Руслан Примов: «Аскердин уьмуьр даимди я»

Ам, Руслан Примов, чIехи аскер, женг­чи хьун патал яшамиш хьана. Вишералди вичин женгинин юлдашриз, кьиникьикай къутармишай хизанриз, яшлу инсанриз ва масабурузни ам халис Игит тир. Абурун рикIелай ам садрани алатдач. Украинадин миллетбазрин бомбайрин, тупарин гуьллейрин ва цавай фидай кас галачир аппаратрин кIаникай къутармишай аялар патал адакай малаик хьана. Къе гьа аялар Россия хьтин зурба уьлкведин тIвар мецел алаз яшамиш жезва.

Руслан Примов. «Жуьрэтлувиляй» кьве ордендин, мичIи яру (краповый) беретдин­  са­гьиб, СВО-дин иштиракчи, михьи рикIел­­ди, намуслувилелди Ватандин итижар хвейи кас. Нубатдин сеферда цIийи фа­шист­рихъ галаз женг тухудайла, хсуси бедендалди маса аскер кIевна, ам къутармишна, амма вич телеф хьана. И кардикай хабар агакьай ам чидай ва ада къутармишай­ гзаф инсанри гьайиф чIугуна. Ахьтин кьегьал мадни яшамиш хьана кIанзавайди тир. Гьа инсанри Руслан Примован хизанар яшамиш жезвай чка чирна, адан багърийриз башсагълугъвилин, баркалладин чарар кхьена. Абурукай сад рикIиз пара таъсирдайди тир.

«Самур» тIвар алай женгчи командир себеб яз, заз Дагъустан ва дагъустанвияр пара кIан хьана. За, муьжуьд аялдин диде Юлия Морковкинади, юкь агъузна, Россиядин гьунарлу аскер Руслан Примоваз икрамзава. И дагъустанвиди зи аялар Украинадин миллетбазрин гуьллейрикай хвена. Адаз са сагърай лугьун лап тIимил я. Зи хизан къутармишай адаз чи патай авай кIанивал акьалтI тийирди я…», — кхьенвай вичин чарче Деревецкое хуьряй тир Юлия Морковкинади.

Запорожьедин областдай тир Юлия Дагъустандиз атана.  И карда адаз РД-дин Кьил Сергей Меликова, сенатор Ильяс Умаханова, РД-дин Халкьдин Собранидин депутат Елена Ельниковади ва майор Примован диде Айида Къарахановади куьмекна. Чеб гьакъикъатда кьиникьикай къутармишай, чпин хуьр миллетбазрикай азад авур кьегьал  дагъвийриз, абурун хизанриз сагърай лугьуз, икрам ийиз. Адахъ гьакI Запорожьедин областдин Осипенко хуьруьн администрациядин кьил Юлия Отришкони галай.

Юлия Морковкинади авур ихтилат пара таъсирдайди, чи викIегь рухвайрал дамахдайди, абурун игитвилер рикIелай алуд ­ти­йи­дайди я.

— 2014-йисалди чак хуькуьрдай ксар, чи рикI тIардай крар авачир, — суьгьбетдив­ эгечIнай Юлия Морковкина. — Ахпа гьалар­ акваз-акваз пис патахъ элкъвена. Чи хуьруьз­ни миллетбазар акъатна. Абур сифте нубатда чи уьмуьрдай урус чIал квадариз алахъна. Де лагь, им гьикI жезвай кар я? Чун урусар, дидедин чIал урус чIал, ам рикIяй гьикI акъуддайди хьуй? Райондин, хуьрерин ви­лик-кьилик квайбуру гьасятда разивал гана. Чпин къуллугъар хуьн патал. Школайрани чи аялриз урус чIалал рахадай ихтияр хганач. Гужуналди тухузвай кIвалахдиз аксибурни хьана. Амма чахъ яб акалдайбур авачир. Чун агъуна хьи, чи чIал, культура, тарих, анжах Россиядихъ галаз сад хьайила, амукьда.

Нацистри чка-чкада чпин тешкилатар арадал гъана. Абуру урусдал рахазвай, Рос­­сиядиз майилвалзавай вуж хьайитIани кIе­ве твазвай. 2022-йисан февралдиз чи гьарайдиз Россия атайла, чна регьятдиз нефес къачунай. Чи шадвилихъ кьадар авачир. Амма чкадин бязи чиновникриз и кар ерли хуш хьанач. Абуру Киевдин режимдивай пулар къачузвай эхир. Чпин кьилерни гьанихъ элкъуьрнавай. Абурун алчах крар жемятдиз аксибур тир. Чи гъил кьун патал Россияди ракъурзавай гуманитарный куьмек кьабул тийиз хьана. Агьалияр бегьем недайди, алукIдайди авачиз ава, абуру ла­гьайтIа, куьмек инкарзава. Им лап душманвал тир.

Гьа и четин чIавуз чна гьич гуьзлемиш тавур вакъиа хьана. Ам за ва чи жемятди уьмуьр амай кьван рикIелай алуддач. Мумкинвал хьайи гьар са чкадал суьгьбетда. Командир Руслан Примов кьиле аваз, чи хуьруьз дагъустанвияр тир аскерар атана. Им чун патал циферикай рагъ хкатай мисал тир. Чун авай гьал акунмазди, абуру чпив гвай кьван суьрсет чаз гана. Идалди куьтягь хьанач. Руслан, ам чаз сифтедай «Самур» тахаллус алаз чир хьанвай, мад са шумуд сеферда чаз недай-хъвадай гзаф суьрсет гваз хтанай. Куьн агъадач, абурукай бязи шейэр гилани кIвале ама. Зи рикIел адан хъвер алама. Ачух, мили, хушвал квай чин. Гьа са вахтунда адан къаматдай къуват, мягькемвал, жуьрэтлувал аквазвай. Ам къвалав гвайла, вири пис крарни, гьатта дявени кваз рикIелай алатдай. Чи аялри Руслан къаршиламишдайвал квез акуна кIандай, ада чи балайриз цIийи кьилелай шадвал, хъвер багъиш хъувуна.

Чи патай гьуьрмет, кIанивал Руслана ва адан гъилик квай гадайри суьрсетдалди таъминаруналди ваъ, чун миллетбазрин гужарикай хуьналди къазанмишна. 2022-йисан гатфариз Мариуполдай кат хъийизвай Украинадин частари, тамара къекъвезвай диверсантри чаз югъ гузвачир. Абуру ислягь инсанар рекьизвай, кIвалер, туьквенар тарашзавай. Абурухъ инсафвилин са зеррени амачир. Чи хуьре миллетбаз снайперди булахдал яд гъиз физвай кьуьзуь итим яна кьена. Адан 90 йис хьанвай.

«Самуран» десте хуьре пайда хьайидалай кьулухъ чи кичI квахьна. Миллетбазрини чпин кьил къалур хъувунач. Гьа четин вахтунда Руслана чи рушни къутармишна. Украинадин тупари хуьр ядай чIавуз кичIе хьайи руш кьил туькIвей патахъ катна. Ахпа чун адахъ къекъвез хьана. Руслана ам жагъур хъувуна ва саламат чкадиз хкана. Чун уьмуьрлух адаз буржлу я.

Украинадин миллетбазрикай азад хьунал чна къе шадвалзава. И карда чаз ви­кIегь, жумарт, инсанвилин вини дережадин ерийрин иесияр тир Руслана ва адан аскерри екез куьмекна. И хъсанвал, уьт­квемвал чи хуьруьнвийрин рикIелай садрани алатдач,- вилерал накъвар алаз лагьанай Юлия Морковкинади.

Гьелбетда, Юлия вичин хизан галаз Мегьарамдхуьруьн райондин Тагьирхуьруьн-Къазмайрал, Русланан хизанрал кьил чIуг­ваз фена. Къарахановри абур лап чпин багърияр хьиз кьабулна. Мугьманар Русла­нан сурални фена. Ада миллетбазрикай къутармишай Юлиядин руш Версавия геждалди Примован памятникдин къвалав ацукьна. Ада мецелай са шумудра тикрарна: «Заз уьмуьр багъиш хъувур «Самур» сагърай!». Дяведин аялрин жергеда гьатнавай гъвечIи рушаз кьиникьарни акуна, уьмуьр­дин къиметни чир хьана.

Русланан баркаллу рехъ къе адан диде Айидади давамарзава. ЦIийи фашистрин аксина махсус серенжемда авай чи аскерриз мергьяматлувилин куьмек гуналди, ада  вичин хци къуллугъ авур частуниз, адан юлдашрин патав, Запорожьедин областдиз финалди, зегьмет чIугвазва. Игьтияж авай гьар са аскердив адан куьмек агакьзава.

Газетра, социальный сетра кхьинар пара авунватIани, зазни чи райондин игитдин уьмуьрдин рекьикай жуваз малум делилар гъиз кIанзава.

Руслан Примов 1992-йисуз Тагьир­хуь­руьн-Къазмайрал дидедиз хьана. Адан уьмуьр­дин гьар са югъ игитвилихъ галаз алакъалу тир. Россиядин Президент В. Путина дяведин махсус серенжемдикай малумарнамазди, Руслан Примов вичин женгинин юлдашарни галаз сифтегьан женгерик экечIнай. Гьа йикъара юлдашрикай хейлинбур хкатни авуна. Миллетбазрин гьалкъада гьатайла, вичин вири алакьунар ва дирибашвал ишлемишна, ада юлдашар саламат чкадиз ахкъуднай.

Украинадин жаллатIрихъ галаз кьиле фейи сифте женгина адан юлдаш, хуьруьнви Рамиз Рашидов телеф хьанай. Дерт пара заланди тир. Далу, панагь тир кас амач. Бейниди кьатIузвай: дяве, женгер я, телефвилерни жеда, амма руьгь секин жезвачир. Вучда, рикIиз сабур гана, ам вичин везифайрив эгечI хъувуна. Ада вири къуватдалди гьиссзавай хьи, цIийи фашистар терг авун, абурукай чилер азад авун патал Ватандиз Рамиз ва вич хьтин рухваяр, аскерар герек я. Жуьрэтлувилелди женг чIугурла, гъалибни жеда.

Капитанди руьгьдив зайифвал гатIу­марнач. Вичин гъилик квайбуруз дуьз буй­ру­гъар гуналди, душман тергдай уламар ­тайинаруналди, командиррин тапшуругъар­ ви­кIегьвилелди кьилиз акъудна. Са суткада кьван миллетбазрин гъиляй ахкъуднавай сенгер хвена ва ахпа юлдашарни галаз гьужумдиз фена. И кардай адаз «Журэтлувиляй» орден гана.

Ильичан тIварунихъ галай ва «Азовсталь» заводар миллетбазрикай азаддайла, есирда гьатай кьван ВСУ-дин аскерар (2439 кас, 12 колонна) тайин чкадиз агакьарун кьетIен къуллугъдин частунин 2-дестедин командир, капитан Руслан Примовал тапшурмишнай. И важиблу везифа ада пешекарвилелди, уьтквемвилелди кьилиз акъуднай. Лезги хцин кар алакьун, лайихлувал такуна амукьнач, командованиди адаз майорвилин чин гана.

Гуьгъуьнлай атай мусибатдин юкъуз, 2023-йисан 11-июлдиз, душмандин артиллерияди Россиядин оборонадин министерстводин военный частунин командованидин пункт яна. Хабар лазим частарив фад агакьна. Къад декьикьадилай Руслан Примов кьиле авай десте артиллериядин гуьл­лейрик акатайбур къутармишиз рекье гьатна. Чкадал агакьайла, адаз кьейибур, хирер хьанвайбур, вуч ийидатIа чин тийиз амай аскерар акуна. Адаз душмандин амалар чир хьанвай: миллетбазри кIеве гьатнавайбур къутармишиз атанвайбурни терг авун патал кьвед лагьай сеферда цIай къурда. Примова тади гьалда кьетIивилелди вири саламат чкадиз ахкъудунин серенжемар кьабулна. Гьар са аскердиз вуч ийидатIа тапшуругъ гана. Вич маса юлдашрихъ галаз лап кIевел алайбуруз медицинадин рекьяй сифтегьан куьмек гунив эгечIна. Иви авахьзавайбурун кIвачер, гъилер кутIунна, кьве аскер хаталу чкадай ахкъудна, абур медицинадин къуллугъчийрив вахкана, вич мад хирерикди юзаз тежезвай аскеррин патав хъфена. КIвачел хер хьанвай аскер кул-кусрив кIеви хьанвай. Адан эрчIи къалчах кIевиз кутIунна ва адаз промедолдин раб яна. Майордиз аскер, далудал яна, саламат чкадиз ахкъудиз кIан хьана. Гьа и арада мад ракетрай яна. Примова аскер вичин бедендалди кIевна. Ракетадин кIусар майордин бедендихъ галукьна. Вичин жуьрэтлу, дирибаш, командирдин  гьерекатралди ада хейлинбур къутармишна, Россиядин аскерар, Ватан патал вичин чан къурбандна.

Руслана вичин юлдашриз ара-ара тик­рардай: «Жувал-жув гъалиб хьайиди сад­рани магълуб жедач». Вичин куьруь уьмуьр­да ам гзаф къени крар ийиз агакьна. И кардин шагьидарни ам чидай кьван вири инсанар я. Игитар рекьидач. Ибур гьахълу гафар я. Чи ва несилрин рикIера амай кьван абурал чан аламукьда.

Къейд авун лазим я хьи, халис игит, «Жуьрэтлувиляй» кьве ордендин сагьиб Руслан Примован баркаллу крарин сан ди­де Айида Къарахановади артухарзава­. Майордин диде, «Ватан хуьзвайбур» госфондунин Дагъустандин филиалдин яша­йишдин координатор, Тагьирхуьруьн-Къаз­майрин юкьван школадин физикадин кабинетдин лаборант я. Ада, Дагъустан Рес­публикадин Кьил Сергей Меликова тереф хуьналди, СВО-дин зонада къуллугъзавай аскерриз мергьяматлувилин куьмекар гузва. Са шумудра  куьмек Руслан Примов командир тир спецназдин 40 лагьай дестедин аскерривни агакьарна. Ихьтин хъсан кардик «Ватан хуьзвайбур» госфондуни ва Мегьарамдхуьруьн райондини  чпин пай кутазва. Айида Къарахановади вичин хци къуллугъ авур частунин командиррихъ ва аскеррихъ галаз датIана алакъа хуьзва. Гьа са вахтунда  ада школайра, колледжра, вузра  «Поколение чести» лишандик кваз ватанпересвилин, тербиядин кIвалах тухузва.

Айида Къарахановади Морковкинрин хизанни вичин къаюмвилик кутунва.  Адан иштираквал аваз, Россиядин са шумуд регионда «По окопам переднего края» шикилрин выставкаяр тешкилна. Москвада адан ва Федор Бондарчукан индустриядин режиссервилин факультетда кIелзавай руш Майина Примовадин иштираквал аваз  фильм гьазурнава. Айидади куьмек гуналди, Астраханда, Волгоградда, Калмыкияда ва Мегьарамдхуьруьн районда СВО-да телеф хьайи аскерар рикIел хкуниз талукьарнавай спортдин акъажунар кьиле тухвана.

Айида Къарахановадин ругуд хтулди ва имийрин кьве хци дяведин махсус серенжемда викIегьвилелди иштиракзава, Ватандин итижар хуьзва. Аферин, баркалла!

Гуьлмира  Закуева,

Мегьарамдхуьруьн райондин

админист­рациядин информцентрадин директор