пара ватанперес инсан тир.

Къейд авун лазим я хьи, Левашидин агьалийрихъ галаз кьуьчхуьрвийрин­ ала­къаяр виликдайни авай. Хуьруьн мис­­кIинда Левашидай атанвай па­ра хъсан инсанди кIва­лах­завай ва ам ана яшамишни­ хьанай. Хуьруьнвийри адаз «Ле­­ваши буба» лугьуз эвердай. Кьуьчхуьр­вийри адан сурал пIирни авунва.

Гьелбетда, са вахтара тIвар-ван авай Кьуьчхуьррин хуьр авай гьалди рикIиз тIал акъудна. Инра касни амач, кIвалер харапIайриз элкъвенва. Са вахтара инра пара викIегь ва илимдихъ ялзавай инсанар яшамиш хьайиди тир. Вучда, гьар вахтунихъ вичин кьетIенвилер ава. Дагъвияр регьятвилер, къулайвилер авай дуьзенриз куьч хьана.

Чна алакьдайвал, кьегьал рухваяр рикIел хуьн патал эцигнавай гуьмбет са жуьреда туькIуьр хъувун, адал ранг хкун патал зегьмет чIугуна. Ажугъдивди лугьуз кIанзава, дагълариз къвезвай бязи гъуьрчехъанар лугьудайбуру чпив гвай яракьрай гуьмбетдиз гуьлле ганва. Абурун гелер регьятдиз аквазва. Ихьтин кардиз рехъ гузвай инсанрин гъавурда акьаз кIанзавач.

Хуьряй эхкъечIна, дагъдал хкаж хъхьайла, чаз цIийи хъувунвай гуьмбет яр­гъайни акуна. Хуьре школа, аялар, инсанар амачтIани, гуьмбет сагъ я. Абур хуьн чи буржи я.

Гуьлера  Камилова