Сагълам руьгь — сагълам беденда

Физкультурадал, спортдал машгъул­ хьунихъ, инсан гьи яшара аваз хьайи­тIани, еке метлеб ава. Спорт (sport), ингилис чIалай таржума авурла, — къугъун­, рикI аладарун, машгъуларун. Спортдин­ гзаф жуьреяр ава, абурукайни сад волейбол я. Агалкьунар хьун патал зиринг­вилихъ, мукьвал-мукьвал вердишарунихъ, таптагъарунихъ ва тренеррин кIва­лах­дихъ еке метлеб ава. Тренер (ингилис чIалал triner, — treln — тербияламишун, чирун) спортдин са рекьяй пешекар, физкультурадин педагог лагьай чIал я. Адахъ физвоспитанидай, педагогика­дай, биологиядай ва маса рекьерайни­ чирвилер хьана кIанда. И мукьвара зун вичихъ неинки гьа ихьтин чирвилер, гьакI яргъал йисарин кIвалахда еке агалкьунарни авай волейболдин рекьяй тренердихъ — Азим Абдурагьимович Азизовахъ — галаз гуьруьшмиш хьана.

Азим 1948-йисан 21-июндиз Мегьарамдхуьруьн райондин Вини Ярагъдал ­му­­аллимар тир Абдурагьиманни­ Бике­ха­ну­ман хизанда дидедиз хьана. Азим абурун­ кьвед лагьай велед я (вири вад стхани кьве вах). 1965-йисуз Ярагъ-Къазмайрал куьч хьана­. 6-класс — Вини­ Ярагъдал, 8, 9-классар — Та­гьир­хуьруьн-Къазмайрал­, 7, 10-классар Ме­­гьа­рамд­хуьре куьтягьна. Ахпа Мегьа­рамд­­хуьре «Меж­кол­хоз­строй­да» зегьмет чIугуна.

1968-йисан сентябрдиз же­гьил армия­дин жергейриз фена, кьве йисуз Герма­ния­да­ къуллугъна. Старший сержант­ яз, ам взводдин командирви­ле­ тайинарна. Чешне­­лудаказ­ къуллугъзавайвиляй аскер час­ту­нин Пайдахдин патав­ ши­­кил ягъу­низ лайих­лу хьана­, партиядин жергейризни­ кьабулна. Армиядай хтана, 1969-йисан январдалди Ма­хачкъаладин гьуьлуьн алишве­ришдин пор­туна кIвалахна. 39-нумрадин мектебда ачухнавай физкультурадин муаллимар гьазурдай курсара кIелай жегьилди­ 1971-йисан сентябрдилай Мегьарамдхуь­руьн райондин Ку­чун-Къазмайрин ва Кье­пIир-Къазмайрин мектеб­ра физрук­виле кIва­лахна, гьа са вахтунда КьепIирдал НВП-дай (начальная военная подготов­ка)­ руководителни яз хьана­. Тарсарилай кьулухъ и кьве хуьрени же­гьил-жаванар спортдал желб авун патал еке кIвалах тухвана. ИкI, КьепIир-Къазмайрин юкьван мектебда кIелзавай аялрикай волейболдин команда туь­кIуьрна. И команда галаз-галаз кьве йисуз (1974-1975) райондин школьникрин арада чемпион хьана. 1975-йисуз гьа командади районда чIе­хибурун командайрин арадани чемпионвилин тIвар къазанмишна.

1973-йисуз Азим, кIвалахдивай къерех тахьана, Ставрополдин пединститутдин спортфакдик экечIна. 1975-йисуз уьлкведин нефтяникрин машгьур центр Небит-Дагъдиз фена, ана аялринни  жаванрин спортшколада волейболдай рушарин командадин тренер хьана. Ина 10 йисуз зегьмет чIугуна, хъсан нетижаярни къазанмишна. ИкI, гьа и командади школьникрин областной спартакиадада са шумуд сеферда, республикадин хкягъай командайрин арада сад лагьай чка кьуна.

— 1979-йисан 27-декабрдилай 1980-йисан мартдалди, — суьгьбетза­ва Азим Абдурагьимовича зун Марыдин областда хьана. Чна Афгъанистандиз сифте дивизия рекье туна. Адан гуьгъуьналлаз чи нубат тир, гьазурлухвални акунвай. Машинрин колонна гваз (машиндин шофердин патав старший яз) зун Афгъа­нис­тандин Герат вилаятдиз фена. Пуд вацралай (мартдин эхирра) чун Союздиз хтана. 1980-йисан апрелдиз зун Небит-Дагъда спорткомитетдин председателвиле тайинарна.

1990-йисан сентябрдилай 1996- йисан мартдалди ана нафтIа­дин рекьяй техникумда физвоспитанидин преподавателвиле кIвалахна. А. Азизова волейболдай гадайрин команда вердишарзавай. Тежрибалу тренердин зегьметдин не­­тижада 1983-йисуз а командадикай уьл­кведин техникумра кIелзавайбурун арада чемпион хьана, 1990-йисуз лагьай­тIа, — СССР-дин. 1993-йисуз УССР-дин Дро­го­быч шегьерда и командади СССР-дин чемпионвилин тIвар пуд лагьай сеферда къазанмишна. Гуьгъуьнин йисуз­ областдин хкягъай команда, адан кьилин тренер А.Азизов яз, Туьркменис­тандин чемпион хьана. 1994-1996-йиса­ра ам и рес­публикадин хкягъай­ командадин кьилин тренер тир. Еке агалкьунрай Азимаз Туьр­кменистандин лайихлу тренер лагьай тIвар гана, гьакI ам милли категориядин судьяни хьана. 1994-йисуз А. Азизован регьбервилик квай команда­диз Туьркмениядин гьукуматдин патай­ къизилдин медаль гана. 2007-йисан 2-9-сентябрдиз Астраханда Каспий гьуьлуьн къерехра авай уьлквейрин вузрин студентрин спортдин международный IV лагьай къугъунар кьиле фена. Аниз Къазахстандин, Ирандин, Туьркмениядин­, Азербайжандин командаяр атанвай. Волейболдай судья А.Азизов тир. Туьркмениядин  команда ада Хорасан шегьердизни (Иран) тухвана, ана дуствилин­ гуьруьшар, къугъунар тешкилна.

1996-йисан мартдиз А.Азизов хайи ерийри чпелди ял хъувуна ва Мегьарамдхуьре спортшколада волейболдай рушарин командадин тренер хьана та — 2016-йисалди. И командади Каспийскда тухвай акъажунра республикадин командайрин арада 4-чка кьуна.

Азим Абдурагьимовичаз вичин пешеди тIям гузвайди адан яргъал йисарин намуслу зегьметди къалурзава. «Зегьмет алакьунрин бинени я, агалкьун­ри­нни» гьавайда лугьузвач. Агалкьунар ла­гьайтIа, Азим Азизовахъ гзаф ава. ИкI, яргъал йисара виниз тир разрядрин спортсменар гьазурунин, жегьил-жаванар физкультурадални спортдал желб авунин, судья яз, акъажунриз дуьз къимет гунин (ва икI мад) гьакъисагъ зегьметдай адаз шегьеррин, областрин спорткомитетрин, Туьркменистандин госкомспорт­дин, СССР-дин нафтIадин промышленностдин министерстводин ва са жерге маса тешкилатрин патай яхцIурралди кубокар, дипломар, гьуьрметдин грамотаяр, медалар ганва. Къейд ийин хьи, абурай тежрибалу тренердин кIвале са еке шкаф (пуд хилен, шикилда) ацIанва. «Вири хкиз хьанач, гьа икьванбур Туьр­кмениядани туна хтайди я», — хъуьрез-хъуьрез, лугьузва Азима­.

Гзаф чкайра волейболдай ихьтин бажа­рагълу тренерар жагъин тийиз авайди я. Тереф хвена, куьмекарни гуз, ашкъиламишиз, кIвалахиз туна кIандай чкадал, Азима къейдзавайвал, 2016-йисуз спортшкола агална (сокращенидик кутуна). Еке агалкьунар, шабагьер аваз-аваз, зегьметдин ветеран я лагьай тIварни ганвач.

Гьуьрметлу хизанда Азим Абдурагьимовича, Мегьарамдхуьре­ аялрин поликлиникада гьакъи­сагъвилелди зегьмет чIугвазвай уьмуьрдин юлдаш Раизатахъ галаз санал ирид велед (вад стхани кьве вах) тербияламишнава. Абуру вирида­ кьилин ва юкьван образование къа­чунва, гьар сана намуслудаказ кIва­лахзава.

Азим муаллим фадлай «Лезги газетдин» дуст, даях я. Ада иллаки спортдиз талукь макъалайриз гзаф итиж ийизва. Абурни, ада къейдзавайвал, гьар са нумрада авазва.

— Аялар, жегьил-жаванар физкультурадал, спортдал гьикьван­ гзаф желб авуртIа, гьакьван хъсан я, — давамарзава Азим Абдурагьимовича. — Сагъни жеда, кIубанни. Сагъ­лам руьгь сагълам беденда­ жедайди я. Вичин вахтунда К. Е. Ворошилов­а гьавайда къейдна­чир: «Кто не занимается регулярно физической тренировкой, тот уподобляется человеку, сознатель­но решившему сос­тариться к сорока пяти годам и форсировать свое одряхление». И гафар мектебра, идарайра, вузра, техникум­ра — виринра­ аквадай чкайрал кхьена кIан­­завайди я. Инсан гьикьван гьерекатда­ хьайи­тIа, адан сагъламвални гьакьван мягь­кем жеда. Къуй вири сагъ ва кIубан хьурай!

Ш. Шихмурадов