Жувахъ галаз санал кIвалахай, кIелай, жемиятдиз талукь крар уьмуьрдиз кечирмишай инсанар ахкун, гьалтун, абурукай газетрай, ктабрай кIелун рикIиз пара хуш жедай кар я. Ингье и йикъара зи гъиле журналист, писатель Нариман Ибрагьимован «Уламрай яна — гъетерихъди» ктаб гьатна. Ам республикадин экономика, яшайиш, культура, образование вилик тухуник вичин зегьметдин еке пай кутур ва исятдани общественный краривай къерех тежезвай, гзаф инсанри гьуьрметзавай государстводин ва жемиятдин деятель Зара Агьмадовна Латифовадин уьмуьрдиз, зегьметдиз, къазанмишнавай агалкьунриз бахшнавайди я.
Ктаб за дикъетдивди кIелна ва ада заз пара таъсирна. За лугьузвайди тир заз Зара Агьмадовна хъсандиз чидай коммунист, регьбер, гьахъвал гвай дуьз инсан я. Ктабди заз Зара Агьмадовнадин уьмуьрдин ва кIвалахдин цIийи чинар ачухна. Дугъриданни, дагъви дишегьли пара рекьерай чи инсанриз, иллаки жегьил несилдиз чешне къачуниз лайихлу кас я.
Зи уьмуьрда Зара Агьмадовна 1970-йисара пайда хьана. И вакъиа рикIел хкун тавуна жедач.
Урус чIаланни литературадин муаллимдин кеспи къачур зи зегьметдин рехъ ДаркIуш-Къазмайрин 8-йисан школадилай гатIунна. 1973-йисан майдин эхирар тир. Муаллимарни, аяларни каникулриз гьазур жезвай. ВЛКСМ-дин Мегьарамдхуьруьн райкомдин 1-секретарь Зара Агьмадовна Латифовадин тIварцIихъай зал райкомдиз атунин хабар агакьна. Гьелбетда, зун тажуб хьана. ДаркIуш-Къазмаяр СтIал Сулейманан райондик акатзавайди я. Мегьарамдхуьруьн райондин комсомолрин башчидиз зун вучиз герек атанвайди ятIа? Жува-жувавай хабар кьуна: фидани, фидачни? Фена кIанда лагьана за жуваз, важиблу са кар ава. ТахьайтIа, адаз зун вучиз лазим атурай?
Фена, ада зун хушдиз кьабулна, умуми хабарар кьуна. Ахпа лагьана: «Райкомдин 2-секретарь маса кIвалахал хъфенва. Чаз комсомолдин кIвалахдин гъавурда авай, жегьилрихъ галаз чи партияди, гьукуматди истемишзавай серенжемар тухудай ва тешкиллувилин рекьяй алакьунар авай кас кIанзава. Чаз вуна школадани, университетдани комсомолда кIвалахайди чизва. Табдач, къуллугъ кIанзавай са шумуд кас ава, амма абур гьа чеб алай чкайрал хъсан аквазва. Ви гьакъиндай чна жавабдар ксаривай хабарар кьунва, партиядин райкомдин векилрихъ галазни меслятнава. Абурун патайни аксивал авач. Са гафуналди, чаз вун комсомолдин кIвалахал атана кIанзава…»
Хиве кьан, заз жегьилрихъ галаз кIвалахун хуш хьанвайди тир. Университетдани и рекьяй кьулухъ акъвазайди туш. Гила, ихьтин теклифни авурла, «ваъ» лугьудайди жедани? Гьа и йисан июндин вацран комсомолрин пленумдал зун ВЛКСМ-дин Мегьарамдхуьруьн райкомдин 2-секретарвиле хкяна. Пакад юкъуз зун Приморскда авай, пионерри ял ядай лагерь аялар кьабулуниз гьикI гьазур хьанватIа чирун патал ракъурна. Гьа инал зи муаллимвилин пешени акьалтIна. Зара Агьмадовнадин гуьзчивилик кваз, адавай тарсар къачуз, за зегьмет чIугуна. Ида лап хъсан нетижайрални гъана. Гьа заз хьиз, ада дуьз рехъ къалурай, уьмуьрдин дуьзгуьн рекьел акъудай ксар цIудралди хьана…
Эхь, Зара Латифовади вичин уьмуьрдин рехъ комсомолдилай башламишнай. Гьа вахтунда комсомолдихъ еке къуват авай. Ам партиядин ва государстводин къарарар кьилиз акъудзавай, мурадар зурба крариз элкъуьрзавай, уьлкведин къудрат хкажзавай несил тир. ГьакI тирвиляй чна жаванрин, жегьилрин арада еке кIвалахни тухузвай. Ктабда и терефар пара хъсандиз, жуьреба-жуьре мисалралди, рикIел хкунралди ачухнава.
Ктаб садра кIелуналди бес жезвач. Ам за кьвед лагьай сефердани тупIалай авуна, авторди чIугунвай еке агалкьунрин сагьиб хьайи дагъви дишегьлидин къаматдал гьейранвална. Табни, тарифни туш, 1970-2000-йисара неинки чи патара, гьакI вири республикада Зара Латифова хьтин дережайрив агакьай маса дишегьли заз чидач.
Ктабдин чинрай аквазвайвал, игит дишегьлидив вири регьятвилелди агакьнач. Ам кIеверани гьатна, адан кьилел дуьшуьшарни атана, ам гъилел михьи тушир, рикI туькьуьл бязи инсанрин, гьа вичихъ галаз кIвалахзавайбурун фитнейрикни акатна. Амма халис дагъвидин къилихдин иесиди, лезги намус вине кьазвай дишегьлиди, четинвилериз таб гуз, анжах виликди гьерекатна. Гьа са вахтунда вичин рекьел гьалтзавай гзаф инсанриз алакьдай хъсанвилер авуна, яшайишдин жигьетдай абур кIевяй акъудна. Хейлин жегьилриз уьмуьрда дуьз, гьахълу, хийирлу рекьер хкядай меслятар къалурна.
Ктабдин «Уьмуьр цуьквер авай багъ туш», «За ийимир, на ийимир, ахпа гьикI жеда?», «Халкьдин арада», «Зара Агьмадовнадикай масабуру суьгьбетзава» паяри кIелзавайдаз иллаки таъсирзава. Гьар са паюна гъанвай мисалри, игитдин такабурлу, гуьрчег, мегьрибан къамат чIугунвай шикилри, адахъ галаз кIвалахай инсанрин гьахълу рикIел хкунри Зара Агьмадовна кIелзавайбуруз маса терефрихъай ачухарзава. Таъсирлувал ктабдин автордин чIала, гекъигунри, мисалри, игитдин къени, метлеблу крари мадни артухарзава.
Ктабда жуьреба-жуьре вахтара республикадин ва уьлкведин журналистар, публицистар тир Наталья Горшковади, Шихмурад Шихмурадова, Нариман Ибрагьимова, Тамерлан Мегьамедова, Наида Гьасретовади, Наира Шихнабиевади, Айшат Тажудиновади дагъви дишегьлидин уьмуьрдикай, крарикай кхьенвай макъалаяр, интервьюяр, очеркарни ганва. «Крестьянка», «Дагъустандин дишегьли» журналриз, «Лезги газет», «Дагестанская правда», «Молодежь Дагестана» газетриз акъатнавай материалри халкьдин дуланажагъдикай, государстводин итижрикай, жемиятдин садвиликай фикирзавай регьбер, къуллугъчи, инсан гьихьтинди хьана кIанзаватIа, гьадакай лугьузва. Ктабдин игитдин жуьреба-жуьре къилихар, терефар гьар патахъай къалурзава.
Ктаб игитдин уьмуьр мадни жанлудаказ къалурзавай шикилралди девлетлу я. КIелзавайдаз Зара Агьмадовнадин хайи ватан тир Кьуьчхуьррин хуьруьз сейр ийидай мумкинвални ганва. Акьалтзавай несилди дуьз тарсар къачун патал и ктаб школайрин библиотекайра хьанайтIа, пара хъсан тир. Ада инсанвал, уьмуьр вуч ятIа, абур гьихьтин ерийрикай, ивиррикай ибарат ятIа къалурзава.
Шихкерим Шагьпазов, Мегьарамдхуьруьн райондин общественный палатадин законар, къайда хуьнин рекьяй гьамишалугъ комиссиядин председатель,
райондин агъсакъалрин советдин член
