Вичин гъиликай 30-далайни гзаф ктабар хкатнавай журналист, писатель Н.М. Ибрагьимова и мукьвара чаз мад сад багъишнава — «Уламрай яна — гъетерихъди». Ам чи республикада гзафбуруз хъсандиз чидай, жавабдар къуллугърал хьайи гьуьрметлу Зара Агьмадовна Латифовадин нурлу къаматдиз бахшнава. Ктаб асул гьисабдай гзаф йисара газетризни журналриз акъатай маналу макъалайрикай, зарисовкайрикай, очеркрикай ибарат хьанва. Абурай чаз Зара вах муаллимвилелай, ВЛКСМ-дин Мегьарамдхуьруьн райкомдин II, I лагьай секретарвилелай КПСС-дин Дагобкомдин отделдин заведующийвилел, ДАССР-дин недай-хъвадай промышленностдин, ахпа соцобеспеченидин министрвилин къуллугърал кьван гьикI хкаж хьанатIа, уьмуьрдин ва зегьметдин баркаллу рехъ галай-галайвал аквазва.
Материалрин авторар, гьакI ктабда гьатнавай абурун шейэр гзаф ва жуьреба-жуьрбур хьуни чи халкьдин лайихлу рушан къилихар, ацукьун-къарагъун, тамамарнавай гзаф кьадар къуллугърал авур кIвалахар, гьар жуьредин макъамра вичи-вич тухунин тегьер вири терефрихъай ачухардай мумкинвал ганва.
Халкьдин патай еке ихтибар, авторитет къазанмишун нелай хьайитIани алакьдай кар туш. Комсомолдин райкомдин 1 секретарвиле, райисполкомдин председателвиле зегьмет чIугуна, Зара Агьмадовнадин алакьунар, кIвалахар акунвай Мегьарамдхуьруьн райондин зегьметчийри 1989-йисан июлдиз ам партиядин райкомдин 1-секретарвилин къуллугъдал хтун истемишунини гзаф крарикай лугьузва. «Яшамишрай З.А. Латифова, чи халкьдин секретарь!» — кхьенвай митингдиз кIватI хьанвай гзаф кьадар агьалийрин гъилера авай транспарантдал.
Зара Агьмадовнадин авторитет республикада гьикьван зурбади тиртIа къалурун патал Расул Гьамзатован са тебрикдайни цIарар гъин: «Гьуьрметлу Зара Агьмадовна! Календарда гатфар 22-мартдиз алукьзавайди къалурнава. Амма зун патал гатфар 8-Мартдилай я, гьикI хьи, гатфарин кьилин лишан дишегьлидин гуьгьуьл я эхир. И юкъуз за Квез лугьузва: саламалейкум, гатфарин муза, тебрикзава за Куьн — планетадин гатфар. Квехъ сагъламвал ва хушбахтлувал хьурай! Я гъетерин, я чилерин дявеяр садрани тахьурай!».
1975-1977-йисара партиядин Агъул райкомдин идеологиядин рекьяй секретарвиле кIвалахзавай прокурордин рушаз Обкомдай тади гьалда хтун буйругъ авурла, РичIарин мектебдин директорди вири агъулвийрин мецелай икI лагьаналдай: «Агъулай рагъ хъфена!…»
РД-дин Верхсуддин судья Жарият Гьасановади вичин макъалада кхьизва: «Хъсандиз чир хьайила, зун гъавурда акьуна хьи, Зара Агьмадовна чан алай риваят, гьакъикъатдани чи республикадин дамах я». (Ктабдин 187-чин). Адаз къуллугъар ваъ, гьамиша халкьдин арада, вакъиайрин, крарин яцIа хьун гзаф важиблу тир.
Чакай, чIехи несилдин векилрикай гзафбур хьана ВЛКСМ-дин жергейра. Эхь, ам жегьил-жаванар вири терефрихъай тербияламишунин халис школа тир. Комсомолди гзафбуруз уьмуьрдиз путевка гана.
— Комсомолда хьайи йисар, — лугьузва Зара Агьмадовнади, — гзаф бегьерлубур, маналубур, зи уьмуьрда виридалайни хъсанбур тир… Комсомолда хъсан крар гзаф авай. Государстводи жегьилар тербияламишзавай, абурун итижар хуьзвай. Образование къачур жегьилриз кIвалах гузвай, яшайишдин кIвалералди таъминарзавай. Кадрияр гьазуруниз кьетIен фикир гузвай. КIвалахал эцигунай ришвет гун, къачун вучтинди я!
Чаз Зара Латифова жуьреба-жуьре жавабдар къуллугърал алаз, адан вири уьмуьр ракъиник кваз физвайди хьиз чида. Зани гьакI фикирзавай, ктабда ганвай «Уьмуьр цуьквер авай багъ туш» кьил кIелдалди. Касдиз дердисервилер, гьахъсузвилер, гьар жуьредин дуьшуьшар, четинвилер, чIуру рафтарвилерни акунва кьван. Абур чаз ктабдин 111-126-чинрай аквазва. И чинар бейтерефвилелди кIелиз жедач. Советрин школада, комсомолда тербияламиш хьайи чIехи ватанперес рушан рикI Горбачеван, Ельцинан хаинвилин сиясатди, гьерекатри, «перестройка» лугьудайдан лугьуз тежер кьван еке къарсатмишвилери, гайи кьван зиянрини тIарна. ГъвечIи чIавалай кIвенкIвечи идеяйралди, хизанда лезги къадим адетралди тербияламиш хьанвай, дерин чирвилер авай руша, гележегдихъ инанмиш яз, эхь, гъетерихъ, ракъинихъ, экуьнихъ ялзавай. А тербияди, чирвилери, кIвенкIвечи идеяйри камаллу руш къуватлу авуна, четинвилерай, гьахъсузвилерай экъечIиз ва виликди физ куьмекна. «Идеал — им рехъ къалурзавай гъед я. Ам авачиз, мягькем тереф авач, ахьтин тереф авачтIа, гьерекатни авач. Виликди гьерекат авачтIа, уьмуьрни авач», — гьавайда кхьеначир В. Розанова.
«Ктаб 100 экземплярдин тираж аваз и мукьвара «Мавел» чапханада акъуднава. Ам чи камаллу Зара Агьмадовнадиз руьгьдин гуьмбет я лугьуз жеда.
Автордизни Зара вахаз чна итижлу, маналу ктаб мубаракзава.
Ш. Шихмурадов
