Кьадар артух хьанва

2025-йисан сифтегьан 2 вацран не­ти­жайралди, ички квачир хъвадай за­тIар акъудунин кьадар, алатай йисан и муддатдив гекъигайла, 9 процентдин артух хьанва ва и рекъем 126,7 миллион далдив (дал жими шейинин кьадар алцумдай уьлчме я,  1 дал 10 литрдиз барабар я) агакьнава. Идакай, РФ-дин хуьруьн ма­йишатдин министерстводал асаслу яз, «Агроэксперт» сайтди хабар гузва.

Хабар гузвайвал, винидихъ къа­лур­навай­ муддатда хъвадай ва минеральный яд акъудун 10,8 процентдин гзаф хьанва – 172,5 миллион далдал кьван. Гьа са вахтунда къейдзавайвал, минеральный яд акъудунин кьадар виридалайни гзаф хьанва – 17 процентдин, 49,5 миллион далдал кьван. ТIебии яд цунин (разлив) кьадар лагьайтIа, 13,6 процентдин артух хьанва (60,2 миллион далдал кьван) гьялнавай (обработанный) ва къапара тунвай (упакованный) хъвадай яд – 3,7 процентдин (59,9 миллион далдал кьван).

Чешмеди раижзавай къейдерай малум жезвайвал, мижеяр акъуддайбурун, цин ва хъвадай затIарин Союз­да чпикай ихтилат физвай метягьдин­ кьадар виниз акъатун зегьем вахтар алукьдалди вилик гьамбарханайра (складра) и суьрсетдин кьадар артухарунихъ галаз алакъалу ийизва.

Идалайни алава, Россиядин компанийри вичикай ихтилат физвай продукция къецепатаз ракъурдай цIийи чкаяр кьунин кар давамарзава. Идалди ЕАЭС-дин кьилдин (са бязи) уьлквейриз ракъурзавай метягь артухарзава ва Кьиблединни РагъэкъечIдай патан Азиядин ва маса регионрин базарриз экъечIиз гьазур жезва.

Къецепатан ­уьлквейриз

Вирт къецепатан уьлквейриз ракъурунал гьалтайла, 2024-йисуз Россияди рекорд эцигна. Идакай, федеральный «Агроэкспорт» центрадин материалрал асаслу яз, «Агроэксперт» сайтда хабар гузва.

Кьилди къачуртIа, чешмеди къейдзавайвал, РФ-дай, 2023-йисав гекъигайла, вирт экспорт авун 40 процентдин артух хьанва: адан кьадар рекорддин 5 агъзур тонндилай виниз тир рекъемдив агакьна.

Хабар гузвайвал, шаз 50-далай гзаф уьлквейри Россиядивай вирт маса къачунва. Чешмеди кхьизвайвал, ФАО-дин делилралди, Россия вирт гьасилза­вай кIвенкIвечи 10 уьлкведин сиягьдик­ акатзава. Къейдзавайвал, РФ-дихъ вирт гьасилунин ва чIижерхъанвилин суьр­сет къецепатаз ракъурунин еке мум­­кинвал ава.

«Агроэкспорт» федеральный центради раижзавай къейдерай  гъавурда акьазвайвал, 2030-йисалди Россиядин вирт экспортдиз ракъурунин кьадар, пулдин гьисабдалди кьурла, 10 миллион доллардив агакьун мумкин я.

Сагъламвал ­хуьн патал

РФ-дин здравоохраненидин министр Михаил Мурашкодин гафаралди, Рос­сиядин фармацевтикадилай гзаф кьадар клинический месэлаяр нетижалуда­каз гьялиз алакьзава. Идакай ведомстводин телеграм-каналди раижзава.

М. Мурашкоди къейдзавайвал, алай девирдин фармацевтикадин промышленностди хъсан нетижаяр къалурзава, дарманар акъудунин кьадар ва препаратрин ассортиментдин кьадар артухарзава. Кар алайди здравоохраненидин хиле инновациядин технология кардик кутун я.

Министрдин къейдерай малум жезвайвал, гьукуматди активнидаказ ийизвай куьмекдалди здравоохраненидин хиле, винидихъ къейднавайвал, инновациядин технологияр тунва ва инвестицияр желбна­ва. Чкадин метягь гьазурзавайбуру­ акъудзавай­ продукциядин ассортимент­ инанмишвилелди гегьеншарзава, идалди здравоохраненидин игьтияжрин­ кар алай пай таъминарзава.

Хабар гузвайвал, «Сагъламвал хуь­дай цIийи технологияр» цIийи милли­ проектдин сергьятра аваз, 2030-йисалди медицинада ва фармацевтикада технологический суверенитет таъмина­рун пландик кутунва.

И милли проект уьмуьрдиз кечирмишдай вахтунда лап важиблу тир чкадин дарманар акъудунин, гьакIни медицинадин такьатрин ва ассортиментдин кьадар виниз акъудун фикирда кьунва.

Идалайни алава яз, къейдзавайвал­, Россияда акъудзавай радиофармацевтический дарманрин кьадарни артухарда.

РикIел хкин, М. Мурашкодин гафарал асаслу яз, шаз ведомстводин телеграм-каналди Россиядин фармацевтикадин хиле цIийи жуьредин (инновационный) суьрсет арадал гъиз эгечIнавайдакай раижнай ва 2023-йисуз РФ-да тахминан 540 дарман регистрация авунвайдакай хабар ганай.  Кьилди къачуртIа, 2023-йисуз уьлкведа регистрация авунвай 540 дармандикай анжах 160 къецепатан уьл­квейринбур я. Гьа са вахтунда 2023-йисуз Урусатда 8 кархана ачухна.

Пуд вацран ­муддатда

РФ-да 3 вацран къене гьуьлуьн пор­­тара пар ичIирунин кьадар 5,6 процентдин тIи­­­мил хьанва. Идакай «Интерфакс» из­даниди кхьизва.

Кьилди къачуртIа, чешмеди «Мор­центра-ТЭК»-дин телеграм-каналдал асаслу яз хабар гузвайвал, 2025-йисан ян­варь-март варцара Россиядин гьуьлуьн алишверишдин портара 208,217 миллион тонн пар ичIирна, яни, алатай йисан дережадив гекъигайла, 94,4 процентдин (5,6 процентдин тIимил хьанва).

Чешмедин делилралди­, пар ичIирун вири бассейнийра тIимил хьанва, анжах Дальневосточный квачиз. ИкI, къейдза­вайвал, Каспийскдин бассейнда пар ичIи­рун 32,9 процентдин агъуз­ аватнава, Азово-Черноморский бассейнда 11,6 процентдин, Арктический бассейнда — 8,7 процентдин, Балтийский бассейнда лагьайтIа — 1,8 процентдин.

Хабар гузвайвал, кьилди къачуртIа, «кьуру парар» ичIирунин кьадар — 5,3 процентдин (98,428 милллион тонндал кьван), «цадай парар» лагьайтIа, 5,8 процентдин (109,788 миллион тонндал кьван) тIимил хьанва.

Гьазурайди — Муса  Агьмедов