Аллагьди са вахтар маса вахтарилай, инсанрихъ, абурукай менфят къачуна, чпин сувабар артухардай ва чеб гунагьрикай михьдай мумкинвал хьун патал, вине ва берекатлу авунва. Гьа ихьтин берекатлу вахтарикай сад рамазандин варз я. И вацра Аллагьди Къуръан ракъурнава ва и вацра авур сувабдин кIвалахни Аллагьди артухзава. И вацра Аллагьди Женнетдин варар ачухзава ва Жегьеннемдин варар агалзава. Рамазандин вацра сив хуьн — им Исламдин вад дестекдикай сад я. Эгер инсанди рамазандин вацра сив хуьн ферз туш лагьайтIа, ам мусурман туш. Эгер инсанди шариатдин къанунралди тестикь хьанвай себеб авачиз сив хуьн тийиз хьайитIа, ам гунагькардиз элкъведа.
Аллагьди Къуръанда лугьузва (2-сура, 183-аят, мана):
«Эй, иман гъанвайбур! Ферз авунва квез сив хуьн, квелай вилик хьайибурузни ферз авурвал, квез (Аллагьдихъай) кичIевал хьун патал!».
Им рамазандин вацра сив хуьн ферз тирди къалурзавай ачух делил я. Рамазандин вацрак умуд кутуна, амма адав агакь тавуна, сура авай инсанар гьикьван ава! Абурухъ и вацрав агакьайла, чпин кIвалахар къайдадик кутадай, чеб гунагьрикай михьун патал сивер хуьдай, таравигь-кпIар ва маса ибадатар ийидай ниятар авай жеди. Анжах абуруз чпин рикIевай крар кьилиз акъудун кьисмет хьанач. Эгер куьн и вацрав агакьнаватIа, куьне и вацракай куь Эхират патал хийир жедай гьич са мумкинвални гъиляй ахъайна кIандач, гьикI лагьайтIа, къведай рамазандин варз алукьдалди кьилел вуч къведатIа садазни чизвач.
Адет яз, инсанри рамазандин варз агакьдалди «за икI ийида, за акI ийида…» лугьуз, ихтилатарда. Рамазандин варз алукьайла, Аллагьдиз а гафар рикIин сидкьидай лугьузвайбур тирди къалура, хиве кьур ибадатар кьилиз акъуд, кагьулвал ийимир. Куьне куь рикIин сидкьи къалуриз и вацра зегьмет чIугуртIа, ин ша Аллагь, Аллагьди куьн и дуьньядани, Эхиратдани бахтлубурукай ийида.
Сив хуьн акьулбалугъ, кьил-кьилел алай ва вичихъ мумкинвал авай гьар са мусурмандин хивевай ферз я.
Чаз чир хьун лазим я, рамазандин вацра сив хуьнилай гъейри чахъ сунна кпIарни ава: таравигь-кпIар (йифен кпIар). Пайгъамбарди (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) лагьана (мана): «Ни (гьи касди) иман гваз ва сувабдик умуд кваз рамазандин вацра сив хвейитIа, адаз виликдай хьайи вири гунагьар багъишда» (Бухарий, Муслим). Аллагьди чаз Пайгъамбар (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) ракъурнава, адан амалдалди чаз, гьикI инсан Женнетдиз фин мумкин ятIа, чир хьун патал. Аллагьди инсан халкьнава ва инсандиз яшамиш жез, бахт, шадвал гьиссиз, тIямлу са затI нез… кIанзава. Рамазандин варз гатIунайла, инсанди вичин гьевесар кьулухъна, Аллагьдин эмир вилик кутазва, вучиз лагьайтIа адан мурад и вацра вичивай жедайвал сувабар къазанмишун я.
Гьадисда лагьанва (мана): «Адаман несилди авур хъсан гьар амалдай цIуд сефердилай та ирид виш сефердал кьван суваб артухарда. Аллагь-Таалади лагьана: «Анжах сив хуьн квачиз, гьакъикъатда ам са Заз талукь я ва За адай эвез гуда; сив хуьзвай касди (яргъа жезва) вичин гьевесар, тIуьнар тазва — Зун патал!» Сив хуьзвай касдиз кьве шадвал ава: сив хкуддайла ва (сив гваз кьена) вичин Раббидихъ галаз гуьруьшмиш хьайила! Сив гвай касдин сивяй къвезвай ни Аллагьдин вилик мискдин (атирдин) нидилайни хуш я (иер я)» (Бухарий, Муслим).
Сив гвай касдиз сив хкуддайла тIуьн гун еке суваб авай кар я. Гьадисда лагьанва (мана): “Ни сив хвейи касдиз «ифтIар» гайитIа, адаз а сив хвейидаз хьтин суваб жеда, сив хвейидан суваб тIимил тахьана” (Агьмад).
Ихьтин гьадисар ван хьайила, инсандик рамазандин вацра генани хъсан крар ийидай ашкъи акатда. Мисал яз, инсанди и вацра умра (гъвечIи гьаж кьилиз акъудун) авуртIа, адаз Пайгъамбардихъ (Аллагьдин салават ва салам хьуй вичиз) галаз гьаж авурдай къвезвай кьван суваб жеда. ГьакIни и вацра гузвай садакьайрай, Къуръан кIелунай ва къени маса крарай сувабар пара жеда. Гьавиляй гзаф мусурманар, рамазандин вацра Аллагьдиз мукьва хьун, сувабар къазанмишун патал хъсан кIвалахар пара ийиз алахъзава.
Гьа са вахтунда шейтIанди алцурарнавай инсанарни ава. Мусурман лагьай тIвар алай са бязи инсанриз ва бязи зайиф мусурманриз рамазандин варз атанани, атаначни — гьич хабарни жезвач. Гьа къайдада гъафилвиле ава, алукьнавайди рамазандин варз яни, тахьайтIа адетдин варз яни, абуруз са къайгъуни авач. Абур и вацра эсиллагь дегиш жезвач, гьа тухузвайвал уьмуьр тухузва. Ихьтин ксар бахтсуз я.
Аллагьди Къуръанда (46-сурадин 20-аятда) лагьанва (мана):
«Ва кафирвал авурбур ЦIув вугудай юкъуз (абуруз лугьуда): «Куьне куь няметар дуьньядин куь уьмуьрда акьалтIарна (ишлемишна куьтягьна) ва (куьне) абуралди кефер чIугуна — (амма) къе квез агъузвилин азаб гьакъи гуда (ЦIа), куьне чилел са гьахъни авачиз такабурлувал авурвиляй ва куьне асивал (Аллагьдиз итIаатсузвал) авурвиляй»».
Винидихъ гъанвай аятда и дуьньяда Аллагьди гайи няметар ишлемишиз, лезет хкудиз ва гьахъ авачиз Аллагьдин диндин вилик такабурлувал авурбурукай, яни чпин такабурлувиляй Аллагьдиз чпин муьтIуьгъвал тавурбурукай рахазва. Аллагьди чаз ганвай гьар са нямет гьисабнавайди я, абурун гьакъиндай чна Аллагьдин вилик жавабни гуда. Рамазандин вацра сив хуьн тийизвай гунагьчийриз ва я тахьайтIа сив хуьн тавун патал багьнаяр акъудзавайбуруз къуй Къияматдин йикъахъай кичIе хьурай.
Аллагьди Къуръанда лугьузва (69-сура, 24-аят, мана):
«(Ва лугьуда абуруз): «Неъ ва хъухъ (куьне) нуш яз, куьне виликдай авур (диндар) крариз килигна — алатай йикъара (дуьньядин уьмуьрда)!»
И гафар Аллагьди Къияматдин юкъуз сив хвейи ва Аллагьдиз муьтIуьгъ хьайи касдиз лугьуда.
Аллагьди йис цIикьвед вацракай ибарат авунва ва са вацра Вичиз ибадат яз юкъуз сив хуьх лугьузва, йифиз тIуьн гьалал я. Аллагьди чна ийизвай маса затIарин сувабрикай хабар ганва, амма сив хуьнин суваб Вичив гва лагьанва. Яни сив хуьнин сувабдин кьадар садазни чизвайди туш, са Аллагьдилай гъейри. Куьне михьи ният аваз рамазандин вацра сив хвейила, и кардай, мумкин я, квез агъзур вацра сивер хвейибуруз хьиз суваб кхьида, мумкин я гзафни кхьин.
Къуй Аллагьди чаз Ам патал сивер хуьдай ва гьакIни маса ибадатар кьилиз акъуддай къуват ва куьмек гурай! Амин!
Алава: чна винидихъ сив хуьнихъ галаз алакъалу яз ганвай материалрин гъавурда тамамдиз акьун тавур дуьшуьшар хьайитIа, мисал яз, абурал гьикI амал авун лазим ятIа, диндин рекьяй илим гвай касдивай хабар хкьуна кIанда. Мисал яз, сив хуьн куь чIурзаватIа (итимдинни папан арада месин алакъаяр хьун ва маса крар, дуьшуьшар), гьихьтин крари сив хуьнин суваб тIимиларзаватIа (мисал яз, чIуру гафар рахун ва мсб.). И ва маса суалрин патахъай махсус ктабрайни чириз ва чирвал авай ксаривай хабар кьаз жеда.
(«Жуьмя йикъан вязер» ктабдай. «Рамазандин варз» хутба, макъала куьруь авуна ва кьил дегишна гузва).
Гьасамудин Сефибегов
