(Эхир. Эвел — 13-нумрада)
Аялдиз тIебии тушир четинвилер яратмишмир
Бязи диде-бубайри гьисабзавайвал, аялар чIехи яшдин уьмуьрдиз гьазурна кIанда. И мураддалди абуру аялдин хиве чIехибурувайни тежедай кьван парар твазва: спортдин секцияр, репетиторар, музыкадин ва я художественный школада тарсар ва икI мад. Гзафбуру фикирзава: аялриз тIебии тушир четинвилер яратмишун лазим я. Четинвилер гьакIни бес кьадар ава, аялар абур гьамиша алудуниз мажбур жезва. Къе аялар къалар гзаф авай дуьньяда яшамиш жезва. Вири ибур фикирда кьуна кIанда.
Хизанда хъсан алакъаяр яратмиша
Имни гъавурда акьадай кар я: гьамиша къалмакъал авай хизанра чIехи жезвай аялар аксивалзавай терефар секинар авун патал кьадарсуз гзаф энергия серф авуниз мажбур жезва. Гьуьрметлу рафтарвилер — ингье агалкьунрин бине. Ахтармишунардайбуру къейдзавайвал, диде-буба чара хьанвани ва я авачни акьван важиблу туш. ЦIийи хизанар яратмишайлани, абур дуствилин рафтарвилера амукьзаватIа, ихьтин диде-бубаяр чпин аялриз даяхар ва насигьатчияр яз амукьда.
Дуьз чешне къалура
Тербия гунин кьуд жуьре ава. Абур масадан дердийрикай хабар кьунал ва кIевиз истемишунрал бинеламиш жезва.
Еке истемишунар авун, масадан дердийрикай тIимил хабар кьун. Ихьтин диде-бубайрихъай кичIе хьуникди аялриз абур са артух жедач. Абур къалабулух квайбур, текдаказ амайбур ва бахтсузбур яз чIехи жезва. Гьа са вахтунда чIехибуруз хъел къвез кичIела, абуру школада хъсан къиметралди кIелзава.
Пис кар ийизвайдаз мумкинвал гузвайди: агъуз тир истемишунар, масадан дердийрикай гзаф хабар кьун. Ихьтин диде-бубайриз аялар, гьакъикъатдани, пара кIанда, амма абуруз гьикI тербия гана кIанзаватIа, идан гъавурда авач. Ихьтин аялар чIехибурун «кьилел ацукьзава» ва абурувай уьмуьрдин четинвилериз дурум гуз жезвач.
Гьисаба кьан тийизвайди: агъуз тир истемишунар, масадан дердийрикай тIимил хабар кьун. Ихьтин хизанда чIехи хьанвай аялри инсанриз ихтибарзавач, абурухъ галаз дуьз рафтарвилер ийизвач, муьгьуьббатдани абур регьимсузбур жеда.
Кесерлуди: кIеви истемишунар, масадан дердийрикай гзаф хабар кьун. И жуьредин аялрикай агалкьунар къазанмишзавайбур жеда. Ихьтинбуру диде-бубайриз гьуьрметзава, абур пара кIанда. Гьа са вахтунда хизанда вичин къайдаяр ава. Абуру аялриз, чIехи хьайила, гьам кIвале ва гьамни кIвалахдал герек тир рафтарвилер ийиз куьмекда. Тербия гунин виридалайни хъсан жуьре жуван чешне, жува-жув дуьз тухун, инсанрив, гьа жергедай яз гъвечIибурувни, дуьз эгечIун ва и кар къалурун я. Хизанда хъсан рафтарвилер хьун агалкьунралди тербия гунин замин я.
Аялдик вичи-вичел гуьзчивалунин ва жавабдарвал гьисс авунин ерияр кутур
Аялриз чпин гуьгьуьлрал гуьзчивал ийиз чирна кIанда. И дуьшуьшда абур сагъламбур, чеб чпихъ инанмишбур яз чIехи жеда. Ихьтин са хъсан къайда ава: сифте чна са кар аялдин чкадал, ахпа аялдихъ галаз санал, эхирдайни ада вичи ийин.
Бязи ахтармишунри къалурайвал, школа куьтягьайдалай кьулухъни диде-бубайрихъ галаз ихтибарлувилин чими алакъаяр хуьзвай ва чебни девлетлубур тушир хизанра дидедиз хьанвай аялрихъ уьмуьрда агалкьунар гзаф жезвай. Ихьтин инсанриз а кар чизвай хьи, чеб къайгъударвилик ква ва абурувай чпин тереф хуьник умуд кутаз жеда.
Алатай йисуз са школада жаванрин ва абурун диде-бубайрин анкетирование кьиле тухвана. Ана ихьтин суал авай: ваз ва ви аялдиз уьмуьрда вуч бес жезвач? Жавабра вири авай — компьютердилай телефондал кьван. Амма гзафбуру кхьена: диде-бубадихъ галаз санал кечирмишзавай вахт бес жезвач. Вири диде-бубаяр лагьайтIа, инанмиш тир: аялриз айфонар, компьютерар, кицIер ва маса затIар бес жезвач. Садани дидедин ва бубадин патай къайгъударвал бес жезвач лагьана кхьенвачир…
Нариман Мамедов, журналист,
РД-дин культурадин лайихлу работник
