1941-йисан гатуз Советрин Союздал фашистрин Германияди илитIай дяве дагъларин хуьреризни, гатун цикIиз хабарсуз акъатдай тIурфан хьиз, гьахьна. Ада агъзурралди инсанрин мурадар барбатIна, планар чIурна, уьмуьрар хажалатдин, гьайифдин къармахра туна. ЧIулав гьакъикъатди дагъвияр руьгьдай вегьенач. Абур, са хизан, са кьушун хьиз, Ватан душмандикай хуьз, женгерин майдандиз экъечIна.
Вири хуьрера, майишатра, карханайра душман лянетламишзавай ва Ватан хуьз эвер гузвай собранияр, митингар кьиле физвай. Руьгьдиз мягькем дагъвийри чеб гуьгьуьллувилелди фронтдиз физ гьазур тирдакай лугьузвай ва арзаяр кхьизвай. Мисал яз, Кьурагь райондин Тителрин хуьре кьиле фейи митингдал 20 йиса авай колхозчи Керим Алиева малумарнай: «Зи кIвале яшлу бубани диде ава. Абурун вил за къазанмишзавайдал алайди я. ИкI ятIани, зун Яру Армиядин аскер жез гьазур я». И жегьилди, гъиле-гъил аваз, арза кхьена, митинг тешкилнавай ксарив вуганай.
1941-йисан 9-июлдиз КьепIиррин хуьре кьиле фейи митингдал 41 итимди чеб, гежел тевгьена, фронтдиз рекье тунин гьакъиндай малумарнай.
Виликан Яру партизан, ВКП(б)-дин член кьурагьви Рамазан Алиева 1941-йисан 5-июлдиз кхьей арзада ихьтин гафар ава: «…За райвоенкоматдивай мукьуфдивди тIалабзава: зун чи баркаллу Яру Армиядин жергейриз кьабула ва фронтдиз рекье тур. За большевиквилин гаф гузва: душмандиз инсафдач, Гитлеран бандитрин шайка къирмишун патал жувалай алакьдай вири крар ийида…».
Тарифлу кар мадни ам тир хьи, райондин дагъви итимрилай дишегьлийрини чешне къачузвай. Митинграл жегьил рушари, дишегьлийрини чеб фронтдиз рекье тун патал тIалабзавай.
1941-1945-йисарин эвер гун сад тир: «Вири — фронт патал, вири — гъалибвал патал!» Советрин вири халкьарихъ галаз санал дагъустанвийрини и лозунгдиз къуллугъзавай. Яру Армиядин кьушунрин ва Советрин Союздин халкьарин мурадар, къастар сад хьанвай.
Кьиблепатан Дагъустандин районрай фейи аскерри, офицерри вири жуьредин кьушунра къуллугъзавай, душмандиз рикIелай тефидай ягъунар кьазвай. Гитлеран геллегьрин хура акъвазиз фейи лежберрикай, малдаррикай, фялейрикай, муаллимрикай взводриз, отделенийриз, ротайриз, полкариз регьбервал гузвай офицерар хьана.
Вирида жуьрэтлувилелди, герек атайла, чандилайни гъил къачуна, немсерин фашистар тергна, абурун гъиляй шегьерар, хуьрер ахкъудна, есирда гьатнавай кьван миллионралди инсанар азад хъувуна. Абурун, чи бубайрин, викIегьвилер садрани рикIелай фидайбур туш. И гьакъикъат къенин несилдизни чир хьана кIанда.
Нариман Ибрагьимов
